30 χρόνια μετά τη Σφαγή της Τιεν Αν Μεν: Η ταραγμένη ιστορία της Θεάς της Δημοκρατίας

Η ακόλουθη δημοσίευση γράφτηκε αρχικά από τον Kris Cheng και δημοσιεύτηκε ^[1] από το Hong Kong Free Press στις 19 Μαΐου 2019. Η επιμελημένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices με βάση μια συμφωνία διαμοιρασμού περιεχομένου.

Η Θεά της Δημοκρατίας βρισκόταν για πέντε ημέρες στην πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989 πριν από την αιματηρή σφαγή στις 4 Ιουνίου.

Το ύψους δέκα μέτρων άγαλμα, που έβλεπε προς το πορτρέτο του Μάο Τσε Τουνγκ στην Πύλη της Τιεν Αν Μεν, δημιουργήθηκε μέσα σε μόλις τρεις ημέρες. Δεν μπορούσε να αποδοθεί σε ένα άτομο, καθώς δεκάδες φοιτητές από οκτώ ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της τέχνης, της μουσικής και του θεάτρου συμμετείχαν στην κατασκευή του.

Όταν το άγαλμα φτιάχτηκε, το Πεκίνο ήταν σχεδόν δέκα μέρες με στρατιωτικό νόμο. Μερικοί φοιτητές είπαν ότι ήθελαν να χρησιμοποιήσουν το άγαλμα για να ενεργοποιήσουν και να ενώσουν όσους βρίσκονταν στην πλατεία.

Σύμφωνα με έναν λογαριασμό ^[2] ενός από τους γλύπτες, του Cao Xinyuan, το άγαλμα θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα χρησιμοποιώντας μια “προσεκτικά ακαδημαϊκή προσέγγιση”:

Αποφάσισαν να προσαρμόσουν για το σκοπό τους μια εργασία πρακτικής, την οποία είχε ήδη κάνει ένας από αυτούς – ένα πήλινο γλυπτό ύψους ενάμισι ποδιού ενός γυμνού ανθρώπου που κρατάει γερά ένα στύλο με τα δύο χέρια ανυψωμένα και ακουμπά το βάρος του πάνω του.

[…]Οι μαθητές έκοψαν το κάτω μέρος του στύλου και πρόσθεσαν μια φλόγα στην κορυφή για να την μετατρέψουν σε φακό. Επανατοποθέτησαν το σώμα σε μια πιο όρθια θέση, άλλαξαν το πρόσωπο του άνδρα σε εκείνο μιας γυναίκας, πρόσθεσαν στήθη και τελικά έβαλαν ολόκληρη τη φιγούρα μέσα σε μια ρόμπα.

Τη νύχτα της 29ης Μαΐου 1989, το άγαλμα μεταφέρθηκε στην πλατεία σε τέσσερα μέρη και συναρμολογήθηκε σε 16 ώρες. Εκατοντάδες χιλιάδες παρακολούθησαν τη διαδικασία.

Το μεσημέρι της 30ης Μαΐου πραγματοποιήθηκαν μια απλή προσφορά λουλουδιών και μια τελετή έναρξης. Εκείνοι που ήταν παρόντες φώναζαν “Ζήτω η Δημοκρατία” και άλλα συνθήματα, είπε ο Cao, και κάποιοι άρχισαν να τραγουδούν την “Διεθνή ^[3]“.

Οι σπουδαστές από την Κεντρική Ακαδημία Μουσικής έδωσαν μια παράσταση της Ωδής στη Χαρά από την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν, έπειτα ένα άλλο ξένο τραγούδι και ένα Κινεζικό τραγούδι, και τελείωσαν με την Διεθνή για άλλη μια φορά.

Σε μια δήλωση αναγγελίας των εγκαινίων του αγάλματος, οι δημιουργοί δήλωσαν ότι επιθυμούν να το αφιερώσουν σε όσους βρίσκονται σε απεργία πείνας, σε όσους βρίσκονται στην πλατεία, σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο φοιτητές στην Κίνα και σε αυτούς που τους υποστηρίζουν παγκοσμίως:

Αν και ο Θεός της Δημοκρατίας, γλυπτός σε γύψο, δεν μπορεί να διατηρηθεί για πάντα – πιστεύουμε ότι το σκοτάδι θα περάσει και θα έρθει η αυγή… [Το αρχικό κείμενο αναφέρεται σε Θεό της Δημοκρατίας αντί για Θεά.]

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι, όταν έρθει η αληθινή δημοκρατία, θα επιστρέψουμε στην πλατεία για να σηκώσουμε έναν μεγάλο, τεράστιο και μόνιμο Θεό της Δημοκρατίας. Αυτή η μέρα θα έρθει. Ο κινεζικός λαός θα βάλει για πάντα τον Θεό της Δημοκρατίας στη καρδιά μας.

Η “People Will Not Forget”, μια συλλογή αναφορών δημοσιογράφων του Χονγκ Κονγκ που κάλυπταν το δημοκρατικό κίνημα, κατέγραψαν δηλώσεις από τους δημιουργούς του αγάλματος.

Ένας φοιτητής, που ασχολείται με τη γλυπτική, δήλωσε στους δημοσιογράφους του Χονγκ Κονγκ ότι έφτιαξαν το άγαλμα επειδή η Κίνα χρειάζεται μια νέα καινοτόμο εικόνα, μια εικόνα που αντιπροσωπεύει τη δημοκρατία, την ελευθερία, την ισότητα και την ειρήνη:

Η Θεά της Δημοκρατίας θα αντιπροσωπεύει τις σκέψεις της νέας γενιάς της Κίνας. Πρέπει να απαλλαγούμε από τις παλιές παραδόσεις και να απαλλαγούμε από το φεουδαρχικό πατρικό σύστημα.

Ένας άλλος φοιτητής που συμμετείχε στην κατασκευή του αγάλματος δήλωσε ότι πήρε το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη ως αναφορά. Το Άγαλμα της Ελευθερίας έχει μια δάδα στο δεξί της χέρι και ένα βιβλίο με χαραγμένη την ημερομηνία της Αμερικανικής ανεξαρτησίας. Η Θεά της Δημοκρατίας της Τιεν Αν Μεν κρατάει και με τα δύο χέρια της μία δάδα..

Αλλά οι σπουδαστές μπορεί να μην έχουν προβλέψει την αντίδραση της κυβέρνησης του Πεκίνου. Ένας φοιτητής είπε τότε:

Αν η κυβέρνηση αγνοήσει την κοινή γνώμη και καταστρέψει με βία το άγαλμα, το μόνο που θα δείξει είναι η μικροψυχία των Αρχών και τα αντιδημοκρατικά τους πρόσωπα.

Λίγο μετά την ανέγερση του αγάλματος, η διαχειριστική επιτροπή του Πεκίνου δήλωσε ότι ήταν παραβίαση των κανόνων, καθώς και “προσβολή της εθνικής αξιοπρέπειας και της εικόνας”. Η People’s Daily δημοσίευε επίσης άρθρα για τρεις συνεχείς ημέρες επικρίνοντας το άγαλμα.

Όταν ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός κατέστειλε την διαμαρτυρία στις 4 Ιουνίου, το άγαλμα σύντομα έπεσε και συνετρίβη από τα τανκς. Αλλά σύντομα εμφανίστηκαν αντίγραφα στο Χονγκ Κονγκ και σε άλλα μέρη.

Το πρώτο αντίγραφο, σύμφωνα με τη Συμμαχία του Χονγκ Κονγκ για την Υποστήριξη των Πατριωτικών Δημοκρατικών Κινημάτων της Κίνας, κατασκευάστηκε ^[4] στις 18 Ιουνίου 1989 από περισσότερους από δέκα καλλιτέχνες και 60 μαθητές από την Ακαδημία Χειροτεχνίας του Χονγκ Κονγκ. Δημιουργήθηκε έτσι ώστε οι άνθρωποι στο Χονγκ Κονγκ να μπορούν να επισκεφθούν το Victoria Park στο Κοζγουέι Μπέι και να θρηνήσουν τους νεκρούς. Ωστόσο, οι δημιουργοί δεν μπόρεσαν να βρουν μια μόνιμη κατοικία γι’ αυτό το αντίγραφο και – μέχρι το τέλος του 1989 – είχε αποσυναρμολογηθεί.

Ένα άλλο αντίγραφο έγινε με συρματοπλέγματα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε αναμνηστικά γεγονότα κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Ching Ming, στο Φεστιβάλ Mid-Autumn, καθώς και κατά την επέτειο της σφαγής.

Αλλά το πιο αντιπροσωπευτικό αντίγραφο μπορεί να είναι αυτό που δημιουργήθηκε με γυάλινες ίνες το 2004. Με 2,4 μέτρα ύψος, χρησιμοποιήθηκε κατά τις αγρυπνίες που τιμούσαν την επέτειο της σφαγής.

Ένα μικρότερο αντίγραφο έγινε το 2009 – κατά την 20ή επέτειο – και προβλήθηκε δημόσια στο Πολυτεχνείο του Χονγκ Κονγκ. Παρόμοια αγάλματα προβλήθηκαν επίσης σε πόλεις της Ταϊβάν, των ΗΠΑ, του Καναδά και της Αυστραλίας. Εκτός από τα αντίγραφα, το Χονγκ Κονγκ φιλοξενεί επίσης ένα άλλο άγαλμα της Θεάς της Δημοκρατίας, εμπνευσμένο από αυτό που είχε κατασκευαστεί το 1980.

Το 2010, ο Chen Weiming, ένας Νεοζηλανδός καλλιτέχνης με καταγωγή από την Κίνα, δημιούργησε ένα νέο άγαλμα της Θεάς της Δημοκρατίας, το οποίο μεταφέρθηκε στο Χονγκ Κονγκ.

Ακολούθησε διαμάχη όταν η Συμμαχία το παρουσίασε σε δημόσια περιοχή του εμπορικού κέντρου της Times Square στο Κοζγουέι Μπέι στις 29 Μαΐου, καθώς οι αρχές ανέφεραν ότι το άγαλμα δεν είχε άδεια “διασκέδασης” για να παρουσιαστεί. Έφτασε η αστυνομία και το απομάκρυνε. Μετά από δημόσια πίεση, το άγαλμα τελικά επέστρεψε στη Συμμαχία και εμφανίστηκε στο Victoria Park.

Η φοιτητική ένωση του Κινεζικού Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ σχεδίαζε να μεταφέρει το άγαλμα στην πανεπιστημιούπολη, αλλά δεν εγκρίθηκε από τη διοίκηση. Παρ’ όλα αυτά, εκατοντάδες συνόδευσαν το άγαλμα στην πανεπιστημιούπολη μετά την ετήσια αγρυπνία υπό το φως των κεριών, και έχει παραμείνει εκεί από τότε.