Στρατιώτες σε περιπολία στο Ρίο ντε Τζανέιρο, το 2018. Εικόνα: Tânia Rêgo/Agência Brasil, επιτρέπεται η επαναδημοσίευση με απόδοση.
Στις 7 Απριλίου, ημέρα Κυριακή, ο μουσικός Evaldo dos Santos Rosa, 51 ετών, ήταν στο δρόμο για ένα πάρτι καλωσορίσματος του νέου μωρού στη Γουαδελούπη, μια φτωχή γειτονιά στην πόλη του Ρίο ντε Τζανέιρο. Στο αυτοκίνητο μαζί του ήταν ο πεθερός του, η σύζυγός του, ο 7χρονος γιος τους και ένας φίλος. Ο ήλιος έλαμπε, και φαινόταν σαν ένα κανονικό Σαββατοκύριακο στη μεγαλύτερη παράκτια πόλη της Βραζιλίας.
Καθώς οδηγούσαν κοντά σε ένα στρατιωτικό [1] κτιριακό συγκρότημα, οι στρατιώτες έριξαν μια ριπή από σφαίρες προς το αυτοκίνητο. Ο Evaldo σκοτώθηκε επί τόπου, ενώ ο πεθερός του μαζί με έναν περαστικό που ήταν κοντά στη σκηνή τραυματίστηκαν. Οι άλλοι επιβάτες κατάφεραν να ξεφύγουν.
Η αστυνομία, η οποία επιθεώρησε τη σκηνή, αποκάλυψε [2] αργότερα ότι το αυτοκίνητο πυροβολήθηκε 80 φορές. Ο Leonardo Salgado, επικεφαλής της αστυνομίας, δήλωσε ότι πιστεύει ότι οι αξιωματικοί παρανόησαν το αυτοκίνητο του Evaldo με άλλο που χρησιμοποιούσαν οι εγκληματίες τους οποίους ακολουθούσαν, σύμφωνα με την ειδησεογραφική ιστοσελίδα G1 [2]. Πρόσθεσε ότι η αστυνομία δεν βρήκε κανένα όπλο στο αυτοκίνητο του Evaldo.
Η Luciana Nogueira, σύζυγος του Evaldo, ηλικίας 27 ετών, που επέζησε από τους πυροβολισμούς, δήλωσε στο Estado de S. Paulo [3]:
Os vizinhos começaram a socorrer (o meu marido), mas eles continuaram atirando. Eu botei a mão na cabeça, pedi socorro, disse pra eles que era meu marido, mas eles não fizeram nada, ficaram de deboche.
Οι γείτονες άρχισαν να βοηθούν (τον σύζυγό μου), αλλά οι [στρατιώτες] συνέχιζαν να πυροβολούν. Έβαλα τα χέρια μου στο κεφάλι μου, φώναξα για βοήθεια, τους είπα ότι ήταν ο σύζυγός μου, αλλά δεν έκαναν τίποτα, απλά στέκονταν εκεί με ανηθικότητα.
Ενώ η βίαιη δολοφονία ενός αθώου από κρατικούς αξιωματούχους έπληξε τη Βραζιλία, ο πρόεδρος Ζαΐχ Μπολσονάρου παρέμεινε σιωπηλός για το περιστατικό για έξι ημέρες.
Όταν μίλησε τελικά [4], σε συνέντευξη τύπου στις 12 Απριλίου, είπε: “Ο στρατός δεν σκότωσε κανέναν, ο στρατός προέρχεται από τον λαό και δεν μπορείτε να κατηγορήσετε τον λαό για τη δολοφονία.”
Προηγουμένως, τα μόνα λόγια που προέκυψαν από το Palal Planalto, την έδρα της εκτελεστικής εξουσίας, ήταν μέσω του εκπροσώπου του προέδρου, ο οποίος αναφέρθηκε [5] στην εκτέλεση του Evaldo ως “μεμονωμένο περιστατικό” χωρίς να εκφράσει συλλυπητήρια στην οικογένειά του.
Το βράδυ της 8ης Απριλίου, ο πολιτειακός κυβερνήτης του Ρίο ντε Τζανέιρο, Wilson Witzel, σύμμαχος του Μπολσονάρου , δήλωσε ότι “δεν εναπόκειται σ’ αυτόν να κρίνει.” [6]
Δύο ημέρες αργότερα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Διοίκησης Σέρτζιο Μόρο δήλωσε μόνο ότι η δολοφονία ήταν “ατυχής” [7] κατά τη διάρκεια συνέντευξης σε τηλεοπτική εκπομπή.
Número de menções no Twitter do primeiro escalão do governo Bolsonaro ao fuzilamento de um carro de família no Rio de Janeiro
Sim, o gráfico está VAZIO, pois ninguém se posicionou, nem ao menos para lamentar o ocorrido
O carro foi atingido por 80 tiros disparados p/ militares pic.twitter.com/K2tbvxwrff [8]
— Gabriel Zanlorenssi (@gzanlorenssi) April 9, 2019 [9]
Αυτός είναι ο αριθμός των αναφορών στο Twitter από το γραφείο του Μπολσονάρου για τους πυροβολισμούς που στόχευαν στο οικογενειακό αυτοκίνητο στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Ναι, η εικόνα είναι ΆΔΕΙΑ, διότι κανείς δεν εκφράστηκε, ούτε και είπε ότι λυπάται για ό,τι συνέβη. Το αυτοκίνητο πυροβολήθηκε 80 φορές από στρατιωτικούς.
Στρατιωτική Έρευνα
Λίγο μετά την κυκλοφορία των ειδήσεων σχετικά με το επεισόδιο στα μέσα ενημέρωσης, ο στρατός εξέδωσε μια δήλωση, λέγοντας ότι οι άνδρες του ανταποκρίθηκαν σε “άδικη επιθετική ενέργεια από τους επιτιθέμενους”. Αργότερα το βράδυ της 7ης Απριλίου κυκλοφόρησε μια διαφορετική δήλωση, που αυτή τη φορά έλεγε ότι θα διεξαχθεί έρευνα.
Αν και η αστυνομία έλεγξε τη σκηνή, δεν θα ερευνήσει την υπόθεση. Θα το κάνει ο ίδιος ο στρατός και ένα στρατιωτικό δικαστήριο θα δικάσει τελικά τους στρατιώτες. Αυτό οφείλεται σε έναν νόμο του 2017, σύμφωνα με τον οποίο οι ίδιες οι ένοπλες δυνάμεις είναι υπεύθυνες για τη διερεύνηση ανθρωποκτονιών που διαπράττονται από το προσωπικό τους, ενώ αυτό βρίσκεται σε υπηρεσία.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο είχε επικρίνει το νόμο [10] κατά τη στιγμή της έγκρισής του από τον πρόεδρο Μικέλ Τεμέρ, εξέδωσε δήλωση στις 9 Απριλίου [11] ζητώντας την αμερόληπτη διερεύνηση της δολοφονίας του Evaldo και την κατάργηση του νόμου.
Στις 8 Απριλίου, οι στρατιώτες συνέλαβαν 10 από τους 12 αξιωματικούς που είχαν εμπλακεί στη σκηνή και τους κατηγόρησαν για ανθρωποκτονία και απόπειρα ανθρωποκτονίας, σύμφωνα [12] με την τοπική εφημερίδα Extra. Ένας δικαστής απελευθέρωσε έναν από τους 10 αξιωματικούς στις 10 Απριλίου μετά από ακρόαση.
Δεν είναι η πρώτη φορά
Η αστυνομία της Βραζιλίας είναι γνωστή για το ότι “πρώτα πυροβολεί και μετά ρωτάει”, ένα ρητό που έχει αποδειχθεί σωστό ξανά και ξανά.
Μια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που κυκλοφόρησε φέτος αναφέρει ότι η αστυνομία της Βραζιλίας είναι η πιο θανατηφόρα στον κόσμο. [13] Μόνο το 2018, το 15,6% όλων των ανθρωποκτονιών στη χώρα διαπράχθηκαν από φορείς επιβολής του νόμου. Μόνο στην πολιτεία του Ρίο ντε Τζανέιρο, και μόνο τον Ιανουάριο του 2019, η αστυνομία σκότωσε 160 άτομα [14].
Ένα νομοσχέδιο που ονομάζεται “πακέτο ενάντια στο έγκλημα” [15] το οποίο προτείνει η κυβέρνηση του Μπολσονάρου στο Κογκρέσο θα μπορούσε να αυξήσει τα εν λόγω ήδη ασταθή στοιχεία. Το νομοσχέδιο επιδιώκει να αλλάξει πολλές οδηγίες που θα εξουδετερώσουν ή θα μειώσουν σημαντικά τις κυρώσεις των αστυνομικών και των στρατιωτικών αξιωματικών όταν σκοτώνουν κάποιον εν ώρα υπηρεσίας.
Οι συνθήκες της δολοφονίας του Evaldo, ενός 51χρονου μαύρου, δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά ο κανόνας στη Βραζιλία, όπως ανέφεραν σε άρθρο για το Folha de São Paulo [16], οι Samira Bueno και Renato Sérgio de Lima, διευθυντές του Βραζιλιάνικου Φόρουμ Δημόσιας Ασφάλειας:
Evaldo teve sua vida ceifada por aqueles que juraram defendê-la. Seu filho jamais se livrará do trauma de ter assistido ao pai ser fuzilado por agentes estatais. Mas que fique claro que a culpa não é apenas daqueles que apertaram o gatilho. Ou começamos a responsabilizar toda a cadeia de comando pelos atos cometidos, ou vamos continuar contando os nossos mortos e desacreditando as nossas instituições.
Ο Evaldo έχασε τη ζωή του από εκείνους που είχαν ορκιστεί να τον υπερασπιστούν. Ο γιος του δεν θα ξεπεράσει ποτέ το τραύμα του να δει τον πατέρα του να πυροβολείται από τους κρατικούς πράκτορες. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι ότι το λάθος δεν αφορά μόνο εκείνους που τράβηξαν τη σκανδάλη. Είτε αρχίζουμε να καθιστούμε ολόκληρη την αλυσίδα της διοίκησης υπεύθυνους για τις πράξεις τους, είτε θα συνεχίσουμε να μετράμε τους νεκρούς μας ενώ θα αμφιβάλουμε για τα θεσμικά μας όργανα.