Ένας άνδρας στο Καμερούν φοράει ένα πουκάμισο με τον Πρόεδρο Πολ Μπιγιά. Φωτογραφία: 20 Μαρτίου 2008, μέσω RNW/Flickr, άδεια CC BY-ND 2.0.

Ο αρχηγός του Καμερούν Πολ Μπιγιά, σε σπάνια δήλωση την Τρίτη, 10 Σεπτεμβρίου, ανακοίνωσε συνομιλίες για την καταπολέμηση της κρίσης, που έπληξε τις αγγλόφωνες βορειοδυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές της χώρας, ένα αδιέξοδο που συνεχίζεται για τέταρτο έτος.

Η σύγκρουση ξέσπασε στα τέλη του 2016, όταν αγγλόφωνοι Καμερουνέζοι άρχισαν να διαμαρτύρονται για τη συνεχιζόμενη περιθωριοποίηση από την γαλλόφωνη πλειοψηφία, υποστηρίζοντας ότι η γαλλόφωνη πλειοψηφική κυβέρνηση καταπιέζει σταθερά τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τις οικονομίες τους.

Το κίνημα διαμαρτυρίας, με επικεφαλής κυρίως εκπαιδευτικούς και δικηγόρους, εξελίχθηκε σε ένα μαχητικό αυτονομιστικό κίνημα, που ζητούσε την απόσχιση του αγγλόφωνου Καμερούν. Η κυβέρνηση κατέστειλε τους Αγγλόφωνους αυτονομιστές και η σύγκρουση οδήγησε σε περίπου 2.000 νεκρούς και πάνω από 500.000 εκτοπισμένους, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Ο Πρόεδρος Μπιγιά, ο οποίος είναι στην εξουσία για 37 χρόνια, δήλωσε ότι η συζήτηση θα συγκέντρωνε ανθρώπους από ένα τεράστιο φάσμα της χώρας και θα ηγούνταν ο Αγγλόφωνος πρωθυπουργός Τζόζεφ Ενγκούτε.

“Ο εν λόγω διάλογος αφορά κυρίως την κατάσταση στις βορειοδυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές. Ο διάλογος, λοιπόν, θα συγκεντρώσει όλους τους γιους και τις κόρες της αγαπημένης και όμορφης χώρας μας, του Καμερούν, για να προβληματιστούν σχετικά με αξίες ανεκτίμητες: ειρήνη, ασφάλεια, εθνική ενότητα και πρόοδο”, δήλωσε ο Πρόεδρος Μπιγιά στη δημόσια τηλεόραση CRTV.

In view of the National Dialogue, #Cameroon’s PM Dion Ngute will meet the following… pic.twitter.com/o4D2tySHML

— Gina Sondo ?? (@GinaSondo) September 18, 2019

Εν όψει του Εθνικού Διαλόγου, ο πρωθυπουργός του Καμερούν, Ντίον Ενγκούτε, θα συναντήσει τους ακόλουθους…

Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες ότι ο διάλογος μπορεί να είναι περιορισμένος και να ελέγχεται εξ αποστάσεως από την ηγεσία της χώρας.

Ο Agbor Nkongho, δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος ήταν μέρος των αρχικών διαμαρτυριών, έγραψε στο Twitter στις 11 Σεπτεμβρίου, αντιδρώντας στην ομιλία του Προέδρου:

The call for an inclusive dialogue is very appreciated. I urge those who will be attending to call for the release of all those detained in connection with the crisis, the need for constitutional amendment and also to ensure that the form of the state is equally discussed.

— Agbor Nkongho (@AgborNkonghoF) September 11, 2019

Εκτιμάται πολύ η έκκληση για έναν συμπεριληπτικό διάλογο. Καλώ όσους θα παρευρεθούν να ζητήσουν την απελευθέρωση όλων των κρατουμένων σε σχέση με την κρίση, την ανάγκη για συνταγματική τροποποίηση και επίσης να διασφαλίσουν ότι η μορφή του κράτους θα συζητηθεί εξίσου.

Η αγγλόφωνη κρίση και το υπόβαθρό της

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βρετανία και η Γαλλία μοιράστηκαν τον έλεγχο του Καμερούν. Η Γαλλία κυβέρνησε το Γαλλικό Καμερούν και η Βρετανία είχε τη διακυβέρνησης μιας περιοχής, που ονομαζόταν τότε Βρετανικό Νότιο Καμερούν.

Το Γαλλικό Καμερούν κέρδισε την ανεξαρτησία του το 1961 ως Δημοκρατία του Καμερούν, ενώ το Βρετανικό Νότιο Καμερούν ψήφισε να ενταχθεί στη Δημοκρατία του Καμερούν και να σχηματιστεί η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του Καμερούν, αποτελούμενη από δύο κρατίδια: το Δυτικό Καμερούν (αγγλόφωνο) και το Ανατολικό Καμερούν (γαλλόφωνο).

Ωστόσο, ο πρώτος πρόεδρος του Καμερούν, Αχμαντού Αχίτζο, ο οποίος κατείχε την εξουσία μεταξύ 1960-1982, κατάργησε το ομοσπονδιακό σύστημα το 1972. Σήμερα, υπάρχουν 10 περιφέρειες στην Ενωμένη Δημοκρατία του Καμερούν: 8 γαλλικές και 2 αγγλικές.

Οι Αγγλόφωνοι Καμερουνέζοι υποφέρουν μακροχρόνια καταστολή από τους Γαλλόφωνους Καμερουνέζους, οι οποίοι κυριαρχούν στην ηγεσία της χώρας από την αρχή.

Το 1991, έγιναν προσπάθειες για την αντιμετώπιση του “αποστήματος” του προβλήματος των Αγγλόφωνων με παρόμοια πρόσκληση για διάλογο, που δεν έφερε αποτέλεσμα. Η Διάσκεψη Αγγλοφώνων το 1993 και το 1994 δεν είχε επίσης καμία επίδραση:

When Anglophone members of the Committee on Constitutional Reform, set up by @PR_Paul_BIYA in 1993, proposed an alternative Federal Constitution, the President instead convened a “Grand Debat National” to water down & sidestep Anglo demands #AnglophoneCrisis #AmbazoniaConflict pic.twitter.com/4fMSbHbfAs

— Dibussi Tande (@dibussi) September 16, 2019

Όταν τα αγγλόφωνα μέλη της Επιτροπής Συνταγματικής Μεταρρύθμισης, που συστάθηκε από τον Πολ Μπιγιά το 1993, πρότειναν ένα εναλλακτικό Ομοσπονδιακό Σύνταγμα, ο Πρόεδρος συγκάλεσε αντ’ αυτού ένα “Μέγα Εθνικό Συμβούλιο” για να μειώσει και να υποβαθμίσει τα αιτήματα των Αγγλοφώνων.

Ωστόσο, ο Πρόεδρος Μπιγιά ανακοίνωσε πρόσφατα έναν εθνικό διάλογο, που θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου, και αρκετές ομάδες έχουν ήδη υποβάλει προτάσεις για τον τρόπο επίλυσης της κρίσης.

Σε μια από αυτές, το κόμμα της αντιπολίτευσης, το Σοσιαλδημοκρατικό Μέτωπο, με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Joshua Osih, ζήτησε μια ουδέτερη προσωπικότητα να προεδρεύει των συνομιλιών. Αρκετοί Αγγλόφωνοι αυτονομιστές ζητούν την απελευθέρωση των ηγετών τους από τη φυλακή μετά τη λήψη ισόβιας κάθειρξης.

Αμφιβολία, ελπίδα και φόβος ενώπιον των συνομιλιών

Διαδικτυακοί χρήστες κατέφυγαν στο Twitter για να εκφράσουν ελπίδες, καθώς και αμφιβολίες, σχετικά με τον αντίκτυπο του εθνικού σχεδίου διαλόγου. Ο Solomon Amabo ζήτησε την ανάγκη παρουσίας τρίτου μέρους για διασφάλιση της διαφάνειας και της συμπερίληψης:

Dialogue: ‘Who will I dialogue with? asked Mr Biya? He turns around and calls for National Dialogue, to dialogue with who then? Dialogue with ready-made resolutions-One and indivisible Cameroon? Only negotiations with 3rd party presence (UN,USA,etc) can be binding. We are not in 1961! pic.twitter.com/e74VhtMf6L

— Solomon Amabo (@solomon_amabo) September 12, 2019

Διάλογος: Με ποιον θα κάνω διάλογο; ρώτησε ο Μπιγιά. Γυρίζει και ζητά Εθνικό Διάλογο, να κάνει διάλογο με ποιον; Διάλογος με έτοιμες αποφάσεις-Ένα και αδιαίρετο Καμερούν; Μόνο οι διαπραγματεύσεις με την παρουσία τρίτων (ΟΗΕ, ΗΠΑ κ.λπ.) μπορούν να είναι δεσμευτικές. Δε βρισκόμαστε στο 1961!

Ο Peter Tah ανησυχεί επίσης για τη συμπερίληψη και αναρωτιέται πώς είναι δυνατή η ειρήνη χωρίς σαφή εκεχειρία:

Looking at how predialogue talks are unfolding, it's evident that this will be far from being inclusive. The regime seems to be picking & choosing those who would attend. Plus if this is dialogue on a crisis involving two parties, how come one party gets to draw up the agenda?

— Peter Tah (@TFomonyuy) September 18, 2019

Κοιτάζοντας πώς ξεκινούν οι συνομιλίες πριν από τον διάλογο, είναι προφανές ότι θα απέχει πολύ από το να είναι χωρίς αποκλεισμούς. Το καθεστώς φαίνεται να διαλέγει και να επιλέγει όσους θα παρευρεθούν. Επιπλέον, εάν πρόκειται για διάλογο σχετικά με μια κρίση, που περιλαμβάνει δύο μέρη, πώς μπορεί ένα μέρος μόνο να καταρτίσει την ημερήσια διάταξη;

Ωστόσο, ο Μπιγιά διευκρίνισε τη Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου ότι οι εθνικοί διάλογοι θα επικεντρωθούν στην “διγλωσσία, την πολιτιστική πολυμορφία και την κοινωνική συνοχή, την ανοικοδόμηση και ανάπτυξη περιοχών, που πλήττονται από συγκρούσεις, την επιστροφή προσφύγων και εκτοπισμένων, το εκπαιδευτικό και δικαστικό σύστημα, αλλά και την αποκέντρωση και τοπική ανάπτυξη”, σύμφωνα με το Cameroon Online.

Τα Ηνωμένα Έθνη δηλώνουν ότι ανέλαβε ο ηγέτης του Καμερούν, Πολ Μπιγιά, να διευθετήσει την ένοπλη σύγκρουση στις αγγλόφωνες περιοχές της χώρας.

Ο ΟΗΕ πίεσε για συμπεριληπτικές συνομιλίες για τον τερματισμό της σύγκρουσης, που συνεχίζεται εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια:

Ο Γενικός Γραμματέας χαιρετίζει την ανακοίνωση, που έκανε σήμερα ο Πρόεδρος Πολ Μπιγιά, σχετικά με την έναρξη διαδικασίας εθνικού διαλόγου στο Καμερούν. Ενθαρρύνει την κυβέρνηση του Καμερούν να διασφαλίσει ότι η διαδικασία είναι συμπεριληπτική και αντιμετωπίζει τις προκλήσεις, που αντιμετωπίζει η χώρα. Καλεί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη του Καμερούν, συμπεριλαμβανομένης της Διασποράς, να συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια.

Ωστόσο, οι συνομιλίες του Σεπτεμβρίου ανακοινώνονται εν μέσω συνεχιζόμενης βίας και μιας νέας αύξησης προσφύγων που εγκαταλείπουν ανασφαλείς καταστάσεις – συμπεριλαμβανομένων αποκλεισμών και κλεισίματος σχολείων τα τελευταία τρία χρόνια – στις βορειοδυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές.