Μια γυναίκα κρατά ένα αντίτυπο της μετάφρασης σε χμερ της Sovicheth Meta του βιβλίου της Hédi Fried “Ερωτήσεις που μου κάνουν για το Ολοκαύτωμα” στην Πνομ Πενχ στις 19 Ιουλίου 2019. Φωτογραφία: Matt Surrusco.

Αυτό το άρθρο του Matt Surrusco προέρχεται από το VOD News, μια ανεξάρτητη ειδησεογραφική ιστοσελίδα στην Καμπότζη, και αναδημοσιεύεται στο Global Voices βάσει συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου. Το άρθρο αναφέρει τους Κόκκινους Χμερ, που είχαν την εξουσία στην Καμπότζη από το 1975 ως το 1979. Τουλάχιστον 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώθηκαν, όσο ήταν στην εξουσία.

Μια μεταφράστρια από την Καμπότζη εφηύρε έναν νέο όρο στη χμερ για τη λέξη “Ολοκαύτωμα” στις εκδόσεις του νέου Κέντρο Τεκμηρίωσης της Καμπότζης (DC-Cam), μεταξύ των οποίων η μετάφρασή της στη γλώσσα χμερ ενός βιβλίου απομνημονευμάτων από επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, που κυκλοφόρησε στην Πνομ Πενχ στις 19 Ιουλίου 2019.

Η Sovicheth Meta είναι 21χρονη μεταφράστρια και ερευνήτρια στο DC-Cam, η οποία καταλογοποιεί ιστορικό υλικό από τη γεονοκτονική περίοδο των Κόκκινψν Χμερ από το 1975 ως το 1979. Δήλωσε ότι μετέφρασε τον όρο “Ολοκαύτωμα”, που αναφέρεται στη μαζική δολοφονία και γενοκτονία περισσότερων από 6 εκατομμυρίων Εβραίων από το γερμανικό ναζιστικό καθεστώς τη δεκαετία του '40, ως “bochea phleung” στη χμερ, που σημαίνει “θυσία στη φωτιά”.

Σύμφωνα με την Meta:

Ο όρος για το Ολοκαύτωμα που χρησιμοποιείται στο βιβλίο και στο εξώφυλλό του εμφανίζεται για πρώτη φορά μεταφρασμένος στη γλώσσα χμερ. Κι είναι επίσης η πρώτη φορά που το συγκεκριμένο βιβλίο για το Ολοκαύτωμα μεταφράζεται στη χμερ.

Το βιβλίο του 2017 είναι τα απομνημονεύματα με τίτλο “Ερωτήσεις που μου κάνουν για το Ολοκαύτωμα” της Hédi Fried, επιζήσασας των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Άουσβιτς και Μπέργκεν-Μπέλσεν, η οποία εγκαταστάθηκε στη Σουηδία μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Meta μετέφρασε στα χμερ το βιβλίο της Fried με τις 44 ερωτήσεις και απαντήσεις από την αγγλική μετάφραση της Alice E. Olsson του πρωτότυπου κειμένου στα σουηδικά. Ορισμένες από τις ερωτήσεις περιλαμβάνουν τις εξής: “Πώς ένας ολόκληρος λαός υποστήριξε τον Χίτλερ;” – “Πώς ήταν η ζωή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης;” – “Ονειρευόσουν τις νύχτες;”.

Ενώ έχουν προηγηθεί και άλλες μεταφράσεις στα χμερ βιβλίων για το Ολοκαύτωμα, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης στα χμερ του DC-Cam του “Ημερολογίου ενός νεαρού κοριτσιού” της Άννας Φρανκ, “αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει λέξη για το Ολοκαύτωμα στο λεξικό της χμερ”, δήλωσε η Meta στο VOD.

Σε άλλα βιβλία στα χμερ, οι μεταφραστές έχουν γράψει τη λέξη σε αλφάβητο Χμερ με βάση τον αγγλικό ήχο. Ή περιγράφουν κυριολεκτικά τον όρο ως τη δολοφονία Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δήλωσε η Meta.

Ο όρος της δεν είναι νεοδημιουργημένη λέξη στα χμερ, αλλά μια νέα μετάφραση με βάση την ελληνική προέλευση της λέξης, είπε.

Ο Jean-Michel Filippi, καθηγητής γλωσσολογίας Χμερ στο Βασιλικό Πανεπιστήμιο της Πνομ Πενχ, δήλωσε ότι, απ’ όσο γνώριζε, εκτός από τη χμερ λέξη για τη «γενοκτονία», η φράση της Meta ήταν η πρώτη και μοναδική χμερ μετάφραση του «Ολοκαυτώματος», αν και τη βρήκε ανεπαρκή.

Ο Filippi δήλωσε ότι η έκφραση “αποδίδει σωστά την αρχική έννοια του Ολοκαυτώματος”, μια “προσφορά, που έχει καεί ολόκληρη, σε βωμό”, αμφισβήτησε όμως την εξάρτηση της μεταφράστριας από την ελληνική ετυμολογία της λέξης.

Η σύγχρονη έννοια του “Ολοκαυτώματος” ισοδυναμεί με τον όρο Σοά (Shoah), “καταστροφή” στα εβραϊκά, που αναφέρεται στη ναζιστική γενοκτονία του εβραϊκού λαού, και έχει γίνει τόσο δημοφιλής, ώστε “σχεδόν κανείς δεν θα μπορούσε να αναγάγει την ερμηνεία αυτή στην αρχική ερμηνεία “προσφορά στη φωτιάς”, είπε ο Filippi.

In other words, the usual meaning of the word doesn’t rely on its etymology and ‘Holocaust’ became a kind of a proper noun.

Με άλλα λόγια, η συνήθης σημασία της λέξης δεν βασίζεται στην ετυμολογία της και το «Ολοκαύτωμα» έγινε ένα είδος ουσιαστικού.

Ο ίδιος πρότεινε τη χρήση των λέξεων «Ολοκαύτωμα» ή «Σοά» στα χμερ “χωρίς καμία προσπάθεια περαιτέρω μετάφρασης” πέρα ​​από την παροχή εξήγησης ή ορισμού.

Για τον Chhang Youk, εκτελεστικό διευθυντή του DC-Cam, ο νέος όρος ήταν ακριβής και αντικατοπτρίζει “τη σχέση του Ολοκαυτώματος και της γενοκτονίας στην Καμπότζη”.

Ο Youk είπε στο VOD ότι ελπίζει ότι η έκδοση του βιβλίου της Fried στη γλώσσα χμερ να βοηθήσει στην εξάλειψη των προκαταλήψεων μεταξύ των ανθρώπων, “ώστε να αποτρέψουμε αυτά τα εγκλήματα να συμβαίνουν ξανά και ξανά”.

“Οι λέξεις έχουν σημασία και απαιτούν σωστή κατανόηση, όταν τις χρησιμοποιούμε”, πρόσθεσε.

Το ερευνητικό βιβλίο του DC-Cam, το οποίο θα εκδοθεί σύντομα, με τίτλο “Συγκριτική γενοκτονία και μαζικές φρικαλεότητες στην παγκόσμια ιστορία”, θα χρησιμοποιήσει το νέο όρο “bochea phleung”, με εξήγηση για το νόημά της σε ένα κεφάλαιο για το Ολοκαύτωμα, ανέφερε ο So Farina, αναπληρωτής διευθυντής του DC-Cam.

Το υπουργείο Παιδείας δέχτηκε το κείμενο του βιβλίου και σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει επιλεγμένα αποσπάσματα στα σχολικά βιβλία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ξεκινώντας αργότερα το τρέχον έτος ή το επόμενο έτος, δήλωσε ο Farina.

Τριακόσια δωρεάν αντίγραφα του βιβλίου, το πρώτο μεταφρασμένο έργο της Meta μετά από περίπου ένα χρόνο εργασίας και εθελοντισμού στο DC-Cam, προσφέρθηκαν σε μερικές δεκάδες φοιτητές πανεπιστημίων και άλλους στις 19 Ιουλίου 2019.

Η μεταφράστρια δήλωσε ότι ελπίζει κάθε Καμποτζιανός, ειδικά η νεολαία, να είναι σε θέση να διαβάσει το βιβλίο και να μάθει για τις παρόμοιες ιστορίες Ευρώπης και Καμπότζης, με στόχο την πρόληψη μελλοντικών γενοκτονιών:

When there are no more survivors to talk about what happened, we still need to learn and teach and talk about it on their behalf.

Όταν δεν υπάρχουν άλλοι επιζώντες για να μιλήσουν για το τι συνέβη, πρέπει και πάλι να μάθουμε και να διδάξουμε και να μιλήσουμε για αυτό εξ ονόματός τους.