[1]Zuzana Čaputová, εκλεγμένη πρόεδρος της Σλοβακίας. 30 Μαρτίου 2019. Φωτογραφία προεκλογικής εκστρατείας, επιτρέπεται η χρήση σε ΜΜΕ.
Ενώ η Σλοβακία και η Τσεχική Δημοκρατία χώρισαν [2] επίσημα και φιλικά το 1993, οι κοινωνίες τους εξακολουθούν να μοιράζονται ισχυρούς πολιτιστικούς, οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς, σε σημείο που ορισμένα τμήματα της τσεχικής κοινωνίας αποκαλούν την Ζουζάνα Τσαπούτοβα, εκλεγμένη πρόεδρο της Σλοβακίας, ως “Τσέχα Πρόεδρο”.
Η 45χρονη Τσαπούτοβα, δικηγόρος και ακτιβίστρια υπέρ της ΕΕ, εξελέγη στις 30 Μαρτίου 2019, με 58% των συνολικών ψήφων. Όταν αναλάβει τα καθήκοντά της τον Ιούνιο, θα γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Σλοβακίας.
Γιατί όμως οι Τσέχοι αντέδρασαν με τόσον ενθουσιασμό στη νίκη της;
Στα χαρτιά, καθώς και σε πολλές πτυχές της οικονομικής ζωής, και οι δύο χώρες έχουν ακολουθήσει μάλλον αποκλίνουσες κατευθύνσεις από το 1993. Η Σλοβακία αντιμετώπισε μια πιο δύσκολη μετάβαση σε μια οικονομία της αγοράς, υπομένοντας υψηλή ανεργία και χαμηλά επίπεδα κατά κεφαλήν ΑΕΠ [3] σε σύγκριση με τη γείτονα χώρα της. Και ενώ και οι δύο χώρες προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, μόνο η Σλοβακία επέλεξε να υιοθετήσει [4] το ευρώ ως νόμισμά της (το 2009).
Τα υψηλότερα [5] επίπεδα ανθρώπινης ανάπτυξης των Τσέχων και η αφθονία των θέσεων εργασίας έχουν προσελκύσει μια σταθερή ροή Σλοβάκων μεταναστών εργαζομένων, οι οποίοι σήμερα ανέρχονται σε πάνω από 100.000 άτομα: το 1% του πληθυσμού της Τσεχικής Δημοκρατίας και πάνω από το 10% των ξένων εργαζομένων της. [6] Έτσι, η σλοβακική γλώσσα ακούγεται συχνά στην Πράγα και σε άλλες πόλεις της Τσεχίας, προκαλώντας, κατά ειρωνικό τρόπο, μια αίσθηση, που θυμίζει την εποχή της Τσεχοσλοβακίας, όταν και οι δύο γλώσσες είχαν το ίδιο καθεστώς ως επίσημες και χρησιμοποιούνταν αδιακρίτως τόσο στην εκπαίδευση όσο και στα μέσα ενημέρωσης.
Οι πολιτικοί δεσμοί είναι ακόμη πιο άφθονοι. Ο σημερινός πρωθυπουργός της Τσεχικής Δημοκρατίας, Αντρέι Μπάμπις, γεννήθηκε στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας και, καθώς φοιτούσε σε σχολείο και πανεπιστήμιο εκεί, μιλάει τσέχικα με μια ελαφριά σλοβακική προφορά.
Είναι επίσης ένας εξαιρετικά αμφιλεγόμενος επιχειρηματίας και μετέπειτα πολιτικός, ύποπτος για συνεργασία με τις κομουνιστικές υπηρεσίες ασφαλείας στο παρελθόν [7] – και για κατάχρηση χρημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο παρόν.
Η πολιτική του γραμμή με την Δράση Δυσαρεστημένων Πολιτών (ANO [8]) είναι συντηρητική, συχνά κατά των Βρυξελλών, αντιτίθεται ανοιχτά στην υποδοχή προσφύγων και γενικά υποστηρίζει μια ισχυρότερη συμμαχία με τη Μόσχα και το Πεκίνο. Ο σημερινός Τσέχος πρόεδρος Μίλος Ζέμαν, που εκλέχθηκε στα τέλη του 2018, συμμερίζεται την ίδια πολιτική ατζέντα.
[9]Το εξώφυλλο του τσεχικού περιοδικού Respekt με ένα άρθρο για τη Ζουζάνα Τσαπούτοβα με τίτλο “Το θαύμα των Ορέων Τάτρα”. Δίκαιη χρήση.
Επομένως, η εκλεγμένη πρόεδρος της Σλοβακίας, Ζουζάνα Τσαπούτοβα, είναι ό,τι δεν είναι οι ίδιοι: δικηγόρος, περιβαλλοντική ακτιβίστρια, υποστηρίκτρια των πολιτικών των Βρυξελλών και της κοινότητας ΛΟΑΤΚ – και γυναίκα.
Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση μεγάλου μέρους των σχολίων από κορυφαία τσεχικά μέσα ενημέρωσης και πολιτικούς σχετικά με τις ειδήσεις για την απροσδόκητη νίκη της Τσαπούτοβα.
Στις 31 Μαρτίου, η σημαίνουσα φιλελεύθερη τσεχική εβδομαδιαία εφημερίδα Respekt έγραψε ένα άρθρο [10] σχετικά με τη νίκη της Τσαπούτοβα με επικεφαλίδα “Η Τσέχα Πρόεδρος Τσαπούτοβα”. Ο αρχισυντάκτης γράφει:
Na českých sociálních sítích to v sobotu večer vypadalo, jako kdyby Zuzana Čaputová byla zvolena nikoli slovenskou, ale českou prezidentkou. Zavládlo tu naprosté nadšení. Pochopitelně mezi těmi, kdo si před rokem nepřáli úspěch Miloše Zemana. Mohlo by se zdát, že ty oslavy jsou naivní, nesmyslné, ale není tomu tak. Slovensko totiž vyslalo trochu naděje i do Česka.
Το Σάββατο το απόγευμα, στα τσεχικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαινόταν σαν η Ζουζάνα Τσαπούτοβα να εξελέγη όχι ως Σλοβάκα, αλλά ως Τσέχα Πρόεδρος. Οι άνθρωποι βρίσκονταν σε έκσταση, προφανώς όσοι δεν ήθελαν τη νίκη του Ζέμαν πριν από ένα χρόνο. Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι τέτοιοι πανηγυρισμοί είναι αφελείς και ανόητοι, αλλά δεν είναι έτσι. Η Σλοβακία έδωσε πράγματι κάποια ελπίδα στην Τσεχική Δημοκρατία.
Μια άλλη διάκριση, που ήταν άμεσα εμφανής στο τσεχικό κοινό, είναι η άποψη των Ζέμαν και Τσαπούτοβα για τα μέσα ενημέρωσης. Ο Τσέχος Πρόεδρος είναι διαβόητος για τις εμπρξηστικές επιθέσεις του σε δημοσιογράφους [11], ενώ η Τσαπούτοβα έχει υποστηρίξει ανοιχτά μια ποινική έρευνα για τη δολοφονία [12] του Σλοβάκου δημοσιογράφου Γιαν Κούσιακ.
Όλοι οι κυβερνώντες Τσέχοι πολιτικοί [13], συμπεριλαμβανομένου του προέδρου και του πρωθυπουργού, συνεχάρησαν την Τσαπούτοβα για την επιτυχία της. Επιπλέον, ο Jiří Pospíšil, επικεφαλής του κόμματος αντιπολίτευσης TOP 09 [14], έγραψε στο Twitter:
Zvolení Zuzany Čaputové je dobrou zprávou pro ČR. Věřím, že přátelské vztahy mezi našimi zeměmi budou pokračovat. Paní Čaputové k vítězství gratuluji a doufám, že se i my brzy dočkáme slušného prezidenta, který hledí vpřed a není zatížen minulostí.
— Jiří Pospíšil (@Pospisil_Jiri) March 30, 2019 [15]
Πιστεύω ότι οι φιλικές σχέσεις μεταξύ των χωρών μας θα συνεχιστούν. Συγχαίρουμε την κυρία Τσαπούτοβα και ελπίζουμε ότι σύντομα θα αξίζουμε έναν αξιοπρεπή πρόεδρο, που θα κοιτάζει μπροστά και δεν θα επιβαρύνεται από το παρελθόν.
Πλήρως ταιριαστά με τις αδελφικές σχέσεις των δύο χωρών, η πρώτη επίσκεψη της Τσαπούτοβα σε ξένη χώρα ως πρόεδρος θα είναι στην Τσεχική Δημοκρατία. [16]