Σιρόπι Hongmao για πώληση σε κατάστημα στην πόλη Σουτσόου της Κίνας. Φωτογραφία από Shwangtianyuan μέσω του Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0)

Αυτή η ανάρτηση γράφτηκε από την ομάδα του WeChatscope, μια ερευνητική πρωτοβουλία υπό την ηγεσία του Δρ. King-wa Fu, στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.

Με περισσότερους από 1,0825 δισεκατομμύρια μεμονωμένους χρήστες, μαζί με περισσότερους από 20 εκατομμύρια δηλωμένους δημόσιους λογαριασμούς, το WeChat διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό εγχώριων χρηστών και την πιο εκτεταμένη κάλυψη οποιασδήποτε υπηρεσίας μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Κίνα. Ως εκ τούτου, έχει καταστεί βασικό στοιχείο του αυστηρού καθεστώτος λογοκρισίας της Κίνας.

Το 2017, η ομάδα μας στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ δημιούργησε ένα τεχνικό σύστημα “έρευνας” του διαδικτύου για τη μελέτη της λογοκρισίας στις δημόσιες σελίδες του WeChat. Μέσα στο 2018, παρακολουθήσαμε περισσότερους από 4.000 δημόσιους λογαριασμούς που κάλυπταν καθημερινές ειδήσεις και διατηρούσαμε τις λογοκριμένες δημοσιεύσεις σε μια δημόσια βάση δεδομένων, το WeChatscope. Αυτό το άρθρο είναι το τέταρτο μιας σειράς συνεργασίας με το Global Voices.

Οι κινεζικές Αρχές δηλώνουν τακτικά την παραπληροφόρηση και τις φήμες ως δικαιολογία για την ηλεκτρονική λογοκρισία. Αλλά όταν ανεξάρτητοι πολίτες προσπαθούν να καταπολεμήσουν την εξάπλωση της παραπληροφόρησης, μπορούν να αντιμετωπίσουν νομικές απειλές.

Στις αρχές του 2018, ένας γιατρός στην επαρχία Κουανγκτούνγκ συνελήφθη και φυλακίστηκε, αφού αποκάλυψε την παρουσία τοξικών συστατικών σε ένα φαρμακευτικό υγρό που παρασκευάζει η Hongmao Pharmaceuticals, μια εταιρεία που εδρεύει στη βόρεια πόλη Λιανγκτσένγκ.

Οι διαφημίσεις ισχυρίζονταν ότι το σιρόπι θα μπορούσε να θεραπεύσει το κοινό κρυολόγημα, να ανακουφίσει τον πόνο και να διατηρήσει τους ανθρώπους σε καλή υγεία, αξιοποιώντας τη δύναμη των παραδοσιακών κινεζικών βοτάνων. Ωστόσο, ο αναισθησιολόγος Tan Qindong επεσήμανε ότι ορισμένα βότανα στο προϊόν είναι τοξικά, όταν καταναλώνονται για μια χρονική περίοδο. Επιπλέον, θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες σε ηλικιωμένους με ορισμένες φυσικές καταστάσεις, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση. Έγραψε την ιατρική του άποψη και επέκρινε το γεγονός ότι η εταιρεία είχε μεγαλοποιήσει την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου της σε μια εκδοτική πλατφόρμα για κινητά.

Λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, ο Tan συνελήφθη στην πόλη Κουανγκτσόου, όπου κατοικεί. Αλλά συνελήφθη από την αστυνομία της Λιαντσένγκ, σημαντικής πόλης στην αυτόνομη περιοχή της Κίνας που ονομάζεται Εσωτερική Μογγολία.

Η φαρμακευτική εταιρία της Εσωτερικής Μογγολίας ισχυρίστηκε ότι το άρθρο του Tan ήταν δυσφημιστικό και είχε προκαλέσει ζημιές στην εταιρεία αξίας 800.000 κινέζικων γιουάν (119.000 δολάρια). Η αστυνομία της Λιανγκτσένγκ παρακολούθησε έπειτα την τοποθεσία του Tan μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας δημοσίευσης, διέσχισε την περιοχή δικαιοδοσίας της και πήγε στην πόλη Κουανγκτσόου, όπου συνελήφθη ο Tan. Το ταξίδι τους δεν ήταν ανάξιο λόγου — οι χάρτες Google υπολογίζουν ότι χρειάζονται 26 ώρες με το αυτοκίνητο για να οδηγήσουν από το Κουανγκτσόου στην Λιαντσένγκ. Ο δικηγόρος του Tan αποκάλυψε αργότερα ότι το ταξίδι της αστυνομίας της Λιανγκτσένγκ χρηματοδοτήθηκε από την φαρμακευτική εταιρεία.

Η αστυνομία μετέφερε τον Tan πίσω στην επαρχία Λιανγκτσένγκ, όπου συνελήφθη τρεις μήνες πριν από την υποβολή της υπόθεσης στο δικαστήριο της Εσωτερικής Μογγολίας στις 15 Απριλίου.

Στις 16 Απριλίου, μια κινεζική ιατρική ένωση εξέδωσε μία δήλωση, όπου δεσμευόταν να παράσχει νομική βοήθεια στον Tan, προτρέποντας τις φαρμακευτικές εταιρείες να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς για την ιατρική διαφήμιση και καλώντας την επιβολή του νόμου να σεβαστεί τις ακαδημαϊκές απόψεις και να αποφύγει την ποινικοποίηση των αστικών διαφορών.

Την ίδια ημέρα, η Εθνική Διοίκηση Ιατρικών Προϊόντων εξέδωσε επίσης επίσημη απάντηση επικρίνοντας την Hongmao για την παραπληροφόρηση των καταναλωτών.

Την επόμενη ημέρα, το δικαστήριο απέρριψε την υπόθεση του εισαγγελέα εναντίον του Tan εξαιτίας της έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. Ο Tan απελευθερώθηκε με εγγύηση την ίδια ημέρα.

Κατά τη διάρκεια της κράτησής του, ο Tan θεωρήθηκε ως ήρωας, που αγωνίστηκε ενάντια σε μια ανήθικη εταιρεία και σε μια διεφθαρμένη αστυνομία. Πολλές διασημότητες μίλησαν εναντίον των παραπλανητικών ενδείξεων και των διαφημίσεων του σιροπιού. Δεκάδες χιλιάδες netizens πλημμύρισαν τον επίσημο διαδικτυακό τόπο του Weibo της αστυνομίας της Λιανγκτσένγκ, επικρίνοντάς τους για παράνομη σύλληψη σε επαρχιακή δικαιοδοσία.

Πριν από την απόφαση του δικαστηρίου, καταργήθηκαν πολλές δημοσιεύσεις στο WeChat που επέκριναν την εταιρεία. Για παράδειγμα, η δημοσίευση της 16ης Απριλίου, “Η σύλληψη από την αστυνομία της Λιανγκτσένγκ σε περιοχή εκτός της δικαιοδοσίας της ήταν παρόμοια με ό, τι συνέβη στον ήρωα Lin Chong στο Water Margin” (凉城警方跨省抓发帖人和董超薛霸押解林冲没啥不同), διαγράφηκε την ίδια μέρα. Η δημοσίευση επεσήμανε το γεγονός ότι η Hongmao συνεργάστηκε με την κεντρική τηλεόραση της Κίνας με τη χορηγία “εθνικού εμπορικού σήματος”.

Αλλά όταν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να αναφέρουν παρόμοια μηνύματα, η αφήγηση έγινε αποδεκτή. Στις 17 Απριλίου, η κρατική υπηρεσία μέσων μαζικής ενημέρωσης Xinhua δημοσίευσε ένα σχόλιο, που επέκρινε την αστυνομία της Λιανγκτσένγκ ότι ενήργησε εκτός της δικαιοδοσίας της, και την εταιρεία Hongmao για παραπλάνηση των καταναλωτών και για παραβίαση των κανονισμών για τα ιατρικά προϊόντα. Αυτή η ανάρτηση έγινε δεκτή με καλό τρόπο στο διαδίκτυο.

Με την απελευθέρωσή του, ο Tan είπε στο Beijing News τι υπόμεινε κατά τη διάρκεια της τρίμηνης κράτησής του. Τόνισε ότι ήταν αμετανόητος, λέγοντας ότι “ήταν σωστό να πεις την αλήθεια”. Αυτή η τηλεοπτική συνέντευξη σύντομα έγινε viral και δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των New York Times, αναδημοσίευσαν το ρεπορτάζ.

Η προσοχή του κοινού στην υπόθεση προκάλεσε περισσότερα σχόλια για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά όσοι δεν ακολουθούσαν πιστά την επίσημη γραμμή, οι δημοσιεύσεις τους στο WeChat είχαν διαγραφεί. Για παράδειγμα, αυτή η δημοσίευση, “Οι λεπτομέρειες φιλτραρίστηκαν από τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης σχετικά με τον Tan Qidong.” (关于谭秦东：那些被媒体过滤的细节) δημοσιεύτηκε στις 21 Απριλίου και διαγράφηκε στις 23 Απριλίου. Ο συγγραφέας αναγνώρισε την υποστήριξη των netizens και την υποστήριξη των Κινέζων ιατρών, που βοήθησαν τον Tan να βγει από τη φυλακή.

Μια άλλη δημοσίευση, η “Πληροφοριοδότης στην Hongmao: το αρχικό σχέδιο που ήταν να καταδικαστεί ο Δρ. Tan και να συλληφθεί ο Δρ. Spring, σκόρπισε” (知情者谈鸿茅药酒：本想判完谭秦东后 再抓春雨医生) παρουσίαζε φωτογραφίες που ελήφθησαν από τη συνάντηση ανθρώπων της Hongmao με τους εμπόρους της, στις 16 και 17 Απριλίου. Η ιστορία δημοσιεύθηκε στις 21 Απριλίου και λογοκρίθηκε την επόμενη μέρα.

Δεν υπήρχαν άλλες αναφορές για τον Tan μέχρι τις 15 Μαΐου, όταν η σύζυγος του Tan είπε σε έναν διαδικτυακό δημοσιογράφο ότι ο Tan έκανε εισαγωγή σε ψυχιατρικό νοσοκομείο, αφότου ανακρίθηκε από την αστυνομία της Κουανγκτούνγκ για 12 ώρες στις 11 Μαΐου. Σύμφωνα με τη σύζυγό του, όταν επέστρεψε στο σπίτι από την αστυνομία ο Tan κλειδώθηκε σε ένα δωμάτιο κλαίγοντας, χτυπώντας το πρόσωπό του και το κεφάλι του στον τοίχο. Οι υπάλληλοι του νοσοκομείου δήλωσαν ότι ο Tan υποφέρει από διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Οι αναφορές αυτού του βασανιστηρίου έγιναν viral κατά τη διάρκεια της νύχτας και στις 17 Μαΐου οι προπαγανδιστικές αρχές εξέδωσαν μια οδηγία που απαιτούσε διαγραφή του σχετικού περιεχομένου, όπως ανέφερε η China Digital Times:

Διαγράψτε το άρθρο “Ο γιατρός που κρατήθηκε στην υπόθεση του φαρμάκου της Hongmao ανέπτυξε ξαφνικά ψυχική ασθένεια.” Οι ιστότοποι δεν πρέπει να προωθούν αυτό το περιστατικό.

Ακόμη και οι αναφορές από το People’s Daily που συνδέεται με το κράτος αφαιρέθηκαν από τον ιστότοπό τους. Παρόμοιες αναφορές σχετικά με την κατάσταση του Tan αφαιρέθηκαν από το WeChat. Στις 17 Μαΐου, ο Tan εξέδωσε μια συγγνώμη προς την εταιρεία Hongmao για τη χρήση του όρου “δηλητήριο” στην δημοσίευσή του.

Το όνομα του Tan έχει γίνει ένας ευαίσθητος όρος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τον Ιούνιο, άνοιξε έναν λογαριασμό στο WeChat αντιστρέφοντας το όνομά του και γράφοντας τον ως Dong Qintan. Αν και είχε χιλιάδες οπαδούς, δεν μπορούσε να αναφέρει τίποτα σχετικό με την εταιρεία Hongmao.

Μετά το συμβάν, η γραμμή παραγωγής της Hongmao ανακόπηκε για τέσσερις μήνες. Αλλά τώρα επέστρεψε στην δουλειά ως συνήθως. Η εταιρεία παρέμεινε ανάμεσα στους πέντε κορυφαίους διαφημιστικούς συνεργάτες της CCTV για το 2018 — και εξακολουθεί να καταφέρνει να γίνεται ένα από τα δέκα πρώτα λογοκριμένα θέματα στο WeChat για το ίδιο έτος.