Φωτογραφία από την Anna Nikoghosyan για το OC Media. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Τα ακόλουθα είναι μια εκδοχή μίας συνεργατικής ανάρτησης γραμμένη από τους Armine Avetisyan, Nika Musavi και Dato Parulava, που πρωτοεμφανίστηκε στην ιστοσελίδα OC Media.

Αντιμέτωποι με τον εκφοβισμό, τις διακρίσεις και τη βία, οι κουήρ άνθρωποι στο Νότιο Καύκασο συχνά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Ο Mel από την Αρμενία

“Ήμουν ακόμα στο νηπιαγωγείο, όταν συνειδητοποίησα ότι γεννήθηκα στο σώμα κάποιου άλλου”.

“Στο σχολείο, αναγκαζόμουν να γράφω τη λέξη μαθήτρια στα τετράδιά μου”. Εγώ έσβηνα τη λέξη “κορίτσι” και οι δάσκαλοι την ξαναπρόσθεταν και ούτω καθεξής. Η εξέλιξή μου ήταν πολύ ξεκάθαρη, δεν υπήρξε κάποια στιγμή που να την θεωρούσα ως την αρχή της ανακάλυψης της ταυτότητάς μου, καθώς πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου αγόρι,” λέει ο 30χρονος Mel Daluzyan από το Γκιουμρί στην OC Media.

Ο Mel Daluzyan, 30 ετών, από το Γκιουμρί, βορειοδυτική Αρμενία (/Ιδιωτικό αρχείο)

Παρά τις καλύτερες προσπάθειες του Mel, για την κοινωνία, ήταν μια κοπέλα με το όνομα Meline. Ο Mel συμμετείχε στην άρση βαρών από το 2002 και ήταν μέλος της εθνικής ομάδας γυναικών της Ομοσπονδίας Άρσης Βαρών της Αρμενίας.

“Ο εκπαιδευτής μου προσπαθούσε να με εμπνεύσει, λέγοντάς μου ότι ο Θεός με δημιούργησε έτσι για να είμαι καλός στο να σηκώνω βάρος και σε κάποιο σημείο, όταν ήμουν ακόμα νέος, προσπάθησα επίσης να το δω από αυτή την οπτική. Συνειδητοποίησα ότι παρόλ’ αυτά, έχω επίσης το δικαίωμα σε μια προσωπική ζωή, το δικαίωμα να είμαι ευτυχισμένος, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη ότι δεν βλάπτω κανέναν με τη ζωή και τον τρόπο ζωής μου,” λέει ο Mel.

Σύμφωνα με τον Mel, όταν συμμετείχε στο πρώτο ΛΟΑΤ φόρουμ της Ροζ Αρμενίας στην Αρμενία το 2015 και δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο μια ομαδική φωτογραφία των συμμετεχόντων, τα μέσα ενημέρωσης άρχισαν να συζητούν την προσωπική του ζωή, απειλώντας την καριέρα του. Ο κάτοχος του ρεκόρ, δύο φορές νικητής του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος και δύο φορές παγκόσμιος πρωταθλητής με χάλκινο μετάλλιο έφυγε από το Γκιουμρί πριν από δύο χρόνια και εγκαταστάθηκε στο εξωτερικό.

Το πρώτο ΛΟΑΤ φόρουμ της Ροζ Αρμενίας στην Αρμενία το 2015 (Ροζ Αρμενία)

“Έφυγα από την Αρμενία το 2016, μετά από ένα χρόνο αποτυχημένων προσπαθειών να βρω δουλειά στον τομέα μου. Τόσες πολλές αρνητικές συμπεριφορές ξεδιπλώθηκαν απέναντί ​​μου που δεν μπορούσα καν να βρω δουλειά ως εκπαιδευτής σε ένα γυμναστήριο. Τώρα ζω στις Κάτω Χώρες, δεν έχω αντιμετωπίσει καμία διάκριση εδώ, μόνο άνευ όρων στήριξη σε όλα τα θέματα. Σε αυτό το σημείο, δεν σκέφτομαι καν να επιστρέψω στην Αρμενία.”

Ο Mel λέει ότι η ζωή είναι δύσκολη στο Γκιουμρί για εκείνους που είναι “διαφορετικοί”, ειδικά αν είσαι διάσημος.

“Το Γκιουμρί είναι η πιο συντηρητική πόλη της Αρμενίας. Το κύριο πρόβλημα ήταν τα κουτσομπολιά: όλοι το θεωρούσαν ιερό καθήκον να εφεύρουν έναν μύθο για μένα για να εξηγήσουν αυτό που δεν κατάλαβαν και τα μέσα ενημέρωσης συνέβαλαν στη διάδοση αυτών των φημών. Φυσικά, όλο αυτό δημιούργησε μερικές δυσκολίες για ‘μένα όταν εμφανίστηκα στο νέο μου περιβάλλον, όταν έπρεπε να ξαναφτιάξω την ζωή μου από το μηδέν, αλλά τελικά κατάφερα να συστηθώ στους ανθρώπους όπως είμαι. Ήμουν σε θέση να επιτύχω το γεγονός ότι οι φίλοι μου δεν θα άφηναν κανέναν να με αποκαλέσει “Meline”.

Σύμφωνα με τον Mel, δεν θα υπήρχαν προβλήματα με τους γονείς του αν δεν είχε παρέμβει η κοινωνία.

“Οι ΛΟΑΤ άνθρωποι στην Αρμενία στερούνται σχεδόν όλων των δικαιωμάτων. Φυσικά, εάν κάποιος έχει μυστική ζωή, πνίγοντας την ταυτότητά του, έχοντας επίσημο γάμο, είναι δυνατόν να ζήσει “αθόρυβα” στην Αρμενία. Αλλά κρίνετε από τον εαυτό σας — πώς θεωρείται μια ζωή ως “ήσυχη”; Δεν έχω φίλους που να μη κρύβονται και είναι σε θέση να ζουν ήσυχα.”

Η ομοφυλοφιλία είναι νόμιμη στην Αρμενία από το 2003, αλλά τα δικαιώματα των κουήρ ανθρώπων δεν προστατεύονται από το νόμο. Μια έκθεση του 2017 σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κουήρ στην Αρμενία από την ομάδα δικαιωμάτων Ροζ Αρμενία, δήλωσε ότι παρά την θετική τάση αρκετών μέσων ενημέρωσης που συνεργάζονται με ομάδες δικαιωμάτων και κουήρ άτομα για να παρουσιάσουν τις ιστορίες τους, ο πληθυσμός έχει ακόμη μια συντριπτικά αρνητική στάση απέναντι στους κουήρ ανθρώπους.

Η έρευνα που διεξήχθη το 2016 από την Ροζ Αρμενία και την δεξαμενή σκέψης του Κέντρου Ερευνών του Καυκάσου έδειξε ότι το 89% του πληθυσμού της Αρμενίας πιστεύει ότι οι ομοφυλόφιλοι δεν θα πρέπει να μπορούν να δουλεύουν με παιδιά.

Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που είχαν λιγότερη επαφή με κουήρ είχαν περισσότερες αρνητικές αντιλήψεις απέναντι σε αυτούς από εκείνους με κουήρ γνωστούς.

Άνθρωποι από ομάδες κουήρ δικαιωμάτων επιμένουν ότι, ενώ οι αριθμοί είναι αβέβαιοι, πολλοί κουήρ άνθρωποι εγκαταλείπουν την Αρμενία κάθε χρόνο λόγω ομοφοβίας.

Ο Tazo από τη Γεωργία

Ο είκοσι δύο ετών Tazo Sozashvili δεν μπορεί να επισκεφθεί την οικογένειά του στο Καχέτι, την περιοχή στην ανατολική Γεωργία όπου γεννήθηκε. Φοβάται ότι θα παρενοχληθεί εξαιτίας της σεξουαλικότητάς του. Φοβάται για το τι θα πρέπει να υποστεί η οικογένειά του αν συμβεί κάτι τέτοιο.

Ο Tazo Sozashvili, 22 ετών, από το Καχέτι, ανατολική Γεωργία (Dato Parulava/OC Media)

Ο Tazo, ο οποίος εργάζεται για το Κίνημα για την Ισότητα, μια ομάδα κουήρ δικαιωμάτων, έγινε πρωτοσέλιδο με τη συναισθηματική του ομιλία στο Κοινοβούλιο της Γεωργίας το 2018.

“Δεν μπορώ να πάω στο χωριό μου να δω τους γονείς μου, τη γιαγιά μου, και τον παππού μου. Δεχόμουν εκφοβισμό στο σχολείο εδώ και 12 χρόνια και εξακολουθώ να μην το επισκέπτομαι, γιατί κάθε μέρα ήταν τρομακτικό, κάθε μέρα σήμαινε το θάνατο. Σήμερα δεν μπορώ να επισκεφτώ τους γονείς μου στο Καχέτι, γιατί είναι επικίνδυνο, αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα σε μένα και σε σένα. Δεν θα καταλάβετε ποτέ τι μου κοστίζει να σταθώ εδώ και να το πω γιατί θα μου προκαλέσει προβλήματα. Δεν θα το καταλάβετε ποτέ αυτό γιατί εσείς είστε λευκοί ετεροφυλόφιλοι προνομιούχοι άνθρωποι. Σας μισώ”, δήλωσε ο Tazo την 1η Μαΐου, μπροστά στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κοινοβουλίου, αφού πήραn πίσω την υπόσχεσή τους να τιμήσουν την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας.

Το 2017, το γραφείο του εισαγγελέα εξέτασε 86 εικαζόμενα εγκλήματα μίσους, 12 από τα οποία βασίζονταν στον σεξουαλικό προσανατολισμό και 37 στην ταυτότητα φύλου.

Η έκθεση του δημόσιου συνήγορου λέει ότι η βία κατά των κουήρ ανθρώπων, είτε στην οικογένεια είτε στους δημόσιους χώρους, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και ότι η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στην πρόκληση αυτή.

Η ομιλία του Tazo ήταν απρογραμμάτιστη. Συνειδητοποιώντας τι θα αισθάνθηκε ίσως η οικογένειά του, αφότου τον είδε ξαφνικά στην τηλεόραση, αποφάσισε να τους προετοιμάσει και τους τηλεφώνησε. Τότε το αποκάλυψε στη μητέρα του.

“Έκλαιγε. Γιατί θα κάνεις κάτι τέτοιο; Τι θα πει ο κόσμος;” — Ρώτησε με επίπληξη, αλλά δεν ήταν ο θυμός που μιλούσε, ήταν λύπη”, λέει ο Tazo.

Το τηλέφωνό του γέμισε με μηνύματα και κλήσεις. Πολλοί από αυτούς ήταν ενθαρρυντικοί, αλλά υπήρχαν και άλλοι που δεν το κατάλαβαν.

Ο Tazo δεν έχει μιλήσει με τον πατέρα του από την ομιλία του.

“Όλοι οι συγγενείς και οι φίλοι του, του τηλεφωνούσαν. Ήθελε να πετάξει το τηλέφωνό του. Έδειχναν συμπάθεια, κάτι που είναι σπάνιο επειδή κάποιες οικογένειες στην ίδια κατάσταση έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα χωριά”, λέει ο Tazo.

Ακτιβιστές για τα δικαιώματα των κουήρ διαμαρτύρονται έξω από το κοινοβούλιο της Γεωργίας την 1η Μαΐου (Dato Parulava/OC Media)

Μετά την δημόσια αποκάλυψή του, αρκετοί παλιοί γνωστοί από το χωριό προσπάθησαν να επανασυνδεθούν.

“Περίπου 10 άτομα που ήξερα από το χωριό, μου έστειλαν αιτήματα φιλίας — ρωτούσαν γιατί πίστευα ότι ήταν ομοφοβικοί, ότι είναι εδώ για να με βοηθήσουν και ότι μόνο η ευημερία μου έχει σημασία”, λέει ο Tazo.

Αλλά άλλοι δεν ήταν τόσο ζεστοί. Τον απειλούν εδώ και αρκετά χρόνια.

“Τώρα είμαι σίγουρος ότι δεν μπορώ να επιστρέψω για πολύ, πολύ καιρό. Με απειλούν εδώ και αρκετά χρόνια. Όταν αυτοί οι άνθρωποι είναι μαζί, είναι πολύ επιθετικοί, αλλά μεμονωμένα μου έχουν πει ότι με καταλαβαίνουν”, λέει ο Tazo.

Για τις πρώτες μέρες μετά την δημόσια αποκάλυψή του, ο Tazo δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Φοβόταν ότι θα τον αναγνώριζαν. Αλλά τώρα γίνεται όλο και καλύτερα.

“Μερικοί από τους γνωστούς μου, μου έχουν πει ότι έχουν δει έναν εντελώς διαφορετικό εαυτό μου. Ρωτούν αν υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν επειδή δεν θέλουν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε αυτό το είδος περιβάλλοντος”, λέει.

Αλλά δεν είναι το ίδιο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, λέει ο Tazo. Λέει ότι υπάρχουν πολύ λίγοι πολιτικοί που μπορούν να δουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και μερικοί που το βλέπουν, αλλά απλά δεν ενδιαφέρονται.

Ο Tazo λέει ότι είναι υπερήφανος που έδωσε φωνή στους “αόρατους ανθρώπους”.

“Αυτή δεν είναι μόνο η ιστορία μου. Αυτή είναι η φωνή και ο πόνος χιλιάδων ανθρώπων που πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, που εκδιώκονται από τα σπίτια τους, απορρίπτονται από τους γονείς τους, εκφοβίζονται στο σχολείο, υπόκεινται διακρίσεις στην εργασία τους λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού.”

“Υπάρχει ένα σημείο μετά το οποίο δεν μπορείς να το αντέξεις πια. Θα έρθει μια εποχή που πολλοί άνθρωποι θα μιλούν, όπως κι εγώ, και θα συναντηθούμε όλοι και θα ζητήσουμε από τους αξιωματούχους να σταθούν εκεί που πρέπει και να αναλάβουν τις ευθύνες τους,” λέει ο Tazo.

Οι Elvira και Amina από το Αζερμπαϊτζάν

Η Elvira και η Amina είναι ζευγάρι που ζούσαν αρχικά στο Μπακού. Η ζωή τους έχει αλλάξει πολύ από τότε που η OC Media μίλησε μαζί τους τον Σεπτέμβριο του 2017.

Η σχέση των γυναικών προχώρησε γρήγορα. Μετακόμισαν μαζί έξι μήνες μετά τη συνάντησή τους. Λίγο αργότερα παντρεύτηκαν σε μια ευρωπαϊκή χώρα, όπου επιτρέπεται ο γάμος των ομοφυλοφίλων.

Το ζευγάρι λέει ότι αισθάνθηκαν ότι είχαν μια πραγματικά πυρηνική οικογένεια και ότι οι φίλοι και οι συγγενείς, τους αισθάνονταν με τον ίδιο τρόπο. Οι γονείς της Elvira και της Amina, αν και απρόθυμα, σύντομα συνήθισαν στην ιδέα ότι δεν έχουν γαμπρούς, αλλά νύφες. Ωστόσο, το ζευγάρι εξακολουθούσε να αισθάνεται άβολα στο Αζερμπαϊτζάν και σκέφτηκε να μεταναστεύσει.

Το γραφείο της ομάδας κουήρ δικαιωμάτων του Αζερμπαΐτζάν, Φύλο και Ανάπτυξη (Vafa Zeynalova/OC Media)

“Πρώτα απ’ όλα, κουραζόμασταν να είμαστε μυστικοπαθείς”, λέει η Amina. “Δεύτερον, το πιστοποιητικό γάμου που εκδόθηκε στην Ευρώπη δεν ήταν έγκυρο στην πατρίδα και σύμφωνα με το νόμο παραμένουμε ξένες η μία για την άλλη. Ο μικρός γιος της Elvira ζει μαζί μας και είναι δύσκολο να του εξηγήσει ότι δεν πρέπει να μιλάει ανοιχτά με άλλους. Κι αν οι άνθρωποι, για παράδειγμα στο νηπιαγωγείο, μάθαιναν πώς μοιάζει η οικογένειά μας;”

Ο γιος τους, δυστυχώς, έγινε έμμεσος συμμετέχων σε ένα σχεδόν εγκληματικό δράμα, το οποίο ανάγκασε την οικογένεια να εγκαταλείψει το Αζερμπαϊτζάν.

“Έχασα μερικά χρυσά κοσμήματα από το κοσμηματοπωλείο μου. Θα μπορούσαν να κλαπούν μόνο από την νταντά του γιου μου, κανείς εκτός απ’ αυτήν δεν έμεινε στο διαμέρισμά μας μόνη”, δήλωσε η Elvira.

Όταν ήρθε η αστυνομία, η νταντά ούτε παραδέχθηκε ούτε αρνήθηκε την ενοχή της. Αντ’ αυτού, έδωσε στον ντετέκτιβ κάποιες εξευτελιστικές αποδείξεις για τους εργοδότες της — προσωπικές φωτογραφίες και βίντεο.

“Από θύματα, γίναμε ύποπτοι. Σε κάθε περίπτωση, ο ντετέκτιβ μας αντιμετώπισε σαν να είμαστε ύποπτες”, προσθέτει η Elvira.

Αφού ο αστυνομικός έλαβε το ταπεινωτικό υλικό, είπε στην Elvira ότι θα έπρεπε να αποσύρει τις κατηγορίες — και όχι μόνο επειδή η νταντά μπορούσε να δημοσιεύσει τις προσωπικές φωτογραφίες και τα βίντεο στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με τον ίδιο, κατά τη διάρκεια της έρευνας, η αστυνομία θα άρχιζε να ελέγχει την “ηθική εμφάνιση” του ζευγαριού (αν και, σύμφωνα με τον νόμο, δεν έχει σχέση με μια περίπτωση κλοπής) και θα έπαιρναν συνέντευξη από τους γονείς και τους συναδέλφους τους. Θα μπορούσαν ακόμη να τους πάρουν την επιμέλεια του γιου τους. Ο ντετέκτιβ συμβούλευσε επίσης την Elvira να κοιτάξει πιο προσεχτικά την Amina ως πιθανό κλέφτη.

“Ήταν αηδιαστικό! Συνειδητοποίησα ότι αυτή η γυναίκα μας είχε κατασκοπεύσει. Αισθάνθηκα ανασφάλεια, να βρίσκομαι υπό το βλέμμα του ερευνητή και αφού είχα δεχθεί συμβουλές να χαμηλώσω τους τόνους μου, αποφασίσαμε να φύγουμε από τη χώρα το συντομότερο δυνατόν”.

Στα μέσα Μαρτίου 2018, η οικογένεια αγόρασε ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή για τις ΗΠΑ.

(Vafa Zeynalova/OC Media)

Μέχρι το 2000, οι σχέσεις μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου τιμωρούνταν ως έγκλημα στο Αζερμπαϊτζάν, με ποινές φυλάκισης αρκετών ετών. Το 2000, οι σχέσεις μεταξύ των ατόμων του ιδίου φύλου, ηλικίας άνω των 16 ετών έγιναν νόμιμες. Αλλά η απαγόρευση και η επακόλουθη κατάργησή της αφορούσαν μόνο τους άνδρες. Δεν έγινε κανένας λόγος για τις κουήρ γυναίκες στο νόμο.

Το Αζερμπαϊτζάν δεν απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Για περιπτώσεις εκβιασμού, απόλυσης από την εργασία και άλλων περιπτώσεων παρενόχλησης, τα θύματα μπορούν να υποβάλουν μόνο μια γενική καταγγελία, για παράδειγμα, για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το 2014, η Συμμαχία Nefes ΛΟΑΤ Αζερμπαϊτζάν διεξήγαγε μια έρευνα σχετικά με τις στάσεις απέναντι στους κουήρ ανθρώπους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 56% των ερωτηθέντων θεωρούν την ιδιότητα των κουήρ ως εγγενή ασθένεια, το 60% από αυτούς συμπεριφέρονται άσχημα στα κουήρ άτομα και το 64% δεν θα ήθελε να συνεργαστεί μαζί τους. Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες ήταν νέοι άνδρες με ανώτατη εκπαίδευση.

Ορισμένοι από τους κουήρ ανθρώπους στο Αζερμπαϊτζάν δήλωσαν στην OC Media ότι οι κουήρ άντρες αντιμετωπίζονται ακόμη χειρότερα από τις κουήρ γυναίκες. Ο ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Eldar Zeynalov εξηγεί ότι η πατριαρχική κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν, όπου η κοινωνία θέτει υψηλά πρότυπα για την “αρρενωπότητα” ενός ανθρώπου, είναι κυρίως υπεύθυνη γι’ αυτό.

“Για έναν άνδρα που έχει ομοφυλοφιλική σχέση, είναι σαν να “μειώνεται στο επίπεδο μιας γυναίκας” και να ταπεινώνει τον εαυτό του, αλλά και να παραβιάζει την παράδοση και τα θεμέλια της κοινωνίας”, εξηγεί ο Zeynalov.

Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει μόνο ένας τρόπος για την κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν να δεχτεί τους κουήρ ανθρώπους — χρήματα, εξουσία ή και τα δύο.

“Τα χρήματα και η εξουσία για την πλειοψηφία στο Αζερμπαϊτζάν είναι ένα ισχυρότερο επιχείρημα υπέρ της αρρενωπότητας από ό,τι οι σεξουαλικές προτιμήσεις. Ένας πλούσιος και ισχυρός άνθρωπος μπορεί να συγχωρεθεί για πολλά, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών σχέσεων με κάποιον του ίδιου φύλου”, πρόσθεσε ο Zeynalov.

Η Amina και η Elvira ζουν τώρα στις ΗΠΑ με το γιο τους. Προσπαθούν να εγκατασταθούν: ψάχνουν για δουλειά, έπιασαν ένα νέο διαμέρισμα και αρχίζουν να μην φοβούνται ότι κάποιος θα ανακαλύψει την αλήθεια γι’ αυτές.