Η τραγωδία του φράγματος Μπρουμαντίνιο στη Βραζιλία προκάλεσε συναγερμό στο Σάο Πάολο, μια πολιτεία με περισσότερα από 7.000 φράγματα

Κάτοικοι συμμετέχουν σε συνεδρίαση της νομοθετικής συνέλευσης | Εικόνα: Guilherme Gandolfi / Χρησιμοποιείται με άδεια

Αυτό το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ Global Voices και Agência Mural. Τη σύνταξη έχουν κάνει οι Jéssica Moreira και Ira Romão.

Στις 25 Ιανουαρίου 2019, έσπασε ένα φράγμα στη Mina do Córrego do Feijão στην πόλη Μπρουμαντίνιο της πολιτείας Μίνας Ζεράις, το οποίο διοικείται από την εταιρεία εξόρυξης Vale. Η τραγωδία άφησε 235 ανθρώπους νεκρούς και 35 αγνοούμενους. Ο εισαγγελέας της Μίνας Ζεράις μίλησε για περιβαλλοντικά εγκλήματα και ανθρωποκτονία από πρόθεση.

Η καταστροφή αποτέλεσε αντικείμενο πολλών συζητήσεων στη γειτονική πολιτεία του Σάο Πάολο, ειδικότερα στο Perus, μια περιφέρεια της πολιτειακής πρωτεύουσας. Από τα 7.449 φράγματα της πολιτείας του Σάο Πάολο, δύο βρίσκονται στο Perus, αλλά οι περισσότεροι από τους κατοίκους του δεν είχαν ακούσει ποτέ γι’ αυτά, ακόμα και 30 χρόνια μετά την κατασκευή τους.

Στις 20 Μαρτίου, κάτοικοι και μέλη κοινωνικών κινημάτων στην περιοχή πραγματοποίησαν την εκδήλωση “Είμαστε ασφαλείς;” για να συζητήσουν την κατάσταση των φραγμάτων και να ενημερώσουν τους ανθρώπους για τα προληπτικά μέτρα που έλαβε η μεταλλευτική εταιρεία και η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της περιοχής.

Η διευθύντρια ενός τοπικού σχολείου, καθηγήτρια Frances Busico Lima, δήλωσε ότι έκανε ερωτήσεις σχετικά με τα φράγματα σε καθημερινή βάση. Η 49χρονη δασκάλα συνεργάστηκε με άλλα μέλη κοινωνικών κινημάτων στη γειτονιά για να πραγματοποιήσει συναντήσεις και να μελετήσει το πώς να ενημερώσει τους κατοίκους για τους κινδύνους που συνδέονται με τα φράγματα.

“Όλοι το έμαθαν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Δεν το γνωρίζαμε. Γνωρίζαμε την ύπαρξη των λατομείων, αλλά όχι τα φράγματα, ούτε τα προβλήματα που αυτά συνεπάγονται. Θέλουμε να γνωρίζουμε”, είπε.

Όταν μέλη του Κινήματος για τους Πληγέντες από τα Φράγματα (MAB), μια εθνική ομάδα δικαιωμάτων, πήγαν στα γραφεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας του κρατιδίου για να συλλέξουν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης των φραγμάτων (που θα χρησιμοποιηθούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης), τους είπαν ότι θα είναι έτοιμα στις 8 Μαρτίου. Μέχρι το τέλος Μαρτίου, η κοινότητα δεν είχε δει ακόμα ούτε ένα σχέδιο.

Η Franciele εργάζεται στο Cieja Perus, όπου οι μαθητές ρωτούσαν για τα φράγματα | Εικόνα: Ira Romão / Agência Mural

Επιδιώκοντας ένα σχόλιο από την Agência Mural (ειδησεογραφική υπηρεσία), η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας δήλωσε ότι παραδόθηκε η προκαταρκτική έκδοση. Ωστόσο, “πριν από την κυκλοφορία της στην κοινότητα, θα υπάρξει θεσμική αναθεώρηση και επακόλουθες προσαρμογές και τροποποιήσεις του σχεδίου έκτακτης ανάγκης”.

Κινητοποίηση μετά το Μπρουμαντίνιο

Οι κάτοικοι του Σάο Πάολο κινητοποιούνται από τις πρώτες μέρες μετά τη ζημιά που προκλήθηκε στο Μπρουμαντίνιο (μια πόλη 554 χιλιόμετρα μακριά).

Το Φεβρουάριο, το MAB διοργάνωσε δημόσια ακρόαση στη νομοθετική συνέλευση (Alesp), συγκεντρώνοντας πάνω από 200 άτομα που έχουν πληγεί από τα φράγματα σε όλη την πολιτεία, συμπεριλαμβανομένης της γειτονιάς του Perus, καθώς και των πόλεων Pedreira, Americana, Votorantim, Vale do Ribeira, Santos, Cubatão και Bertioga.

“Είναι εκπληκτικός, ο αριθμός των φραγμάτων που υπάρχουν στην πολιτεία. Υπάρχουν περισσότερα από 7 χιλιάδες – είναι ένας τύπος “βόμβας” που θα μπορούσε να εκραγεί ανά πάσα στιγμή”, δήλωσε η 38χρονη Liciane Andrioli, μέλος του MAB.

Η εκδήλωση αποτέλεσε αφετηρία για τον δημόσιο ακτιβισμό που περιβάλλει αυτές τις εξελίξεις. “Η εντύπωση που μας δίνει είναι ότι ανοίγουμε ένα μαύρο κουτί στην πολιτεία του Σάο Πάολο με περιστατικά τα οποία, προς έκπληξή μας, έγιναν αόρατα”, είπε η Liciane. “Τόσο η Vale όσο και η γερμανική εταιρεία πιστοποίησης [TÜV-Süd, υπεύθυνη για την αξιολόγηση που πιστοποίησε την ασφάλεια του φράγματος στο Μπρουμαντίνιο] παρουσίασαν πληροφορίες ότι δεν υπήρχε πρόβλημα, αλλά βιώσαμε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες σε κοινωνικό επίπεδο, σε επίπεδο εργαζομένων, και σε περιβαλλοντικό επίπεδο στην ιστορία της χώρας”, σχολίασε.

“Κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει μέσα στις εταιρείες. Ξέρουν μόνο ότι θέλουν να εκμεταλλευτούν. Και το ζήτημα της ασφάλειας παραμένει στο έλεός τους. Όλοι φοβούνται, όλοι όσοι μένουν κοντά σε φράγμα ανησυχούν”, δήλωσε ο 34χρονος Cleiton Ferreira, κάτοικος του Perus και συντονιστής της Πολιτιστικής Κοινότητας Quilombaque.

Χωρίς πρόσβαση στα σχέδια έκτακτης ανάγκης, δεν είναι σαφές πόσοι κάτοικοι θα μπορούσαν να επηρεαστούν στην περιοχή. Λίγο πάνω από 144 χιλιάδες άνθρωποι ζουν στην περιφέρεια Perus, και μετά την καταστροφή του Μπρουμαντίνιο ο πληθυσμός ανησυχεί. Υπήρξε μεγάλη συζήτηση για το θέμα στο διαδίκτυο σε ομάδες όπως “Φίλοι του Perus – Επίσημη Ομάδα”, η οποία έχει 77.000 μέλη και είδε πάνω από 300 σχόλια να εκφράζουν ανησυχία και αγωνία εξαιτίας της έλλειψης πληροφοριών.

Το αίσθημα φόβου υπάρχει επίσης διάχυτο στους δρόμους, τα σχολεία, τις κλινικές υγείας και άλλους δημόσιους χώρους στην περιοχή. Το μεγάλο ερώτημα είναι: πού είναι το σχέδιο έκτακτης ανάγκης και γιατί δεν προβλήθηκε ποτέ στους κατοίκους;

Οι εταιρείες

Ένα από τα φράγματα της περιοχής ονομάζεται Pedreira Juruaçu. Πρόκειται για δεξαμενή χωρητικότητας 3,1 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, η οποία καταλαμβάνει έκταση 192.000 τετραγωνικών μέτρων, και κατακρατά τα απορρίμματα από την παραγωγή χαλικιού, κυρίως ψιλή άμμο και πηλό. Ανήκει στην εταιρεία Embu S.A., και δημιουργήθηκε το 1988.

Η Agência Mural ήρθε σε επαφή με την Embu και, σύμφωνα με τον μηχανικό Marco Antônio Martins, η δεξαμενή έχει ήδη αρκετή χωρητικότητα. “Η δομή σχεδιάστηκε, εκτελέστηκε και λειτουργεί με τη μέθοδο κατασκευής προς τη φορά του ρεύματος, θεωρούμενη από τους μηχανικούς ως την ασφαλέστερη γι’ αυτό το είδος φράγματος”, δήλωσε.

Πρόσθεσε ότι η εταιρεία είχε ήδη λάβει την απόφαση να αναζητήσει εναλλακτικές διαδικασίες για την επεξεργασία των απορριμμάτων, ακόμη και πριν από την τραγωδία του Brumadinho. “Η διοίκηση της Embu S.A. και της τεχνικής ομάδας αισθάνεται ασφαλής και άνετη να εγγυηθεί για την ασφάλεια και τη σταθερότητα του φράγματος Pedreira Juruaçu”, δήλωσε.

Το άλλο φράγμα περιέχει μια δεξαμενή νερού και ανήκει στην εταιρεία Teritorial São Paulo Mineração Ltd, και δημιουργήθηκε το 2000.

Το φράγμα αυτό είναι 25 μέτρα ψηλό, μήκους περίπου 160 μέτρων και έχει δεξαμενή χωρητικότητας περίπου 66 χιλιάδων κυβικών μέτρων. Στο παρελθόν, η δεξαμενή χρησίμευε ως αποθήκη για υλικό που λαμβάνεται από βράχους κατά την παραγωγή άμμου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή.

Σύμφωνα με την Patrícia Bueno Moreira, επικεφαλής νομικό υπάλληλο της Territorial, το φράγμα κατασκευάστηκε επίσης με τη μέθοδο κατασκευής προς τη φορά του ρεύματος. Τόνισε επίσης ότι το φράγμα είναι αδρανές για περισσότερο από ένα χρόνο.

“Δεν λαμβάνει πλέον απόβλητα από τις διαδικασίες πλύσης με άμμο. Γίνονται συνεχώς όλες οι απαραίτητες μελέτες για την επιβεβαίωση της σταθερότητας και το τεχνικό μας προσωπικό δηλώνει ότι η δομή είναι ασφαλής”, ισχυρίστηκε.

Το 2017, ο εισαγγελέας του Σάο Πάολο προέβη σε ανασκόπηση των δύο εταιρειών. Στο φράγμα της Territorial, επεσήμανε ασυνέπειες που συνδέονται με την αποστράγγιση, όπως η αποτυχία εντοπισμού της εξόδου της εσωτερικής αποχέτευσης του φράγματος. Σύμφωνα με την έκθεση, “η παρεμπόδιση της εσωτερικής αποχέτευσης αποστράγγισης ενός φράγματος μπορεί να συμβάλει σε διαδικασίες που προκαλούν πιθανό σπάσιμο.”

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.