- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Η εκταφή του δικτάτορα Φράνκο πυροδοτεί και πάλι τη δημόσια συζήτηση στην Ισπανία

Κατηγορίες: Δυτική Ευρώπη, Ισπανία, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Πολιτική
[1]

Εικονογραφία: Revista Contexto [1], με άδεια CC BY-NC 4.0.

Στις 28 Σεπτεμβρίου, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας ενέκρινε ομόφωνα το νομοσχέδιο, που ενέκρινε το Κοινοβούλιο το Μάιο του 2017 [2], παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα να εκταφούν τα ερείπια του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο από τη Βασιλική της Κοιλάδας των Πεσόντων [3]. Η κυβέρνηση πρότεινε τη μεταφορά της στο κοιμητήριο Πάρδο, όπου η οικογένεια διαθέτει ένα παρεκκλήσι με κρύπτη, στην οποία βρίσκεται θαμμένη η σύζυγος του δικτάτορα, Κάρμεν Πόλο.

Το μνημειώδες μαυσωλείο της Κοιλάδας των Πεσόντων

Η γιγαντιαία βασιλική, πάνω από την οποία βρίσκεται ένας σταυρός 150 μέτρων, βρίσκεται στην κοιλάδα Κουελγαμούρος [4] κοντά στη Μαδρίτη. Κατασκευάστηκε μετά το τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου και τα έργα διήρκεσαν 18 χρόνια. Στις κρύπτες της, που ανασκάφτηκαν στο βράχο του βουνού, εναπόθεσαν τα λείψανα 33.872 μαχητών και των δύο πλευρών, γεγονός που καθιστά αυτή τη βασιλική το μεγαλύτερο μαζικό τάφο στη χώρα.

[5]

Μεταφορά των λειψάνων των μαχητών του Εμφυλίου Πολέμου. Στιγμιότυπο βίντεο [5] του EiTB [6] στο YouTube.

Για την κατασκευή της εργάζονταν περίπου 20.000 πολιτικοί κρατούμενοι, [7] μερικοί από αυτούς εθελοντές ή άτομα που εξαγόραζαν την καταδίκη τους, σε συνθήκες απάνθρωπες, υποκείμενοι στην πειθαρχία στρατοπέδου συγκέντρωσης [8]. Τα λείψανα στις κρύπτες μεταφέρθηκαν σε πολλές περιπτώσεις χωρίς γνώση των οικογενειών, οι οποίες μερικές φορές χρειάστηκαν χρόνια για να ανακαλύψουν ότι οι αγαπημένοι τους δεν ήταν πλέον στη θέση που πίστευαν.

Η βασιλική διοικείται από μια κοινότητα [9]Βενεδικτίνων  [9]μοναχών [9], οι οποίοι διαμένουν στη μονή, που βρίσκεται στο συγκρότημα.

Εμπόδια στην εκταφή

Ο Φράνκο πέθανε στις 20 Νοεμβρίου 1975. Αν και ο δικτάτορας δεν εξέφρασε ποτέ την επιθυμία να θαφτεί στην κοιλάδα Κουελγαμούρος, οι Αρχές αποφάσισαν να τον θάψουν εκεί [10] μόνο δύο εβδομάδες πριν από το θάνατό του, αναγκάζοντας την εκτέλεση ορισμένων έργων, που πραγματοποιήθηκαν σε χρόνο ρεκόρ.

O Φράνκο δεν ήθελε να ταφεί στην Κοιλάδα των Πεσόντων, [11] δεδομένου ότι αυτό το μνημείο είχε σχεδιαστεί ως χώρος ανάπαυσης για τους ανθρώπους που σκοτώθηκαν στον Εμφύλιο, αλλά στο κοιμητήριο Πάρδο. Αυτό έγινε γνωστό στον ξάδερφό του, Francisco Franco Salgado-Araújo [12], επιθυμία που αποτυπώθηκε στο βιβλίο «Οι συνομιλίες μου με τον Φράνκο».

Τα εγγόνια του πάντοτε ήταν αντίθετα στην εκταφή του δικτάτορα, υπερασπιζόμενα την ελευθερία των οικογενειών να θάψουν τους νεκρούς τους οπουδήποτε επιθυμούν, και μάλιστα απειλούσαν να μεταφέρουν τον παππού τους στην κρύπτη, που κατέχει η οικογένεια στον καθεδρικό ναό Αλμουδένα [13] ακριβώς στο κέντρο της Μαδρίτης, όπου βρίσκονται θαμμένες οι σοροί της κόρης και του γαμπρού του. Η ισπανική κυβέρνηση στράφηκε προς τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία, παρόλο που δεν υποστήριζε την ιδέα, δήλωσε ότι δεν μπορούσε να απαγορεύσει αυτήν την ταφή, καθώς η κρύπτη είναι ιδιωτική.

Ένα άλλο εμπόδιο στην εκταφή εκπροσωπείται από τον ηγούμενο της κοινότητας των Βενεδικτίνων [14], γνωστών υπερσυντηρητικών τάσεων, ο οποίος αντιτίθεται σε οποιαδήποτε παρέμβαση αυτού του είδους. Επιπλέον, ο δικαστής José Yusty εμπόδισε την παραχώρηση πολεοδομικής άδειας [15], ενώ διερεύνησε και τους υφιστάμενους κινδύνους, όπως ζητήθηκε κατά το “αίτημα ενός ατόμου”.

Η πρόταση που ανοίγει το δρόμο

[16]

Κοιλάδα Κουελγαμούρος με τη βασιλική και το σταυρό της Κοιλάδας των Πεσόντων. Φωτογραφία: Wikimedia Commons [16], με άδεια CC BY-SA 3.0.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο απευθύνθηκαν οι κληρονόμοι του δικτάτορα, έλυσε με έναν τρόπο όλα αυτά τα εμπόδια. Στην απόφασή [17] του, το δικαστήριο αρνείται στην οικογένεια την άδεια να θάψει τον δικτάτορα στον καθεδρικό ναό της Μαδρίτης, ισχυριζόμενο ότι ο τάφος θα γίνει “σύμβολο της στρατιωτικής εξέγερσης, του εμφυλίου πολέμου και της καταστολής της δικτατορίας”. Υποστηρίζει επίσης την απόφαση της κυβέρνησης να θάψει τον Φράνκο στο κοιμητήριο Πάρδο, καθώς “η περίοδος που δόθηκε στα εγγόνια να δηλώσουν άλλο τόπο ταφής λήφθηκε μετά τη λήξη” και τονίζει ότι “οι αναιρεσείοντες δεν έχουν πει γιατί διαφωνούν να ταφούν τα λείψανα του παππού τους μαζί με της γιαγιάς τους”.

Η απόφαση επιβεβαιώνει ότι η εκταφή “δεν επηρεάζεται από κανέναν αντιθρησκευτικό σκοπό, αλλά από την εξωεκκλησιαστική σημασία του μνημείου”, απορρίπτοντας έτσι την αντίθεση του ηγούμενου των Βενεδικτίνων. Υποστηρίζει επίσης ότι τα έργα δεν αποτελούν σημαντικό έργο, οπότε δεν χρειάζεται δημοτική άδεια, αποφεύγοντας έτσι τα εμπόδια του δικαστή Yusty.

Αντιδράσεις

Τα δεξιά κόμματα, το Λαϊκό Κόμμα (PP) και οι πολίτες, συμφωνούν ότι δε θα δώσουν ούτε ένα ευρώ για την εκταφή, παραβλέποντας το γεγονός ότι η ετήσια συντήρηση του μαυσωλείου κοστίζει 1,8 εκατομμύρια ευρώ [18] στο δημόσιο ταμείο. Τα αριστερά κόμματα εξέφρασαν συγχαρητήρια για το τέλος ενός αμφιλεγόμενου έτους, ενώ η ακροδεξιά έχει αντιδράσει με τεράστια οργή.

Ο Eduardo Moreno,  αυτοαποκαλούμενος εκπρόσωπος της ακροδεξιάς ομάδας “Κίνημα για την Ισπανία”, δήλωσε [19] ότι “τόσες είναι οι μέρες όσων βγάζουν τον Φράνκο από την Κοιλάδα των Πεσόντων, όσο θα χρειαστεί να μεταφερθεί ο ίδιος από εκεί”, ενώ ο ακροδεξιός συνασπισμός ADÑ έχει καλέσει διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. [20]

Σε μια συνεδρίαση ελέγχου της Συνέλευσης της Μαδρίτης, η πρόεδρος Isabel Díaz Ayuso, από το ΡΡ, το οποίο παραμένει στην κυβέρνηση της Μαδρίτης χάρη στους ακροδεξιούς του Vox, απάντησε [21] στο ερώτημα του Rocío Monasterio, εκπροσώπου του κόμματος αυτού:

¿Y qué será lo siguiente? ¿La cruz del Valle? ¿Todo el Valle? ¿Las parroquias del barrio arderán como en el 36?

Και τι έπεται αργότερα; Ο σταυρός της κοιλάδας; Όλη η κοιλάδα; Οι ενορίες της γειτονιάς θα καούν όπως το '36;

Από την άλλη άκρη, οι χρήστες του Twitter επευφημούν το ψήφισμα του Ανωτάτου Δικαστηρίου με αμέτρητα memes και αστεία:

Βγάλτε τον Φράνκο από την Κοιλάδα των Πεσόντων και να σας ρωτήσει ο ηγούμενος αν θέλετε και σάκο.

Βιάζεστε;

Η κυβέρνηση αποδέχεται το διάταγμα μεταφοράς του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο από την Κοιλάδα των Πεσόντων

Η οικογένεια ανακοίνωσε [29] ότι θα ασκήσει έφεση κατά της απόφασης ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου και μάλιστα με μελέτες, που απευθύνονται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτές οι διαδικασίες θα μπορούσαν να καθυστερήσουν την εκταφή, την οποία η κυβέρνηση επιθυμεί να πραγματοποιήσει πριν ξεκινήσει η εκστρατεία για τις γενικές εκλογές της 10ης Νοεμβρίου.