Αναμένεται ότι η ζήτηση του ρεύματος στη Μέση Ανατολή θα τριπλασιαστεί μέχρι το 2050. Αυτό επιταχύνει την ανάγκη για στροφή της οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Έκθεση της νορβηγικής εταιρείας διασφάλισης ποιότητας και διαχείρισης κινδύνου DNV GL σχετικά με το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο έως το 2050 προβλέπει μια δραματική οικονομική και πολιτική στροφή στη Μέση Ανατολή, η οποία ακολούθως θα επηρεάσει και τις τεχνολογικές επενδύσεις για να ικανοποιήσει την αυξανόμενη ζήτηση.

Ο Mohammed Alghoul, υποψήφιος διδάκτορας στον τομέα της ηλιακής ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πετρελαίου και Ορυκτών King Fahd στη Σαουδική Αραβία, ανέφερε στο Global Voices ότι μέχρι το 2050 περισσότερο από το μισό της συνολικής ενεργειακής απόδοσης της περιοχής θα μπορούσε να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας:

Energy demands in the UAE [United Arab Emirates] are expected to grow rapidly in the Middle East because of the rapid growth the region’s population. The increase in demand and the decrease in the cost of renewables will mean that more than half of the region’s total energy output will come from variable renewables by 2050.

Λόγω της ταχείας αύξησης του πληθυσμού στην περιοχή, αναμένεται στα ΗΑΕ [ Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα] μια ραγδαία αύξηση των ενεργειακών αναγκών στη Μέση Ανατολή. Η αύξηση της ζήτησης και η μείωση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα σημαίνει ότι, μέχρι το 2050, περισσότερο από το μισό της συνολικής ενεργειακής απόδοσης της περιοχής θα προέρχεται από ποικίλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Το πρόγραμμα Energy Transition Outlook 2018 [Προοπτικές της ενεργειακής μετάβασης] της εταιρείας DNV GL αναφέρει ότι το πέρασμα των επενδύσεων σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας στην περιοχή θα είναι ασφαλώς ωφέλιμο: προκλήθηκε από τα μειωμένα κόστη της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, αλλά και από την αφθονία σε ήλιο και άνεμο στην περιοχή. Ο Alghoul συμπληρώνει:

“There will be more demand for electricity for cooling buildings and for water desalination, particularly in the desert, and wind and solar have the potential to provide cheaper power. … And, unlike fossil fuels, these resources will not run out.

Θα υπάρξει μεγαλύτερη ζήτηση για ρεύμα για την ψύξη των κτιρίων και την αφαλάτωση του νερού, ιδιαίτερα στην έρημο, ενώ ο αέρας και ο ήλιος έχουν τη δυνατότητα να παράγουν φθηνότερο ρεύμα. … Και, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, οι πηγές αυτές δε θα εξαντλούνται.

Χώρες με μεγάλα αποθέματα σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχουν ήδη ξεκινήσει να επενδύουν σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας – ιδιαίτερα στην ηλιακή.

Σύμφωνα με την DNV GL, η Σαουδική Αραβία, η οποία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο απόθεμα πετρελαίου παγκοσμίως, θα επενδύσει σε 9,5 γιγαβάτ (GW) ηλιακής και αιολικής ενέργειας μέχρι το 2023. Το αναπτυξιακό πρόγραμμα της Σαουδικής Αραβίας Vision 2030 περιλαμβάνει μια νέα δέσμευση σχετικά με την ανανεώσιμη ενέργεια: μέχρι το 2030 το 30% του ηλεκτρισμού της χώρας θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, το όραμα του Βασιλείου αμφισβητήθηκε έντονα δεδομένης της δολοφονίας του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι τον Οκτώβριο του 2018.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία διαθέτουν πάνω από το 8% του παγκόσμιου αποθέματος πετρελαίου, παρουσιάζουν επίσης έντονη επενδυτική δραστηριότητα στο ενεργειακό δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειάς τους και επιδιώκουν μέχρι το 2050 να παράγουν το 50% του ρεύματός τους μέσω ανανεώσιμων πηγών.

Και οι δύο γίγαντες του πετρελαίου προωθούν την ανάπτυξη υποδομών για ανανεώσιμες μορφές ενέργειας στην περιοχή και άλλων για να ενισχύσουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Το 2017 υπογράφηκε ένα μνημόνιο για την ανάπτυξη ενός δικτύου ρεύματος, που θα συνδέει τις παροχές ηλεκτρικού ρεύματος σε ολόκληρο τον
αραβικό κόσμο.

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με στοιχεία της Greentech Media (GTM), οι τιμές του πετρελαίου έπεσαν σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα λόγω της εισαγωγής μερικών νέων έργων ηλιακής ενέργειας.

Στοιχεία μιας έκθεσης του Δείκτη Ελκυστικότητας της Παγκόσμιας Αγοράς Ηλιακής Ενέργειας προβλέπουν επιπλέον ότι η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Μπαχρέιν, το Ομάν και η Ιορδανία από κοινού θα θέσουν μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια ένα ενεργειακό δυναμικό πάνω από 22,4 γιγαβάτ.

Όπως αναφέρει ο Abdullah Umer, επικεφαλής του προγράμματος King Abdullah City for Atomic and Renewable Energy, παρά τα μειωμένα κόστη, αναμένεται στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής να σταθεροποιηθεί σε εμπορικό επίπεδο η αγορά της ηλιακής ενέργειας. Ένας βασικός λόγος για αυτό θα μπορούσε να είναι η στρέβλωση των αγορών ενέργειας στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής. Ο Umer εξηγεί:

Most countries in the region have used their surplus oil production to balance out subsidizing fuel and electricity prices domestically to varying extents for many years with what they claimed were reasons to foster investments and businesses.

Η πλειοψηφία των χωρών στην περιοχή χρησιμοποιούσε την πλεονασματική παραγωγή πετρελαίου για να αντισταθμίσει τις επιδοτήσεις καυσίμων και τις τιμές ρεύματος σε εγχώρια κλίμακα σε διάφορους βαθμούς για πολλά χρόνια, κάτι που αυτοί χαρακτήριζαν ως λόγο για ενίσχυση των επενδύσεων και επιχειρήσεων.

Μια έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στην οποία αναλύονται πέντε αγορές της Μέσης Ανατολής, δείχνει ότι οι επιδοτήσεις καυσίμων ανήλθαν το 2015 σχεδόν σε 150 δισεκατομμύρια δολάρια (133 δις ευρώ), ενώ η Σαουδική Αραβία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 72%.

Μια έρευνα της GTM υπολογίζει ότι το κόστος των φωτοβολταϊκών κατά μέσο όρο θα μπορούσε να ανταγωνιστεί το ηλεκτρικό δίκτυο, εφόσον αυτό δεν μειώνεται τεχνητά.

O Umer συμπληρώνει όμως ότι οι μειωμένες τιμές πετρελαίου οδηγούν τις τοπικές πετρελαιοπαραγωγούς χώρες στο να εκτιμούν εκ νέου τις επιδοτήσεις καυσίμων τους – αυτό πιθανώς να ανοίγει τις πόρτες σε φορείς ανάπτυξης ηλιακής ενέργειας.

Χώρες με πολλά κοιτάσματα πετρελαίου μπορούν, όταν πρόκειται για στρατηγικές ενίσχυσης της βιομηχανίας ηλιακής ενέργειας, να στρέψουν το βλέμμα στην Ιορδανία, η οποία σύμφωνα με την GTM ξεχωρίζει ως μια από τις λίγες χώρες με ελκυστική αγορά για την εμπορική ηλιακή ενέργεια.

Το 2012 η Ιορδανία θέσπισε ένα νόμο για την ανανεώσιμη ενέργεια και την ενεργειακή επάρκεια και έκτοτε αποβλέπει ενεργά στην ανανεώσιμη ενέργεια. Τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μπορούσαν να καταστήσουν την Ιορδανία, μια χώρα που κατά τα άλλα εξαρτάται πλήρως από τις εισαγωγές πετρελαίου για ενέργεια, πιο ανεξάρτητη όσον αφορά την ενέργεια.

Οι εγκαταστάσεις Shams Ma‘an, οι οποίες είναι έργο της αμερικανικής εταιρείας ηλιακής ενέργειας First Solar, άνοιξαν το 2016 και προμηθεύουν εξ ολοκλήρου μέσω ηλιακών εγκαταστάσεων 35.000 νοικοκυριά κοντά στην Πέτρα, μεταξύ άλλων και το βασιλικό ανάκτορο.

Ο Alghoul αναφέρει:

Jordan, unlike most of its neighbors, is supporting its growing solar industry. It has removed fuel subsidies and is providing institutional support to the renewable energy industries through energy transition laws.

Αντίθετα με τους περισσότερους γείτονές της, η Ιορδανία υποστηρίζει την αναπτυσσόμενη βιομηχανία της ηλιακής ενέργειας. Οι επιδοτήσεις καυσίμων καταργήθηκαν και ο βιομηχανικός κλάδος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας λαμβάνει θεσμική υποστήριξη μέσω θεσπισμένων νόμων για την ενεργειακή μετάβαση.

Σε συνεργασία με έξι εμπορικές τράπεζες, το Εθνικό Ταμείο της Ιορδανίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μετάβαση στην ανανεώσιμη ενέργεια παρέχει επίσης κίνητρα, που βασίζονται σε χρέος και μετοχές για μικρής και μεσαίας κλίμακας προγράμματα. Από το 2012 έχουν επενδυθεί στη χώρα ήδη περισσότερα από 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια (γύρω στα 2,2 δις ευρώ).

Ο Alghoul προβλέπει:

If countries remove their subsidies, solar will be allowed to compete in a free market and it will very likely see prices fall.

Όταν οι χώρες καταργήσουν τις επιδοτήσεις τους, τότε θα μπορεί να υπάρξει ανταγωνισμός για την ηλιακή ενέργεια σε μια ελεύθερη αγορά και είναι μάλιστα πολύ πιθανό να πέσουν οι τιμές.