Φωτογραφία της Yelena Grigoryeva σε εκκλησιαστική λειτουργία στη μνήμη της δολοφονημένης ακτιβίστριας, 28 Ιουλίου 2019. Η φωτογραφία είναι ευγενική χορηγία του Valentin Nikitchenko.

Όταν ανακαλύφθηκε το σώμα της Yelena Grigoryeva στις 21 Ιουλίου, κειτόταν σε μερικούς θάμνους έξω από το διαμέρισμά της στην Αγία Πετρούπολη για 12 ώρες.

Την ίδια ημέρα, η εξεταστική επιτροπή της πόλης άνοιξε ποινικά την υπόθεση για τη δολοφονία της 41χρονης ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβίστριας. Στις 25 Ιουλίου, οι ανακριτές ανακοίνωσαν τη σύλληψη ενός 38χρονου άνδρα από το Κιργιστάν με την υποψία της δολοφονίας. Ένας άλλος ύποπτος, γνωστός σε αυτόν τον άνθρωπο, κρατήθηκε την 1η Αυγούστου. Οι αστυνομικοί ανακριτές ισχυρίζονται ότι η Grigoryeva είχε γνωρίσει τον δολοφόνο της και ότι οι δύο είχαν πίνει μαζί το βράδυ πριν τη δολοφονία. Η Grigoryeva έχασε τη ζωή της κατά τη διάρκεια μιας “ξαφνικής οικιακής διαμάχης” με τον δολοφόνο της, κατά τη διάρκεια της οποίας μαχαιρώθηκε τουλάχιστον οκτώ φορές στην πλάτη και το πρόσωπο και πέθανε από τα τραύματά της επί τόπου.

Οι φίλοι και οι συνάδελφοι της Grigoryeva έσπευσαν να μοιραστούν τη θλίψη και την οργή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μαζί με τις υποψίες τους σχετικά με τα γεγονότα της αστυνομίας. Υποπτεύονται ότι σκοτώθηκε για τον ακτιβισμό της, και συγκεκριμένα τον ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβισμό. Τα σχόλιά τους αναρτήθηκαν υπό το Ρωσικό hashtag #ЗащититеЛюдейОтПилы και το Αγγλικό hashtag #ProtectPeopleFromSaw.

Я не верю, что Елена Григорьева была зверски убита обычным дворником-мигрантом, в то время как незадолго до убийства ей поступали угрозы от гомофобных нелюдей из группировки Пила

Я требую тщательного расследования. Государство не должно потакать убийцам #ЗащититеЛюдейОтПилы pic.twitter.com/f7VjXkr82b

— ᴀʀɪɴᴀ ᴅᴀᴢᴇ (@onprendra) July 23, 2019

Δεν πιστεύω ότι η Yelena Grigoryeva δολοφονήθηκε άγρια από κάποιον συνηθισμένο εργάτη μετανάστη, δεδομένου ότι όχι πολύ πριν από τη δολοφονία της είχε λάβει απειλές από τους μη ομοφυλόφιλους ανθρώπους από την ομοφοβική ομάδα Saw.

Απαιτώ διεξοδική έρευνα. Το κράτος δεν πρέπει να κατευνάσει τους δολοφόνους.

Πολλοί έσπευσαν να επισημάνουν ότι το όνομα Grigoryeva παρουσιάστηκε σε ένα – κατά τα φαινόμενα – κατάλογο επιθέσεων από την ομοφοβική ιστοσελίδα “Saw Against LGBT”.

Ο φωτορεπόρτερ George Markov γράφει:

В Петербурге все также проявляется активное давление на активистов. Если раньше это были аресты и уголовки – теперь это уже убийства. Политактивистка Елена Григорьева, сторонница ЛГБТ взглядов и просто человек с активной гражданской позицией была убита. […] Также хочу напомнить что Елена была в списке гомофобного сайта “Пила” который уже достаточно долго угрожает ЛГБТ-активистам по всей стране

– George Markov, Facebook, 22 Ιουλίου 2019

Στην Αγία Πετρούπολη εξακολουθεί να υπάρχει ενεργή πίεση στους ακτιβιστές. Αν νωρίτερα ήταν συλλήψεις και ποινικές κατηγορίες, τώρα είναι δολοφονία. Η πολιτική ακτιβίστρια Yelena Grigoryeva, υποστηρίκτρια των απόψεων των ΛΟΑΤ και απλώς ένα άτομο με ενεργή πολιτική θέση, σκοτώθηκε. […] Και θέλω επίσης να σας υπενθυμίσω ότι η Yelena ήταν στη λίστα του ομοφοβικού ιστοτόπου ‘Saw’, ο οποίος απειλεί ΛΟΑΤ ακτιβιστές σε ολόκληρη τη χώρα εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ενώ οι συνάδελφοί της ανέφεραν ότι η Grigoryeva είχε αναφέρει βίαιες απειλές στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, το τμήμα του Υπουργείου Εσωτερικών της πόλης επέμεινε ότι είχε καταθέσει αναφορές σχετικές με “διάφορες καταστάσεις συγκρούσεων”, όχι όμως απειλές θανάτου. Ο ακτιβιστής της Αγίας Πετρούπολης Dinar Idrisov, που γνώριζε προσωπικά την Grigoryeva, απέρριψε αυτή την εκτίμηση:

Лена и ее адвокат обращались в правоохранительные органы и по факту насилия, и по факту угроз, но заметной реакции не было. Все в стиле “будут убивать – звоните”, позвонить не успела.

– Dinar Idrisov, Facebook, 22 Ιουλίου 2019

Η Yelena και ο δικηγόρος της είχαν αναφέρει σχετικά με τη βία και τις απειλές [βίας] στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, αλλά δεν υπήρξε εμφανής αντίδραση. Ήταν σαν να είπαν “Αν σας σκοτώσουν – τηλεφωνήστε μας.” Δεν ήταν σε θέση να τηλεφωνήσει.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, άρχισαν να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο στιγμιότυπα από την ομάδα “Saw Against LGBT”, (που πήρε το όνομά της από την Αμερικανική ταινία τρόμου “Saw”), αφότου η ομάδα δημοσίευσε ένα μήνυμα “επετείου” την 1η Ιουλίου. Δείχνοντας την εικόνα μιας θηλιάς, η δημοσίευση περιέγραφε σχέδια για πράξεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ και υπόσχονταν “επικίνδυνα και σκληρά δώρα” σε δεκάδες Ρώσους ΛΟΑΤΚΙ+, ακτιβιστές, συμμάχους και δημοσιογράφους. Η ίδια η Yelena Grigoryeva ήταν μεταξύ εκείνων που είδαν το μήνυμα της ομάδας με το όνομά της. Ακόμα κοινοποίησε ένα στιγμιότυπο οθόνης της απειλητικής ανάρτησης στο Facebook στις 3 Ιουλίου.

Το “Saw against LGBT” δηλώνει την πενταετή “επέτειό του”, υποσχόμενο μια “νέα εποχή” στην εκστρατεία του εναντίον ΛΟΑΤ. Στιγμιότυπο οθόνης ιστοτόπου, που τραβήχτηκε από τη σελίδα της Yelena Grigoryeva στο Facebook.

Στον κατάλογο αυτό κατονομάζεται επίσης η ανεξάρτητη εφημερίδα Novaya Gazeta και το Radio Svoboda, η ρωσική εκδοχή της υπηρεσίας Radio Free Europe/Radio Liberty, καθώς και διάφορες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Το κέντρο ΛΟΑΤ πόρων του Εκατερίνμπουργκ ανέφερε επίσης ότι έλαβε ένα απειλητικό μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από το Saw στις 16 Ιουλίου. Το κέντρο πόρων ζήτησε επίσημα από την τοπική αστυνομία να ερευνήσει το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ως έγκλημα μίσους, και είχε πετύχει στο παρελθόν να πείσει τα δικαστήρια στην περιοχή του Σβερντλόφσκ να εκδίδουν πρόστιμα για ομοφοβικά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μετά από καταγγελίες της ΜΚΟ με έδρα το Εκατερίνενμπουργκ, ο ιστότοπος “Saw” μπλοκαρίστηκε στις 17 Ιουλίου. Οι ακτιβιστές των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων προφανώς προσπαθούσαν να αναγκάσουν τις αρχές να διερευνήσουν ποιος είναι πίσω από τον ιστότοπο, από τότε που εμφανίστηκε για πρώτη φορά την άνοιξη του 2018. Επιπλέον, ο ιστότοπος ήταν υπεύθυνος για τη διαρροή προσωπικών δεδομένων σχετικά με ακτιβιστές και οποιονδήποτε είναι γνωστό ή φημολογείται ότι ήταν ΛΟΑΤΚΙ+ και φέρεται να προσφέρθηκε ακόμη να πληρώσει “gay-κυνηγούς” για να επιτεθούν σε ανθρώπους.

Ο θάνατος της Grigoryeva ήρθε ως σοκ σε άλλους που τα ονόματά τους εμφανίστηκαν στην “λίστα επιθέσεων”. Στις 23 Ιουλίου, ο αστέρας του YouTube, Andrei Petrov, μοιράστηκε την αντίδρασή του στο Instagram, δηλώνοντας ότι παρόλο που είχε αρχικά απορρίψει την λίστα ως “προβοκάτσια”, η δολοφονία της Grigoryeva τον έκανε να φοβάται για τη ζωή του. Σε ένα βίντεο την επόμενη μέρα, ο Petrov μοιράστηκε το πρώτο απειλητικό μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έλαβε από φερόμενο μέλος του “Saw,” που του έλεγε να του μεταφέρει χρήματα σε λογαριασμό Sberbank αν ήθελε να “αποφύγει ένα δώρο”.

Στις 28 Ιουλίου, ο αυτοχαρακτηρισμένος “ανοιχτά ομοφυλόφιλος” Youtuber Zhenya Svetsky κοινοποίησε αυτό που ο ίδιος αποκάλεσε το “τελευταίο του βίντεο” ως απάντηση στον θάνατο της Grigoryeva, λέγοντας ότι φοβόταν για τη ζωή του επειδή το όνομά του είχε επίσης εμφανιστεί στην λίστα. Σε μία συνοδευτική δημοσίευση στο Instagram, εξήγησε ότι από τον Φεβρουάριο έχει λάβει απειλές από μέλος του “Saw” και ότι στις 20 Ιουνίου του δόθηκε ένας μήνας να εγκαταλείψει τη Ρωσία.

Οι τελευταίες μέρες έχουν επίσης γίνει μάρτυρες διεθνούς υποστήριξης για τη διερεύνηση της ύποπτης δολοφονίας. Το Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε τη δολοφονία της Grigoryeva στο Twitter, γράφοντας ότι “αναμένουν πλήρη και διαφανή διερεύνηση των περιστάσεων, ιδιαίτερα εάν η δολοφονία της σχετίζεται με το έργο της για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ”. Στις 24 Ιουλίου, διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν εκτός της Ρωσικής Πρεσβείας στο Κίεβο, πρωτεύουσα της Ουκρανίας, για να ζητήσουν έρευνα για τη δολοφονία της ακτιβίστριας.

Σύμφωνα με την Ομάδα Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Χάρκοβο, μια ουκρανική ΜΚΟ, η εμφάνιση περισσότερου λόγου μίσους εναντίον της Grigoryeva στο διαδίκτυο ως απάντηση της δολοφονίας της είναι περαιτέρω απόδειξη ότι μπορεί να είχε γίνει στόχος για τον ακτιβισμό της. Για παράδειγμα, ο αυτοαποκαλούμενος αντι-γκέι “πολιτικός ακτιβιστής” Timur Bulatov αναφέρθηκε στη δολοφονία της Grigoryeva ως “ηθική τζιχάντ” και αναρωτήθηκε “ποιος είναι ο επόμενος;” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Nikita Tomilov, δικηγόρος και ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινοποίησε μία από τις δημοσιεύσεις του Bulatov με τις λέξεις:

Вот такое вот сообщение пришло мне сегодня на Wattsap от Тимура Булатова по поводу убийства Елены Григорьевой. Я более чем уверен, что связь Булатова с этим убийством есть! Сейчас я призываю все ЛГБТ организации и правозащитников писать заявление о проверке сведений на причастность Булатова к группе «Пила».

– lowayerTomilov, Facebook, 23 Ιουλίου 2019

Ακολουθεί ένα μήνυμα που μόλις έλαβα σήμερα σχετικά με τη δολοφονία της Yelena Grigoryeva στο Wattsap [sic] από τον Timur Bulatov. Είμαι πολύ σίγουρος ότι ο Bulatov έχει σχέση με τη δολοφονία αυτή. Καλώ τώρα όλες τις ΛΟΑΤ οργανώσεις και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να υποβάλουν δήλωση, με την οποία να ζητείται η διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τη συμμετοχή του Bulatov στην ομάδα “Saw”.

Οι αναρτήσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αφιερωμένες στη μνήμη της Grigoryeva περιλαμβάνουν επίσης φωτογραφίες, που καταδεικνύουν την έντονη συμμετοχή της στον ακτιβισμό. Αφού μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη από την πατρίδα της, το Νόβγκοροντ, η Grigoryeva έγινε εξέχον μέλος της Συμμαχίας Ετεροφυλόφιλων και ΛΟΑΤ Ανθρώπων για Ίσα Δικαιώματα, μια οργάνωση που υπερασπίζει τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ στη Ρωσία. Η Grigoryeva αντιτάχθηκε επίσης στην προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας στην Ουκρανία το 2014, μιλώντας εξ ονόματος των πολιτικών κρατουμένων της Ουκρανίας που φυλακίστηκαν στη Ρωσία και κατά των καταστολών εναντίον του πληθυσμού των Τατάρων της Κριμαίας. Πιο πρόσφατα, διαδήλωσε για την υποστήριξη των αδερφών Khachaturyan, τριών εφήβων κοριτσιών, που κατηγορούνται για τη δολοφονία του πατέρα τους μετά από χρόνια σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης.

Ωστόσο, το ιστορικό της Grigoryeva οδήγησε σε συζήτηση για τις πολιτικές της τάσεις. Η Grigoryeva ήταν γνωστό ότι είχε υποστηρίξει εθνικιστικούς σκοπούς στο παρελθόν και μια φωτογραφία του Ιουλίου του 2016, που δημοσιεύτηκε στο δημοφιλές ρωσικό κοινωνικό δίκτυο VKontakte, παρουσιάζει ένα τατουάζ στο χέρι της, το οποίο η ίδια περιέγραφε στα σχόλια ως “μία ματριόσκα με ένα πολυβόλο και τον ρούνο Odal.” Αν και ο ρούνος Odal είναι ένα σύμβολο που συνδέεται με τα ναζιστικά κινήματα, οι συνάδελφοι της Grigoryeva ισχυρίζονται ότι οι πολιτικές της κλίσεις μετατοπίστηκαν προς πιο “δεξιές φιλελεύθερες” απόψεις κατά τη διάρκεια των ετών

В последнее время она становилась жертвой насилия и ей часто угрожали убийством. Было ли эти нападения, угрозы и теперь убийство связаны с ее политическими взглядами, которые менялись от националистических до праволиберальных и лгбт, с ее несомненно активной жизненной позицией, характером и стилем поведения – абсолютно не важно. У каждого человека есть право на жизнь. И государство Россия обязано было ей право на жизнь гарантировать.

– Dinar Idrisov, Facebook, 22 Ιουλίου 2019

Το εάν αυτές οι επιθέσεις, οι απειλές και τώρα η δολοφονία συνδέονται με τις πολιτικές της απόψεις, οι οποίες άλλαξαν από εθνικιστικές σε δεξιο-φιλελεύθερες και υπέρ των ΛΟΑΤ, στον αναμφισβήτητα ενεργό τρόπο ζωής, χαρακτήρα και πρότυπα συμπεριφοράς – είναι απολύτως ασήμαντο. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα στη ζωή. Και το ρωσικό κράτος ήταν υποχρεωμένο να της εγγυηθεί το δικό της δικαίωμα στη ζωή.

Στις 23 Ιουλίου, δεκάδες άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων φίλων και συναδέλφων της  Grigoryeva, συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες “του ενός ατόμου” στην Αγία Πετρούπολη για να θρηνήσουν το θάνατό της. Το αίτημά τους είναι οι Αρχές να εξετάσουν σοβαρά την ιδέα ότι η Grigoryeva δολοφονήθηκε για τις πολιτικές της απόψεις. Την επόμενη μέρα, οι ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστές των δικαιωμάτων από τη Vykhod, μια οργάνωση της Αγίας Πετρούπολης (το όνομα της οποίας μεταφράζεται στον ιστότοπό τους ως “Coming Out”), που προσφέρουν δωρεάν ψυχολογική και νομική υποστήριξη στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, ζήτησε επισήμως από την αστυνομία να ερευνήσει την πιθανή συμμετοχή της ομάδας του Saw στον θάνατο της Grigoryeva.

Η Grigoryeva κηδεύτηκε στο νεκροταφείο ενός χωριού στην περιοχή Νόβγκοροντ της Ρωσίας στις 28 Ιουλίου.

Αλλά η ιστορία της Saw ίσως να μην έχει τελειώσει ακόμα. “Νομίζουν ότι έχουν μπλοκάρει τον ιστότοπό μας και ότι τώρα δεν θα μπορέσουμε να βρούμε κοινό, ότι δεν θα μπορέσουμε να προσελκύσουμε ανθρώπους. Θα ξεκινήσουμε σύντομα. Όλοι ενδιαφέρονται να μάθουν ποιος θα είναι ο επόμενος”, λέει ένα μήνυμα που δημοσιεύτηκε στις 31 Ιουλίου από ένα από τα κανάλια της ομάδας στο Telegram.