Άδεια παραμονής και διαβατήριο για την Αμπχαζία (abkhazinform.com)
Tο ακόλουθο κείμενο βασίζεται σε συνεργατική δημοσίευση [1] της Stella Adleyba, [2] που εμφανίστηκε αρχικά στην ιστοσελίδα OC Media [3].
Ο Ruslan Yaylyan, εθνοτικός Αρμένιος από την πρωτεύουσα της Αμπχαζίας, Σουχούμι, δήλωσε στο OC Media πως, όταν υπέβαλε αίτηση για ένα νέο αμπχαζικό διαβατήριο πέρυσι, ήταν η δεύτερη φορά του και δεν περίμενε ότι θα αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα. Ωστόσο, δέκα ημέρες μετά την υποβολή των απαιτούμενων εγγράφων, ο Yaylyan κλήθηκε να μεταβεί στην υπηρεσία διαβατηρίων.
Θυμάται ότι ο αξιωματικός του διαβατηρίου του ζήτησε να του παραδώσει τη στρατιωτική του ταυτότητα, στη συνέχεια το πιστοποιητικό γέννησής του και στη συνέχεια την κάρτα στρατολόγησής του. Ο Yaylyan αναφέρει ότι η διαδικασία συνεχίστηκε για τρεις μήνες.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου Γεωργίας-Αμπχαζίας τα έτη 1992-1993, ο Yaylyan ήταν δώδεκα ετών και το σπίτι της οικογένειάς του, μαζί με όλα τα έγγραφά του, κάηκε από γεωργιανά στρατεύματα. Μετά τον πόλεμο, η διαδικασία ανάκτησης των εγγράφων δεν ήταν εύκολη. Πολλοί χρησιμοποίησαν ad hoc πιστοποιητικά αντί για διαβατήρια.
Ο Yaylyan λέει ότι δεν ήταν επίσημα εγγεγραμμένος ως κάτοικος της Αμπχαζίας μέχρι το 1999, αλλά δεν έφυγε ποτέ. Υπηρέτησε μάλιστα και στον στρατό της Αμπχαζίας, κάτι που μπορεί να αποδείξει με την στρατιωτική του ταυτότητα.
Εκ των υστέρων
Η διαδικασία ανταλλαγής παλαιών διαβατηρίων με νεότερα στην Αμπχαζία έχει ξεκινήσει από το 2016. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Αμπχαζίας δήλωσε στο OC Media ότι περίπου 140.000 διαβατήρια πρόκειται να εκδοθούν εκ νέου.
Ένας κανονισμός στο νέο νόμο περί ιθαγένειας σημαίνει ότι, προκειμένου να αντικατασταθούν τα παλαιά διαβατήρια με τα νεότερα, οι πολίτες της Αμπχαζίας πρέπει να αποδείξουν ότι ζούσαν στην Αμπχαζία μεταξύ 1994 και 1999.
Προέκυψαν ζητήματα, αφότου ο νόμος περί υπηκοότητας του 2005 ακύρωσε τον προηγούμενο νόμο περί υπηκοότητας, που εγκρίθηκε το 1993, ουσιαστικά αποσύροντας την υπηκοότητα από άτομα, στα οποία είχε χορηγηθεί βάσει του προηγούμενου νόμου.
Σύμφωνα με το άρθρο 5 του νόμου περί ιθαγένειας του 2005, για να έχει δικαίωμα υπηκοότητας, ένα άτομο πρέπει να έχει διαμείνει μόνιμα στο έδαφος της Αμπχαζίας για τουλάχιστον πέντε χρόνια κατά τη στιγμή της δήλωσης της ανεξαρτησίας της Αμπχαζίας το 1999 και δεν πρέπει να έχει παραιτηθεί από την ιθαγένειά του.
“Μου τα πήραν ούτως ή άλλως”
Η διαδικασία αντικατάστασης διαβατηρίου συνδέεται στενά με το νομικό καθεστώς των κατοίκων της ανατολικής Αμπχαζίας, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι γεωργιανής εθνικότητας. Από το 2009 ως το 2014, εθνοτικοί Γεωργιανοί στην περιοχή Γκαλ της Αμπχαζίας έλαβαν αμπχαζικά διαβατήρια. Η κυβέρνηση της Αμπχαζίας αργότερα έκρινε ότι αυτό ήταν παράνομο.
Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο περί υπηκοότητας, οι άνθρωποι που δεν κατοικούσαν στην Αμπχαζία μεταξύ 1994-1999 δεν είναι πολίτες [4]. Ο εθνοτικός γεωργιανός πληθυσμός της επαρχίας Γκαλ, οι περισσότεροι εκ των οποίων εκτοπίστηκαν λόγω του πολέμου, έλαβε επίσημη άδεια να επιστρέψει στην Γκαλ μόλις το 1999.
Επιπλέον, το 2013, η Αμπχαζία ψήφισε νόμο, σύμφωνα με τον οποίο επιτρέπεται μόνο ο συνδυασμός αμπχαζικής-ρωσικής ως διπλή ιθαγένεια. Αυτό χρησίμευσε ως πρόσθετη νομική βάση για μια μαζική αφαίρεση διαβατηρίων από τους εθνοτικούς Γεωργιανούς στην Γκαλ, η πλειονότητα των οποίων κατείχε και γεωργιανή υπηκοότητα.
Ο επικεφαλής του τμήματος διαβατηρίων στο υπουργείο Εσωτερικών της Αμπχαζίας, Eduard Manargiya, δήλωσε στο OC Media ότι, ενώ εκδίδονταν νέα διαβατήρια, υπήρχαν περιπτώσεις εθνοτικών Γεωργιανών, που διέθεταν ταυτοχρόνως αμπχαζικές ταυτότητες και ήταν πολίτες της Γεωργίας.
“Ξέσπασα σε κλάματα”
Έχασαν επίσης το δικαίωμά τους να αποκτήσουν νέα διαβατήρια όσοι μεταξύ 1994-1999 σπούδαζαν σε ρωσικά πανεπιστήμια, υπηρέτησαν στον στρατό της Αμπχαζίας ή ήταν συνταξιούχοι, που ταξίδευαν στη Ρωσία για την είσπραξη της σύνταξής τους.
Η Marina Chistyakova έχει ρωσική εθνικότητα και κατάγεται από το Σουχούμι. Έμεινε στην Αμπχαζία κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά το 1995 μετακόμισε στο Τσελιαμπίνσκ στα Ουράλια Όρη της Ρωσίας για να φροντίσει την άρρωστη μητέρα της. Η Chistyakova επέστρεψε στην Αμπχαζία κατά τη δεκαετία του 2000 και έλαβε αμπχαζιανό διαβατήριο, αλλά όταν ήρθε η ώρα να το ανανεώσει, μπήκε σε μπελάδες.
“Ξέσπασα σε κλάματα λόγω του αμπχαζιανού διαβατηρίου μου”, λέει η Chistyakova στο OC Media. “Κάθε ταξίδι στη υπηρεσία διαβατηρίων τελείωνε με σκάνδαλο και προσβολές. Οι υπάλληλοι δεν ξοδεύουν το σάλιο τους, όταν ανακαλύπτουν ότι δεν είσαι εθνοτικός Αμπχάζιος”.
“Ο σύζυγός μου πέθανε κατά τη διάρκεια του πολέμου, υπερασπιζόμενος την Αμπχαζία. Λατρεύω τη χώρα μου πάρα πολύ, αλλά βλέποντας αυτή την αδικία, θέλω απλώς να φύγω. Η αντικατάσταση ενός διαβατηρίου μετατράπηκε σε διάκριση και αυτό δεν είναι καλό, αν θέλουμε να ζούμε σε ένα πολιτισμένο κράτος”, λέει η Chistyakova.
«Την τελευταία φορά [που πήγα στο γραφείο διαβατηρίων] ζήτησαν το δίπλωμά μου. Τι σχέση έχει αυτό με ένα διαβατήριο; Μας ταπεινώνουν απλά κάθε φορά και δεν είμαι σε ηλικία που θα το υπομείνω. Πιθανώς θα τους μηνύσω, διαφορετικά, το πρόβλημα δε θα λυθεί. Δεν είναι δικό μας λάθος που υπάρχουν κενά στη νομοθεσία της Αμπχαζίας”, λέει η Chistyakova.
Οι εθνοτικοί Αμπχάζιοι είναι πιο ίσοι από τους υπόλοιπους
Παρόλο που δεν αναφέρεται ρητά στη νομοθεσία, στην πράξη, ο νόμος δε φαίνεται να έχει εφαρμοστεί στους εθνοτικούς Αμπχάζιους, οι οποίοι δεν έχουν κανένα περιορισμό στην απόκτηση της αμπχαζικής υπηκοότητας.
Παρά τις επανειλημμένες έρευνες, το OC Media δεν μπόρεσε να βρει έστω και έναν ή μια Αμπχάζιους, που να κλήθηκε να παραδώσει πρόσθετα έγγραφα ή να έχει υποστεί πρόσθετες διαδικασίες επαλήθευσης.
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών της Αμπχαζίας δήλωσε στο OC Media ότι ένα εσωτερικό εγχειρίδιο ρυθμίζει τις διαδικασίες αντικατάστασης των διαβατηρίων και ποια έγγραφα πρέπει να υποβληθούν.
Ωστόσο, ανέφεραν ότι το εγχειρίδιο ορίζει ότι οι “ιδιαίτεροι πολίτες” υποχρεούνται να υποβάλουν ορισμένα πρόσθετα έγγραφα. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες δημόσιες πληροφορίες σχετικά με το ποιοι είναι αυτοί οι “ιδιαίτεροι πολίτες”.
Το εγχειρίδιο δεν είναι διαθέσιμο στο κοινό και το υπουργείο Εσωτερικών δήλωσε στο OC Media ότι ήταν εσωτερικό έγγραφο, το οποίο δεν προοριζόταν για δημοσίευση.
Το υπουργείο Εσωτερικών δήλωσε στο OC Media ότι “σχεδόν όλοι” οι άνθρωποι της “ειδικής” κατηγορίας, που είχαν υποβάλει αίτηση για αμπχαζικό διαβατήριο, είχαν λάβει τα έγγραφά τους. Είπαν επίσης ότι από τα 95.500 διαβατήρια, που παραλήφθηκαν για ανανέωση μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, μόνο 520 απορρίφθηκαν.