Στις 13 Ιουνίου, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας αποφάνθηκε ότι η ομοφοβία και η τρανσφοβία πρέπει να θεωρούνται εγκλήματα βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας περί ρατσισμού στη Βραζιλία.
Δεν υπάρχουν νόμοι στον ποινικό κώδικα της Βραζιλίας, που να καλύπτουν ρητά τις προκαταλήψεις ή τη βία με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου. Το δικαστήριο αναφέρει [1] ότι η νέα απόφαση αφορούσε μια νομοθετική παράλειψη, που είχε αποτύχει να προστατεύσει τον πληθυσμό ΛΟΑΤΚ+ της Βραζιλίας.
Όσοι διαπράττουν πράξεις βίας εναντίον ΛΟΑΤΚ+ μπορεί να τιμωρούνται με ποινές φυλάκισης ενός έως πέντε ετών. Πρόκειται για τρέχουσες κυρώσεις για διακρίσεις λόγω εθνότητας, χρώματος δέρματος, φυλής, θρησκείας ή εθνικότητας [2] σύμφωνα με μια διάταξη του ποινικού κώδικα, που ισχύει από το 1989.
Το 11μελές Ανώτατο Δικαστήριο με ψήφους 8-3 τάχθηκε υπέρ της ποινικοποίησης σε απάντηση σε αγωγή της Βραζιλιάνικης Ένωσης Λεσβιών, Ομοφυλοφίλων, Αμφισεξουαλικών, Τρανς, Διαφυλικών και Μεσοφυλικών (ABGLT στα πορτογαλικά) και του Λαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PPS) .
Dia 13 de junho de 2019: o Brasil se torna o 43º país no mundo a criminalizar a homofobia e a transfobia.
Conforme a decisão do STF, se torna crime “praticar, induzir ou incitar a discriminação ou preconceito” em razão da orientação sexual da pessoa.#ÉCrimeSim [3] #LoveWins [4] #AEQSE [5] pic.twitter.com/JUHavYGFJE [6]
— #AgoraÉQueSãoElas (@AEQSE_) June 13, 2019 [7]
13 Ιουνίου 2019: Η Βραζιλία γίνεται η 43η χώρα στον κόσμο που ποινικοποιεί την ομοφοβία και την τρανσφοβία.
Σύμφωνα με την απόφαση του STF, είναι έγκλημα “να ασκεί κανείς, να διεγείρει ή να υποκινεί διακρίσεις ή προκαταλήψεις” λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού του ατόμου.
Φωτογραφία: Grupo Gay da Bahia, χρησιμοποιείται με άδεια.
Εκτός από την τιμωρία πράξεων βίας, η απόφαση του δικαστηρίου καθιστά έγκλημα την άρνηση εκπαιδευτικών και επαγγελματικών ευκαιριών, καθώς και την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες και κυβερνητικά κτίρια με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Η προώθηση διακρίσεων ή εκδηλώσεων σε κοινωνικά δίκτυα και άλλα μέσα ενημέρωσης επίσης δύναται να τιμωρηθεί βάσει του νόμου περί ρατσισμού της Βραζιλίας.
Η Βραζιλία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά δολοφονιών ΛΟΑΤΚ+ παγκοσμίως, ακολουθώντας το Μεξικό, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κολομβία.
Το 2018, 420 ΛΟΑΤΚ+ [8] σκοτώθηκαν: ένα άτομο κάθε 20 ώρες, σύμφωνα με το Gay Group της Μπαΐα [9], μία από τις παλαιότερες ομάδες δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚ+ στη Βραζιλία. Από αυτούς, το 72% ήταν ανθρωποκτονίες και το 24% αυτοκτονίες.
Όταν δήλωσε την ψήφο της για την ποινικοποίηση, η δικαστής Cármen Lúcia είπε ότι «όλες οι προκαταλήψεις είναι βία, όλες οι διακρίσεις είναι αιτία πόνου» [10]. Σημείωσε ότι οι διακρίσεις συχνά ξεκινούν από το σπίτι, χωρίζοντας οικογένειες και φίλους και πρόσθεσε:
Não há como negar a jurisdição a todos a quem foi negado, às vezes, o direito à vida. Na maioria das vezes, o direito à liberdade e à dignidade, pela ausência de uma legislação ainda 30 anos depois do início de vigência dessa Constituição.
Δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη δικαιοδοσία σε όσους έχουν στερηθεί, κατά καιρούς, το δικαίωμα στη ζωή. Τις περισσότερες φορές, το δικαίωμα στην ελευθερία και την αξιοπρέπεια, λόγω της έλλειψης νομοθεσίας ακόμα και 30 χρόνια μετά την έναρξη αυτού του συντάγματος.
Ο δικαστής Luiz Fux, άλλος ένας υπέρ της ποινικοποίησης, δήλωσε [11] ότι “η συμβολική βία είναι τόσο ανησυχητική όσο κι η σωματική βία” και ότι ένας νόμος που αναγνωρίζει τις ομοφοβικές και τρανσφοβικές συμπεριφορές ως τέτοιες μπορεί να βοηθήσει στην αλλαγή του πολιτισμού του λαού. Λέει [11] ότι «υπάρχει παγκόσμια ανησυχία για τα επιδημιολογικά επίπεδα ομοφοβικής βίας», αλλά οι νομοθέτες παραμένουν αδρανείς και αγνοούν.
Κατά τα τελευταία 20 χρόνια [12], έγιναν αρκετές απόπειρες εισαγωγής νομοθεσίας, που να ποινικοποιεί την ομοφοβία στη Βραζιλία, αλλά η θρησκευτική και συντηρητική κουλτούρα τους εμπόδισε να προχωρήσουν στο Κογκρέσο.
Διίστανται οι απόψεις στη νομική συζήτηση
Η Fernanda Gonçalves, ποινική δικηγόρος με έδρα το Ρίο ντε Τζανέιρο, δήλωσε στο Global Voices ότι ορισμένοι νομικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι η απόφαση παραβιάζει την αποκαλούμενη “αρχή του νόμιμου αποθεματικού”, που σημαίνει ότι ένα ποινικό αδίκημα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς υπάρχοντα νόμο:
No Brasil, temos três poderes independentes – Legislativo, Executivo, e Judiciário. A função característica do Legislativo é criar leis e a do Judiciário é julgar. Enquadrar atos homotransfóbicos na lei de racismo via interpretação, em tese, extrapola a função do Judiciário, por mais nobre que seja a intenção e a causa envolvida.
Στη Βραζιλία, έχουμε τρεις ανεξάρτητες εξουσίες: τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική. Ο χαρακτηριστικός ρόλος του Νομοθετικού είναι να δημιουργήσει νόμους και αυτός του δικαστικού σώματος να κρίνει. Η πλαισιοποίηση των ομοτρανσφοβικών ενεργειών στο δίκαιο του ρατσισμού μέσω ερμηνείας, θεωρητικά, παρεκτείνει τη λειτουργία του δικαστικού σώματος, ακόμη και αν οι προθέσεις και οι αιτίες είναι ευγενείς.
Λέει ότι υπάρχει κίνδυνος όταν το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο αποτελείται από δικαστές, που διορίζονται από τον πρόεδρο και δεν είναι εκλεγμένοι από τον λαό, δημιουργεί έναν ποινικό νόμο:
E se, no futuro, um Presidente da República eventualmente nomeia ministros do STF que decidem que a Lei Anti-terrorismo se estende para atos praticados por ativistas e integrantes de movimentos sociais? Abre-se um precedente perigosíssimo.
Τι θα γίνει αν, στο μέλλον, ένας πρόεδρος τυχαίνει να διορίσει δικαστές, που αποφασίζουν ότι ο αντιτρομοκρατικός νόμος εκτείνεται σε πράξεις που ασκούνται από ακτιβιστές και μέλη κοινωνικών κινημάτων; Ανοίγει ένα επικίνδυνο προηγούμενο.
Μερικοί ακτιβιστές και ερευνητές ανέφεραν τη μαζική φυλάκιση των μαύρων και φτωχών πολιτών της χώρας ως άλλο ένα θέμα, που πρέπει να ληφθεί υπόψη για τη δημιουργία μιας άλλης ποινικής διάταξης. Η Βραζιλία έχει τον τρίτο μεγαλύτερο πληθυσμό [13] φυλακών παγκοσμίως μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο Iran Giusti, ακτιβιστής και ιδρυτής της Casa 1, [14] ενός χώρου στο Σάο Πάολο που καλωσορίζει ΛΟΑΤΚ+, που έχουν διωχθεί από τα σπίτια τους. Μιλώντας στο Global Voices, ο Iran λέει ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί:
Precisamos rever todo o nosso sistema penal e carcerário. Quem é punido no país? Quem é encarcerado no Brasil? Basta olhar os dados para saber que são as pessoas negras.
Πρέπει να εξετάσουμε όλο το ποινικό και το σωφρονιστικό μας σύστημα. Ποιος τιμωρείται σε αυτή τη χώρα; Ποιος φυλακίζεται στη Βραζιλία; Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να εξετάσετε τα δεδομένα για να καταλήξετε ότι είναι οι μαύροι.
Επίσης, με απόφαση [15] του Ανωτάτου Δικαστηρίου, το 2013, έγινε νόμιμος ο γάμος ομοφυλοφίλων στη Βραζιλία. Η ίδια απόφαση παρέχει στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια το δικαίωμα να υιοθετούν παιδιά.
Νίκες και αποτυχίες κινούνται παράλληλα
[16]Φωτογραφία: Antonio Cruz/Agência Brasil, επιτρέπεται η χρήση με αναφορά.
Η απόφαση έρχεται σε αντίθεση με το σημερινό πολιτικό τοπίο της Βραζιλίας, καθώς ο πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρου εξελέγη το 2018 με μια σαφώς ομοφοβική πλατφόρμα [17]. Στο παρελθόν, είχε αναφέρει ότι θα προτιμούσε ο γιος του να είναι νεκρός παρά ομοφυλόφιλος [18]. Πρόσφατα, μίλησε κατά του γκέι τουρισμού [19] στη Βραζιλία.
Acreditamos que o punitivismo não deveria ser o caminho para regulamentação, mas, por enquanto, que vivemos em uma sociedade que só se reorganiza a partir de leis, é uma determinação importante. #lgbt [20] #lgbtqia [21]+ #transgender [22] #vidastransimportam [23] #vidaslbgtsimportam [24] #pride [25] pic.twitter.com/iY3YwjTfoO [26]
— Erica Malunguinho (@malunguinho) June 13, 2019 [27]
Πιστεύουμε ότι ο ποινικοποιητικός μηχανισμός δεν πρέπει να είναι ο δρόμος για ρύθμιση, αλλά προς το παρόν, δεδομένου ότι ζούμε σε μια κοινωνία η οποία αναδιοργανώνεται μόνο με νόμους, είναι μια σημαντική απόφαση
Νωρίτερα φέτος, ο Jean Wyllys, ένας από τους πρώτους ανοικτά ομοφυλόφιλους νομοθέτες της Βραζιλίας, εγκατέλειψε την έδρα του στη Βουλή των Αντιπροσώπων μετά από απειλές θανάτου. Λέει [28] ότι οι απειλές αγνοήθηκαν από την ομοσπονδιακή αστυνομία. Ένας άλλος ομοφυλόφιλος, ο εκπρόσωπος David Miranda, ανέλαβε τη θέση του Jean. Στα τέλη Μαΐου, όταν συνεχίστηκε η συζήτηση του Ανώτατου Δικαστηρίου για την ομοφοβία, ο David τουίταρε:
Amanhã estaremos acompanhando o retorno dessa importante votação no Supremo Tribunal Federal. Não podemos fechar os olhos para tantos e tantas de nós que são violentadas e morrem diariamente.
#LGBTfobiaMata [29] #ÉCrimeSim [3] #CriminalizaSTF [30] pic.twitter.com/iKYWnRpbtC [31]— David Miranda (@davidmirandario) May 22, 2019 [32]
Αύριο θα παρακολουθήσουμε αυτή τη σημαντική ψηφοφορία στο Ανώτατο Δικαστήριο. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μας σε τόσους πολλούς από εμάς που κακοποιούνται και πεθαίνουν καθημερινά.
Στις αρχές Μαΐου, ο David πρότεινε [33] ένα νέο νομοσχέδιο, που αποσκοπεί στον περιορισμό της βίας κατά των ΛΟΑΤΚ+. Σε μια ανάρτηση στο Facebook, εξήγησε:
Se aprovada, essa Lei poderá garantir uma série de medidas protetivas que poderão salvar milhares de vidas. Será um avanço civilizatório importante em tempos de obscurantismo. Mais um passo em direção à construção de uma sociedade verdadeiramente mais justa e democrática.
Εάν εγκριθεί, αυτό το νομοσχέδιο θα μπορούσε να εγγυηθεί μια σειρά προστατευτικών μέτρων, που θα σώσουν χιλιάδες ζωές. Θα είναι μια σημαντική πολιτισμική πρόοδος σε περιόδους σκοταδισμού. Ένα ακόμη βήμα προς την οικοδόμηση μιας πραγματικά δίκαιης και δημοκρατικής κοινωνίας.