Shutterstock, φωτογραφία από: Kamira [1].
“Παντρευτήκαμε στο τέλος του 2017. Ο γάμος δεν ήταν πολυτελής, αλλά η αγάπη μας ήταν δυνατή”, λέει η Sona (δεν είναι το πραγματικό της όνομα).
Μόλις μια εβδομάδα μετά την κλειστή γαμήλια δεξίωση, ο σύζυγος της Sona της επιτέθηκε για πρώτη φορά, απαιτώντας να του πει για το “σκοτεινό παρελθόν” της.
“Δεν ξέρω πώς του σφήνωσε η ιδέα στο μυαλό ότι είχα συντρόφους παλιά, ότι είχα σχέση, δεν είχε όμως καμιά απτή απόδειξη για κάτι τέτοιο. Ήταν ο πρώτος άνδρας στη ζωή μου, η αμφιβολία όμως φώλιασε στην ψυχή του”.
“Με χτυπούσε πολύ. Μου έλεγε πως θα με σκότωνε, αν δεν του αποκάλυπτα με ποιον είχα σχέση, αλλά εγώ δεν είχα τίποτα να πω”.
Η Sona τελικά εγκατέλειψε το σύζυγό της.
“Πήγα στους γονείς μου, αλλά ο άνδρας μου με κυνήγησε αμέσως. Ζητούσε συγγνώμη, με ικέτευε να γυρίσω πίσω, υποσχόταν να μην ξαναπιεί ούτε μια γουλιά αλκοόλ…Δε γύρισα, όμως”.
“Λίγες εβδομάδες αργότερα, ανακάλυψα ότι ήμουν έγκυος. Το γεγονός αυτό άλλαξε τη ζωή μου. Του είπα για την εγκυμοσύνη και μου ξαναζήτησε να γυρίσω πίσω. Τότε αποφάσισα ότι δε θα άφηνα το παιδί μου χωρίς πατέρα”.
Λίγο αφού επέστρεψε σε εκείνον, η Sona κι ο σύζυγός της μετακόμισαν στη Ρωσία. Ήθελε να φύγουν, ώστε να μπορέσει εκείνος να ξεχάσει το “σκοτεινό παρελθόν” της στην Αρμενία.
“Φυσικά, δεν κατάλαβα τι παρελθόν ήθελε να ξεχάσει, αλλά τον ακολούθησα ούτως ή άλλως. Μακάρι να μην είχα φύγει…Στην Αρμενία, με προστάτευαν τα πεθερικά μου, στη Ρωσία όμως ήμουν ολομόναχη. Δεν περνούσε ούτε μια μέρα που να μην έπινε. Με πέταγε στους τοίχους σαν να ήμουν μπάλα”.
“Κατά τη διάρκεια ενός ξυλοδαρμού, έσπασε το χέρι μου. Μου βάλανε γύψο. Ήμουν οχτώ μηνών έγκυος. Με έστειλα να γεννήσω στην Αρμενία. Μετά τη γέννα, έκανα εγχείριση στο χέρι μου, αλλά επειδή ο γύψος είχε μπει στραβά, υπήρξαν επιπλοκές”.
Η Sona έμεινε στην Αρμενία μετά τη γέννα, ενώ ο σύζυγός της συνέχισε να ζει στη Ρωσία. Αν και το μωρό είναι πλέον δυο ετών, δεν έχει βρει τη θέληση να χωρίσει το σύζυγό της.
“Καθεμία μέρα της ζωής μου είναι μια πρόσθετη άρνηση των προσωπικών μου αρχών. Γνωρίζω πολύ καλά τα δικαιώματά μου, αλλά δεν τα προστατεύω. Μένω στη σιωπή και ανέχομαι την κατάσταση. Δε θέλω να μεγαλώσει το παιδί μου χωρίς πατέρα. Είναι απαίσιος σύζυγος, αλλά είναι καλός πατέρας”, λέει η Sona.
“Η βία συνεχίζεται”
Το Δεκέμβριο του 2017, η Αρμενία υιοθέτησε ένα νέο νόμο για την καταπολέμηση της οικιακής βίας, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2018.
Ο νόμος έθεσε τα νομικά και θεσμικά θεμέλια για την αποτροπή της οικιακής βίας και την προστασία των θυμάτων. Είχε σκοπό να παρέχει την απαραίτητη ψυχολογική, νομική και κοινωνική υποστήριξη για όσους υπόκεινται σε βία, καθώς και σε προσωρινή οικονομική υποστήριξη, όπου αυτό ήταν δυνατόν.
Μετά την υιοθέτηση του νόμου, πολλοί πείστηκαν ότι θα παρείχε προστασία σε διωκόμενες γυναίκες.
Όμως, η Marina Yeghiazaryan, κλινική ψυχολόγος στο Κέντρο Γυναικείων Δικαιωμάτων στην Αρμενία [2], αναφέρει ότι δεν έχει παρατηρήσει πτώση στον αριθμό των γυναικών, που υπόκεινται σε οικιακή βία.
“Συνεχίζουμε να λαμβάνουμε χιλιάδες τηλεφωνήματα. Η βία συνεχίζεται”, λέει η Yeghiazaryan.
“Ακόμα και στις μέρες μας, πολλές γυναίκες δεν είναι ενημερωμένες. Δεν μπορούν να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους. Πολλοί επίσης αποφεύγουν να καταλήγουν στο να επισκέπτονται ένα κέντρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προτιμώντας αντ’ αυτού τη σιωπή και να μη μιλούν για τα προβλήματά τους”, αναφέρει.
“Το ‘σκασα για να σώσω τη ζωή του παιδιού μου”
Η Gayane λέει πως τα προβλήματα στην οικογένειά της ξεκίνησαν μετά τη γέννηση του παιδιού τους.
“Ήταν οξύθυμος για τα πάντα. Όταν περπατούσα, με τον ήχο των βημάτων μου. Όταν έπλενα τα πιάτα, με τον ήχο της βρύσης. Όταν στέγνωνα τα μαλλιά μου, με το θόρυβο από το πιστολάκι. Εξοργιζόταν περισσότερο, όταν έκλαιγε το νεογέννητο μωρό μας. Μου έλεγε πάντα: “Κάνε την να το βουλώσει, πρέπει να ξεκουραστώ”, λέει η Gayane.
Αναφέρει ότι, ενώ στις κανονικές οικογένειες η γέννηση ενός παιδιού ζεσταίνει τα ζευγάρια και τα φέρνει πιο κοντά, στην περίπτωσή της συνέβη το αντίθετο: ο άνδρας της μετατράπηκε από έναν ήρεμο άνθρωπο σε τέρας.
“Παραμένει μυστήριο για μένα τι του συνέβη. Όταν με χαστούκισε για πρώτη φορά, έπαθα σοκ. Όχι από τον πόνο, αλλά από τη συμπεριφορά του. Δε με είχε ξαναχτυπήσει ποτέ στο παρελθόν”.
“Μια φορά, όταν το μωρό έκλαιγε ξανά το βράδυ, απείλησε ότι θα μας σκοτώσει και τις δυο, αν δεν το έκανα να σταματήσει εκείνη τη στιγμή. Αργότερα, τα περιστατικά δεν έληγαν με απειλές. Επιτέθηκε στο μωρό μου”.
“Κάλυπτα το μωρό με το σώμα μου, ώστε να μην το φτάνουν τα χτυπήματα. Μας χτυπούσε έτσι για κάνα μήνα. Μια μέρα, όσο ήταν στη δουλειά, μάζεψα τα ρούχα μας και το ‘σκασα”.
Έλλειψη πόρων
Το Κέντρο Υποστήριξης Γυναικών [3] διαχειρίζεται το μοναδικό άσυλο στην Αρμενία για θύματα οικιακής βίας. Το κέντρο προσφέρει επίσης ψυχολογική και νομική υποστήριξη.
“Στο άσυλό μας, μπορούμε να δεχτούμε σύνολο επτά γυναίκες και τα παιδιά τους. Η τοποθεσία του κτιρίου είναι μυστική. Τηρεί όλες τις προϋποθέσεις για να κάνει ένα άτομο να αισθανθεί ασφαλές. Του παρέχονται όλες οι κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης”, αναφέρει η διευθύντρια του κέντρου Hasmik Gevorgyan.
Επί του παρόντος, πέντε γυναίκες ζουν στο καταφύγιο. Οι φιλοξενούμενοι μπορούν να μείνουν μέχρι και τρεις μήνες, αν και η περίοδος διαμονής τους μπορεί να επιμηκυνθεί αναλόγως την περίπτωση.
Σύμφωνα με την Hovhannisyan, δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι για να εξυπηρετήσουν τον αριθμό των γυναικών, που έρχονται αντιμέτωπες με την οικιακή βία.
Όταν η Gayane άφησε το σύζυγό της, δεν είχε σχεδόν κανέναν συγγενή στην Αρμενία. Όλοι τους βρίσκονταν στο εξωτερικό. Ευτυχώς, η οικογένεια στενής φίλης της παρείχε ένα μέρος για να μείνει.
“Ένα θύμα οικιακής βίας πρέπει να καταφύγει στην αστυνομία, αλλά σε αυτό το σημείο μπορεί να ξεπηδήσουν προβλήματα, αν ξαφνικά το θύμα χρειαστεί άσυλο για να ξεφύγει από τον δράστη. Το κράτος υιοθέτησε νομοθεσία, αλλά δε δημιούργησε άσυλα για τα θύματα”, αναφέρει η ίδια.
“Η φίλη μου και ο σύζυγός της έσωσαν τις ζωές μας. Αρκετές φορές, ο άνδρας μου προσπάθησε να μπει στο σπίτι και απειλήσαμε να φωνάξουμε την αστυνομία. Μονάχα ο αδερφός του κατάφερε κάπως να τον ηρεμήσει και μου ζήτησε να μην εγκαταλείψω τον άνδρα μου”.
“Δεν μπορούσα να τον συγχωρήσω και δεν ήμουν σίγουρη αν κάποια μέρα, όσο έλειπα, έκανε κακό στο μωρό μας”.
“Πέρασε μισός χρόνος από εκείνες τις εφιαλτικές μέρες”, λέει η Gayane, συλλογιζόμενη τα βάσανά της. Τώρα, σκέφτομαι πιο ξεκάθαρα και μετανιώνω που δεν έφυγα από αυτόν νωρίτερα”.