- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Μπουρουντιανοί πρόσφυγες στην Τανζανία αντιμέτωποι με αναγκαστικό επαναπατρισμό

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Μπουρούντι, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διακυβέρνηση, Εκλογές, Ελευθερία του Λόγου, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Μετανάστευση, Νεολαία, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, Πρόσφυγες, Φύλο & ισότητα

Αεροφωτογραφία του προσφυγικού καταυλισμού Λουσέντα με Μπουρουντιανούς στο Νότιο Κίβου της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Αύγουστος 2015. Πηγή: MONUSCO/Abel Kavanagh, Flickr CC BY 2.0.

Ο υπουργός Εσωτερικών του Μπουρούντι Pascal Barandagiye επισκέφθηκε [1] πρόσφατα καταυλισμούς προσφύγων της Τανζανίας για να παροτρύνει τους Μπουρουντιανούς, που ζουν εκεί, να επιστρέψουν στο Μπουρούντι, επειδή η «ειρήνη και ασφάλεια» επέστρεψαν μετά την εκλογική κρίση του 2015 [2], όταν η επιθυμία του Προέδρου Πιέρ Νκουρουνζίζα να βάλει υποψηφιότητα για τρίτη θητεία πυροδότησε βίαιες διαμαρτυρίες.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καταγράψει 340.000 πρόσφυγες του Μπουρούντι, που ζουν στην περιοχή, με περισσότερους από 180.000 [3] στην Τανζανία.

Ενώ οι Αρχές του Μπουρούντι προωθούν ένα αφήγημα ειρήνης και ασφάλειας στο Μπουρούντι ενόψει των εκλογών του 2020, διάφορα ΜΜΕ [4] εκτός από τα Ηνωμένα Έθνη [5] και μη κυβερνητικές οργανώσεις [6] περιγράφουν πώς οι υπηρεσίες ασφαλείας στο Μπουρούντι εξακολουθούν να καταστέλλουν [7] τις αντίθετες γνώμες [8] και την αντιπολίτευση [9] με πολλούς αντιπάλους, ακτιβιστές και δημοσιογράφους μεταξύ όσων εγκατέλειψαν τη χώρα.

Η κυβέρνηση αντιστάθηκε στις προσπάθειες περιφερειακού διαμεσολαβητικού διαλόγου με τους αντιπάλους και η προκύπτουσα αστάθεια [10] και κυρώσεις προκάλεσαν οικονομικές δυσκολίες και ενίσχυσαν ένα «κλίμα φόβου [11]», όπως περιέγραψε η Διεθνής Ομάδα Κρίσεων.

Τανζανοί αξιωματούχοι ζήτησαν επίσης την επιστροφή των προσφύγων του Μπουρούντι, απηχώντας τα λόγια της κυβέρνησης του Μπουρούντι ότι η ειρήνη έχει επιστρέψει. Στις 25 Αυγούστου, οι κυβερνήσεις Μπουρούντι και Τανζανίας ανακοίνωσαν [12] την υπογραφή συμφωνίας, βάσει της οποίας από την 1η Οκτωβρίου θα αρχίσουν [13] τακτικές εβδομαδιαίες επιστροφές [14] Μπουρουντιανών προσφύγων, μέχρις ότου επιστρέψουν όλοι. Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε [15] στη συνέχεια ότι οι επιστροφές προγραμματίστηκαν να αρχίσουν ακόμη νωρίτερα, στα μέσα Σεπτεμβρίου, «με ή χωρίς συγκατάθεση των προσφύγων».

Στις 25 Αυγούστου, ο υπουργός Εσωτερικών της Τανζανίας, Kangi Lugola, δήλωσε [16] ότι όσοι εμποδίζουν [12] ανθρώπους να επιστρέψουν θα “αντιμετωπίσουν την οργή” της κυβέρνησης του Προέδρου Τζον Μαγκουφούλι.

Αξιομνημόνευτο το ότι η συμφωνία αυτή υπογράφηκε χωρίς την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Πέρυσι, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και οι δύο κυβερνήσεις προέβλεπαν [17] την επιστροφή 2.000 προσφύγων εθελοντικά ανά εβδομάδα, αλλά αυτό δεν συνέβη.

Είναι πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η Τανζανία συνεργάζεται με το Μπουρούντι για να εξαπατήσει τη διεθνή κοινότητα ότι υπάρχει ειρήνη πρόσφατα. Η εξαναγκαστική επιστροφή των προσφύγων στο μη ειρηνικό Μπουρούντι δεν αποτελεί μόνο παραβίαση της διεθνούς σύμβασης για τους πρόσφυγες, αλλά και σκληρότητα προς την ανθρωπότητα.

Η εφημερίδα Iwacu του Μπουρούντι ανέφερε [17] ότι ο υπουργός Εσωτερικών Barandagiye κατηγόρησε την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ότι εργάζεται αδιαφανώς και τους “δένει τα χέρια”, όταν πρόκειται για επιστροφή προσφύγων. Σε συνέντευξη Τύπου στις 27 Αυγούστου, προσπάθησε να διασφαλίσει το γεγονός ότι υπάρχει σεβασμός των δικαιωμάτων των προσφύγων, σύμφωνα [23] με το SOS Médias Burundi.

Η κυβέρνηση της Τανζανίας συμπαθεί την αφηγηματική γραμμή του Μπουρούντι για “επιστροφή στην ασφάλεια”. Η πρώτη επίσκεψη [24] του προέδρου του Μπουρούντι Νκουρουνζίζα στο εξωτερικό μετά την κρίση του 2015 ήταν απλά πέρα από τα σύνορα της Τανζανίας. Οι πρόσφυγες έχουν επίσης αναφέρει [25] επί μακρόν πιέσεις [26] από τις Αρχές της Τανζανίας [27] για “εθελοντική” αίτηση επιστροφής τους.

Η Τανζανία παρότρυνε [28] επίσης [29] τους πρόσφυγες [30] του Μπουρούντι να επιστρέψουν το 2012, ιδιαίτερα από τον καταυλισμό Mtabila [26], παρά την πολιτική αστάθεια που συνεχίζεται στο Μπουρούντι.

Λίμνη στα στρατόπεδα προσφύγων

Οι Μπουρουντιανοί ζουν σε τρεις κύριους καταυλισμούς προσφύγων στη βορειοδυτική Τανζανία ονόματι Nyarugusu, Mtendeli και Nduta. Πολλοί περιορισμοί [31] – συμπεριλαμβανομένης της μετακίνησης και της πώλησης αγαθών – καθιστούν τη ζωή [32] στα τρία στρατόπεδα πιο δύσκολη [33].

Οι περισσότεροι που ζουν στα στρατόπεδα είναι εγγεγραμμένοι στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Ωστόσο, 45.000 καταχωρούνται σε προγράμματα για κάθε χώρα και 42.200 έχουν ζήσει εδώ και δεκαετίες στην Τανζανία και δε λαμβάνουν πλέον βοήθεια. Τον Ιούλιο, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης ανέφερε [34] επίσης 109.372 εσωτερικά εκτοπισμένους στο Μπουρούντι.

Υπάρχουν επίσης μη εγγεγραμμένα άτομα, τα οποία κινδυνεύουν περισσότερο από αναγκαστικές επιστροφές, συμπεριλαμβανομένων 15.000 [23] σε στρατόπεδα της Τανζανίας, σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών του Μπουρούντι. Χιλιάδες άτομα επέστρεψαν με την πάροδο του χρόνου, αν και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αναφέρει [36] ότι οι υποβοηθούμενες επιστροφές με λεωφορεία ήταν χαμηλότερες το 2019 από ό,τι το 2018 και κόσμος συνεχίζει να έρχεται.

Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες [35] στα στρατόπεδα της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), χωρίς επαρκή τροφή και πόρους [37] για εκπαίδευση. Η Ύπατη Αρμοστεία έχει λάβει μόνο το 22% [3] της ζητούμενης χρηματοδότησης για αυτή την συχνά ξεχασμένη κατάσταση. Η ανασφάλεια [38] από άγνωστους επιτιθέμενους [39] γύρω από τα στρατόπεδα συνεχίζεται με στόχο τη συλλογή καυσόξυλων, για παράδειγμα.

Μη επαναπροώθηση

Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και ΜΚΟ [40] διαφωνούν [41] με την πίεση [42] που ασκείται στους πρόσφυγες να επιστρέψουν. εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες [17], Dana Hughes, δήλωσε ότι θα βοηθήσει όσους θέλουν να επιστρέψουν, αλλά οι συνθήκες [43] στο Μπουρούντι εξακολουθούν να μην είναι “ευνοϊκές για την προώθηση των επιστροφών”.

Η μη επαναπροώθηση είναι μια διεθνής νομική αρχή [44], που περιλαμβάνεται στη Σύμβαση του 1951 για τους πρόσφυγες [45], που προστατεύει τους πρόσφυγες από αναγκαστικές επιστροφές σε μέρη, όπου διώκονται.

Το Σεπτέμβριο του 2017, ξεκίνησε επίσημα ο βοηθημένος εθελοντικός επαναπατρισμός [46], σε συντονισμό μεταξύ της UNHCR και των κυβερνήσεων της Τανζανίας και του Μπουρούντι. Μέχρι σήμερα, 75.000 συνολικά πρόσφυγες από την περιοχή έχουν επιστρέψει κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές, με τη “μεγάλη πλειοψηφία” των επιστροφών από την Τανζανία.

Ωστόσο, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δήλωσε ότι υπάρχουν ακόμη εκατοντάδες ανθρώπων, που εγκαταλείπουν [47] το Μπουρούντι κάθε μήνα για να ζητήσουν άσυλο [43] στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), για παράδειγμα [48] στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. [49] Η Ύπατη Αρμοστεία ζήτησε να παραμείνουν τα σύνορα ανοιχτά και να δοθεί βοήθεια.

Ο blogger Jean Marie Ntahimpera ισχυρίστηκε [26] ότι “αντί να εκφοβίζει τους πρόσφυγες, η Τανζανία πρέπει να τους ενσωματώσει” για να ωφεληθούν και οι ίδιοι και η χώρα υποδοχής τους.

Κίνδυνοι στην επιστροφή

Πολιτικές [50] εντάσεις, αναφορές [51] για παραβιάσεις δικαιωμάτων και οικονομικές δυσκολίες καθιστούν τους πρόσφυγες επιφυλακτικούς [52] στο να επιστρέψουν, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους κλιμάκωσης [53] πριν από τις εκλογές του 2020. Οι επιθέσεις σε υποστηρικτές της αντιπολίτευσης [9], ιδίως του κόμματος Congrès National Pour la Liberté (Εθνικό Κογκρέσο για την Ελευθερία, CNL) και οι μάχες μεταξύ των μελών συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς και θανάτους [54].

Η Ligue Iteka, μια οργάνωση για τα δικαιώματα του Μπουρούντι, ανέφερε [55] ότι 264 άνθρωποι – ειδικά υποστηρικτές της αντιπολίτευσης – σκοτώθηκαν το 2019, με τις σορούς τους να εκτίθενται συχνά σε δημόσια θέα [56], και τεκμηριώθηκαν [57] 576 περιπτώσεις εξαναγκαστικών εξαφανίσεων από το 2015. Παρατηρούν επίσης ότι οι γυναίκες και τα παιδιά επηρεάζονται όλο και περισσότερο από πολιτική βία.

Οι εμπειρογνώμονες της Εξεταστικής Επιτροπής του ΟΗΕ [58] και η τελευταία έκθεση [5] στις 4 Σεπτεμβρίου μίλησαν [59] για μια “ψευδαίσθηση ηρεμίας”, που δημιουργήθηκε από ένα κλίμα φόβου. Οι παραβιάσεις δικαιωμάτων εκδηλώνονται με ατιμωρησία [60] εναντίον κυβερνητικών αντιπάλων και κριτικών [61], οι οποίες επηρεάζουν τη δυνατότητα αξιόπιστων [62] εκλογών για το 2020. Οι υπηρεσίες ασφαλείας και η νεολαία του κυβερνώντος κόμματος Imbonerakure είναι κυρίως υπεύθυνες, με προσφάτως επιστρεφόμενους πρόσφυγες μεταξύ των στοχευθέντων, σύμφωνα με την έκθεση. Ο Willy Nyamitwe, ο προεδρικός σύμβουλος του Μπουρούντι, το απέρριψε [59] ως ψέματα που είπαν, όσοι επιθυμούν να αποσταθεροποιήσουν το Μπουρούντι, μια παρόμοια επίσημη αντίδραση σε άλλες [63] εκθέσεις.

Η CAVIB, συλλογικότητα δικηγόρων, που υπερασπίζεται Μπουρουντιανούς, θύματα παραβιάσεων δικαιωμάτων, δήλωσε ότι σχεδιάζει να αναλάβει νομική δράση [64] σε περιφερειακό επίπεδο για να σταματήσει τις ακούσιες επιστροφές. Ο Υπουργός Εσωτερικών του Μπουρούντι δήλωσε [23] ότι η κυβέρνηση θα αντιταχθεί και θα κερδίσει.

Λίγο μετά την ανακοίνωση, το SOS Médias Burundi ανέφερε ότι στα στρατόπεδα διανεμήθηκαν μη υπογεγραμμένα φυλλάδια [65], καλώντας τους πρόσφυγες να προετοιμαστούν να εγκαταλείψουν την Τανζανία για να ζητήσουν άσυλο σε άλλη χώρα, αναφέροντας τους κινδύνους βίας στην πατρίδα.

Μεταξύ των Μπουρουντιανών που έφυγαν είναι το CNARED (Εθνικό Συμβούλιο για την τήρηση της Συμφωνίας της Αρούσα), ένας αγωνιζόμενος [66] αντιπολιτευόμενος συνασπισμός στην εξορία. Πρόσφατα, ορισμένα μέλη άλλαξαν [67] θέση και δήλωσαν [68] ότι θα επιστρέψουν για τις εκλογές του 2020, με εγγυήσεις ασφαλείας από την κυβέρνηση. Ωστόσο, ο πρόεδρος Νκουρουνζίζα κατέστησε σαφές ότι θα εξακολουθήσουν να ισχύουν τα εντάλματα [69] σύλληψης κατά 34 εξόριστων ατόμων, τα οποία θεωρούνται ότι έχουν πολιτικά κίνητρα.

Με αντιπάλους που δεν έχουν μόχλευση και τη διεθνή προσοχή αλλού, η κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να συμβιβαστεί.