Με δικαστική απόφαση που είχε χαρακτηρίσει ανάλογες επιγραφές ως «κομματική προπαγάνδα» κατάσχεσε η αστυνομία σε ένα πανεπιστήμιο στην ομοσπονδιακή πολιτεία Παράιμπα ένα πανό με την επιγραφή «περισσότερα βιβλία, λιγότερα όπλα». Φωτογραφία: στιγμιότυπο οθόνης από το GloboNews
Έφοδοι της αστυνομίας στις πανεπιστημιουπόλεις κατά διαδηλωτών που αριστερίζουν και μια ολοένα και πιο διευρυνόμενη εκστρατεία, που καλεί τους φοιτητές να δυσφημήσουν τους διδάσκοντες, οι οποίοι επικρίνουν τον εκλεγμένο πρόεδρο, κάνουν τους αντιπάλους του Ζαΐρ Μπολσονάρου να προετοιμάζονται για ιδεολογικές διώξεις και λήψη αυστηρών μέτρων κατά της ελευθερίας της γνώμης στη μεγαλύτερη δημοκρατία της Λατινικής Αμερικής.
Στις 28 Οκτωβρίου, ο Ζαΐρ Μπολσονάρου, υποψήφιος των ακροδεξιών, νίκησε τις προεδρικές εκλογές στη Βραζιλία. Ο πρώην αξιωματικός του στρατού και βουλευτής του Κογκρέσου εκφράζει τις ομοφοβικές, εχθρικές προς τις γυναίκες και ρατσιστικές αντιλήψεις του δημόσια, τάσσεται υπέρ της βίας εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων και απειλεί τον Τύπο. [1]
Στις 26 Οκτωβρίου, η αστυνομία πραγματοποίησε εφόδους [2] βάσει συντονισμένων δικαστικών αποφάσεων εκδιδόμενων από αρκετά περιφερειακά δικαστήρια σε περίπου 30 πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα. Κατά τη διάρκειά τους κατασχέθηκαν πανό και σημαίες. Επιπλέον απαγορεύτηκαν οι διαδηλώσεις για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και κατά του φασισμού, με την αιτιολόγηση ότι αποτελούσαν παράνομη κομματική προπαγάνδα. Πολλές δημόσιες αρχές και προσωπικότητες της κοινωνίας χαρακτήρισαν τις εφόδους ως έκδηλη περίπτωση λογοκρισίας της βραζιλιάνικης δικαιοσύνης.
Αμέσως μετά, ο Ζαΐρ Μπολσονάρου υποστήριξε [3] τις εφόδους σε μια ζωντανή μετάδοση στο λογαριασμό του στο Facebook:
A universidade não é lugar [de protesto], mas, se querem fazer um ato desse, os dois lados têm que ter o direito de fazer.
Τα πανεπιστήμια δεν είναι μέρος για [διαμαρτυρίες], αλλά αν θέλουν να διοργανώσουν κάτι τέτοιο εκεί, πρέπει να έχουν το δικαίωμα και οι δυο πλευρές.
Στις 27 Οκτωβρίου, μια μέρα πριν τις εκλογές η Cármen Lúcia, δικαστής στο ανώτατο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Βραζιλίας, ανέστειλε όλες τις δικαστικές αποφάσεις. Στο αιτιολογικό της απόφασής της σημειώνει: [4]
Daí ali ser expressamente assegurado pela Constituição da República a liberdade de aprender e de ensinar e de divulgar livremente o pensamento, porque sem a manifestação garantida o pensamento é ideia engaiolada.
Também o pluralismo de ideias está na base da autonomia universitária como extensão do princípio fundante da democracia brasileira, que é exposta no inc. V do art. 1o. da Constituição do Brasil. Pensamento único é para ditadores. Verdade absoluta é para tiranos. A democracia é plural em sua essência. E é esse princípio que assegura a igualdade de direitos individuais na diversidade dos indivíduos.
Το Σύνταγμα εγγυάται ρητά την ελευθερία να μαθαίνεις, να διδάσκεις και να μοιράζεσαι απόψεις, γιατί μια σκέψη χωρίς το εγγυημένο [δικαίωμα] διαδήλωσης είναι απλά μια φυλακισμένη ιδέα. Ο πλουραλισμός είναι και ο θεμέλιος λίθος για την αυτονομία των πανεπιστημίων ως επέκταση της βασικής αρχής της δημοκρατίας στη Βραζιλία, η οποία ορίζεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 1 στο Σύνταγμα της Βραζιλίας. Η μία και μοναδική σκέψη είναι για τους δικτάτορες. Η απόλυτη αλήθεια είναι για τους τυράννους. Δημοκρατία στην ουσία σημαίνει ποικιλία. Ακριβώς αυτή η αρχή εγγυάται ίσα δικαιώματα για τον καθένα.
Σχολεία χωρίς πολιτική
Ο Ζαΐρ Μπολσονάρου είναι ένας παθιασμένος υπερασπιστής της εκστρατείας των δεξιών “Escola sem Partido” («σχολεία χωρίς κόμματα»). Σε αυτήν απαιτείται η απαγόρευση της λεγόμενης «αριστερής κατήχησης» στα δημόσια σχολεία και η εφαρμογή [5] ενός συντηρητικού διδακτικού προγράμματος. Όσο πιο δημοφιλές γίνεται το κίνημα, τόσο πιο πολύ προωθείται ένα κλίμα φόβου και παρακολούθησης στα σχολεία και άλλα δημόσια ιδρύματα.
Πολλοί υποστηρικτές της εκστρατείας εκλέχθηκαν στις 28 Οκτωβρίου σε νομοθετικά θεσμικά όργανα. Μεταξύ αυτών και η καθηγήτρια ιστορίας Ana Campagnolo, η οποία το 2017 είχε μηνύσει τον επιβλέποντα της διπλωματικής της εργασίας για διακρίσεις εξαιτίας της «χριστιανικής, συντηρητικής και αντιφεμινιστικής» στάσης [6] της. Μια πρώτη δικαστική απόφαση βγήκε υπέρ του υπεύθυνου της εργασίας, όμως η Campagnolo άσκησε έφεση. Η δεύτερη απόφαση εκκρεμεί ακόμη.
Λίγες ώρες πριν τη δημοσίευση των εκλογικών αποτελεσμάτων, η Campagnolo κάλεσε μέσω του προφίλ της στο Facebook (όπου την ακολουθούν περισσότεροι από 88.000 άνθρωποι) μαθητές να τραβήξουν βίντεο από περιπτώσεις «κατήχησης» στα σχολεία τους. Σε αυτά έπρεπε να συμπεριλάβουν οπωσδήποτε «το όνομα του διδάσκοντα, του σχολείου και της πόλης». Τους δόθηκε ένας αριθμός WhatsApp, στον οποίο έπρεπε να στείλουν οι μαθητές το βίντεό τους.
Σε μια συνέντευξη με την βραζιλιάνικη ιστοσελίδα ειδήσεων Nexo [7] πριν τις εκλογές δήλωσε ο Luiz Araújo, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μπραζίλια, ότι οι άνθρωποι φοβούνται και ο φόβος «είναι ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου».
Em Pernambuco, um bispo católico foi notificado para que se abstivesse de fazer propaganda eleitoral na Igreja. O poder público não pode dizer o que ele pode ou não falar na igreja. E tem de ter isonomia nesse tratamento, pois não vi nenhuma igreja evangélica recebendo esse tratamento, apesar das campanhas ostensivas que elas têm feito. Nenhuma delas foi fechada. Então há também uma escolha de alvos, não é uma repressão generalizada. (…) São dois pesos e duas medidas. Tem um empoderamento das visões conservadoras dentro do aparato do Estado muito, muito perigosa.
Στο Περναμπούκο, είπαν σε έναν καθολικό επίσκοπο ότι θα έπρεπε να σταματήσει να κάνει εκλογική προπαγάνδα στην εκκλησία. Αλλά οι Αρχές δεν μπορούν να του υποδεικνύουν τι επιτρέπεται να λέει μέσα στην εκκλησία και τι όχι. Όμως σε τέτοιες αποφάσεις πρέπει να κυριαρχεί η ισότητα. Δεν έχω δει να μεταχειρίζονται έτσι καμία ευαγγελική εκκλησία, αν και διεξάγουν κι αυτές εντελώς απροκάλυπτα τέτοιες εκστρατείες. Δεν κλείσανε καμιά από αυτές. Οι στόχοι λοιπόν επιλέγονται συνειδητά, δεν υπάρχει κάποια γενικευμένη καταπίεση […] Εδώ μετράνε με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Οι συντηρητικές θέσεις εντός του κρατικού μηχανισμού εντείνονται με γοργούς ρυθμούς και αυτό είναι πολύ μα πολύ επικίνδυνο.
Το άρθρο μεταφράστηκε από την Κυριακή Τακαρίδου, φοιτήτρια του FTSK στο Germersheim, κατά τη διάρκεια του μαθήματος της Δρ. Φιλ. Αναστασίας Καλπακίδου στο πλαίσιο του project «Global Voices».