Στα προάστια του Σάο Πάολο, το δικαίωμα των γυναικών σε έναν ανθρώπινο τοκετό δεν είναι διασφαλισμένο

Έγκυος 9 μηνών, η Janaína Normandia επέλεξε τον για το δεύτερο μωρό της έναν πιο ανθρώπινο τοκετό, αφού πρώτα είχε υποστεί μαιευτική βία κατά τη διάρκεια της πρώτης εγκυμοσύνης της. Φωτογραφία: Paula Rodrigues/32xSP

Αυτό το κείμενο των Jéssica Bernardo, Lara Deus και Paula Rodrigues δημοσιεύτηκε στα πλαίσια συνεργασίας μεταξύ Global Voices και Agência Mural. 

“Όταν το έκανες, ήταν καλά, ε;”. Σε ηλικία 23 ετών, η Janaína Normandia περίμενε τη γέννηση του πρώτου παιδιού της, όταν άκουσε αυτές τις λέξεις από το στόμα ενός γιατρού σε μεγάλο ιδιωτικό νοσοκομείο του Σάο Πάολο. Αυτή η φράση είναι μονάχα μια από τις πολλές δυσάρεστες αναμνήσεις εκείνης της ημέρας.

Μετά από πρόκληση τοκετού, γεννήθηκε ο Rafael. “Μου έδειξαν το μωρό μου και το πήραν για να το φροντίσουν. Το είδα ξανά την Τρίτη. Γεννήθηκε τη Δευτέρα στις 10.45″.

Για να μην επαναληφθούν εμπειρίες παρόμοιες με εκείνες της Janaína, το Υπουργείο Υγείας εξέδωσε το 2000 την απόφαση ν.569, η οποία διασφάλιζε παροχή ανθρώπινης, αξιοπρεπούς και ζεστής φροντίδας στις γυναίκες και στα νεογέννητα.

Παρόλα αυτά, για εκείνες που ζουν στα προάστια του Σάο Πάολο, αυτού του είδους η ανθρώπινη φροντίδα είναι σπάνια.

Casa Angela και “το σπίτι των γεννήσεων”

Δεκαέξι χρόνια μετά τη γέννηση του Rafael, η Janaína είναι έγκυος και πάλι και περιμένει τον μικρό της Benjamin. Κάνοντας μια έρευνα στο διαδίκτυο γύρω από το θέμα των ανθρώπινων συνθηκών κατά τον τοκετό, βρήκε το Casa Angela, ένα κέντρο που προσφέρει ανθρώπινες συνθήκες τοκετού δυο βήματα από το σπίτι της.

Το Casa Angela, που βρίσκεται στην συνοικία Campo Limpo, στη νότια ζώνη του Σάο Πάολο, είναι ένα από τα δυο κέντρα δωρεάν τοκετού της πόλης. Tο άλλο είναι το Σπίτι τοκετού της Sapopemba στα ανατολικά. Και τα δυο χρηματοδοτούνται από την SUS (Ενιαία Υπηρεσία Υγείας).

Τα δυο ιδρύματα ειδικεύονται στο φυσιολογικό τοκετό σε ανθρώπινες συνθήκες, όπως συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Τα κέντρα αυτά είναι εξοπλισμένα με ασθενοφόρα και εξειδικευμένες ομάδες. Αντίθετα με το ό,τι συμβαίνει στο νοσοκομείο, τις γυναίκες δεν τις ξεγεννά γιατρός, αλλά μαίες με πτυχίο στη μαιευτική, εκπαιδευμένες σε τεχνικές που τους επιτρέπουν να ενεργούν προς όφελος των επίτοκων. Αποκαλούνται “επαγγελματίες μαιευτήρες”.

H 27χρονη Andressa Fontes Guedes γέννησε το γιο της, Zion, στην Casa Angela, 30 χλμ από το σπίτι της στο Jardim Apuanã στα βόρεια προάστια (Paula Rodrigues/32xSP)

Η ζήτηση των επίτοκων για αυτό το κέντρο αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια. Το 2018, 440 γέννες έγιναν στο Casa Angela. Αυτός ο αριθμός είναι αυξημένος κατά 46% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, κατά την οποία καταγράφηκαν 300 γεννήσεις.

Ωστόσο, παρά την αύξηση της ζήτησης, ο Δήμος του Σάο Πάολο δεν προτίθεται να ανοίξει νέα κέντρα στο άμεσο μέλλον.

Τοκετός στο σπίτι

Ο τοκετός στο σπίτι δεν εμφανίζεται στο εθνικό σύστημα υγείας της Βραζιλίας, αλλά το Υπουργείο Υγείας αξιώνει από τις επίτοκους να σέβονται συγκεκριμένους κανόνες, εάν αποφασίσουν να γεννήσουν στο σπίτι. Ειδικότερα, μια νοσοκόμα με γνώσεις μαιευτικής ή μια μαία πρέπει να βοηθάει την έγκυο. Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει άμεση πρόσβαση σε μαιευτήριο, σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη μεταφοράς. Στην προκειμένη περίπτωση, το Casa Angela απέχει 10 λεπτά από το νοσοκομείο Campo Limpo, το οποίο είναι η μόνη δημόσια μονάδα αναφοράς.

Η Letícia Faustino, 23 ετών, γνωρίζει ότι αποτελεί εξαίρεση, γιατί ήταν σε θέση να ανταπεξέλθει. Αφού αποφάσισε να γεννήσει στο σπίτι, στη συνοικία Parada Inglesa, στα βόρεια της πρωτεύουσας, ξόδεψε 7.000 ρεάλ Βραζιλίας (περίπου 1.660 ευρώ), που πληρώθηκαν με πολλές δόσεις, για μια ομάδα, που αποτελούνταν από μια νοσοκόμα, δυο μαίες και μια βοηθό μητρότητας doula.

H Melania Amorim, θεραπεύτρια με ειδίκευση στη βελτίωση των συνθηκών του τοκετού, λέει ότι “το γεγονός ότι [ο τοκετός στο σπίτι] δεν καταγράφεται στο εθνικό σύστημα υγείας, τον καθιστά προσιτό μόνο σε εκείνους που μπορούν να πληρώσουν. Για έναν κάτοικο των προαστίων, δεν είναι προσβάσιμος σε καμιά περίπτωση.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει κάποιες συστάσεις, ώστε ο τοκετός να είναι μια θετική εμπειρία. Κάποιες από αυτές: “Να υπάρχει συνοδός καθ’ όλη τη διάρκεια του τοκετού. Να επιτρέπεται στη μητέρα να τραφεί και να ενυδατωθεί κατά τη διαδικασία. Να επιτρέπεται στη μητέρα να κινηθεί και να επιλέξει μια όσο το δυνατόν ποιο άνετη θέση. Να ενθαρρύνεται η επαφής μητέρας-μωρού αμέσως μετά τη γέννα. Να ενθαρρύνεται ο θηλασμός αμέσως μετά τη γέννα. Να προσφέρεται ανακούφιση του πόνου σε κάθε παράκληση. Να αποφεύγετε τον χειρισμό Κριστέλερ, δηλαδή την πίεση που ασκείται στην κοιλιά για επιτάχυνση του τοκετού. Να αποφεύγεται η περινεοτομή, το κόψιμο του κόλπου, το οποίο κρίνεται σκόπιμο μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις. Να μην επιταχύνεται η διαδικασία του τοκετού: ιδίως, πριν τη διαστολή των 5 εκατοστών, η χρήση ιατρικών παρεμβάσεων σε υγιείς επίτοκους (όπως η χορήγηση οξυτοκίνης ή η καισαρική τομή) δεν συστήνονται.

Τοκετός στο νοσοκομείο σε ανθρώπινες συνθήκες

“Καλές πρακτικές για μια ανθρώπινη γέννα σταδιακά εφαρμόζονται στα μαιευτήριά μας”, δηλώνει η Sonia Raquel Leal, συντονίστρια του προγράμματος Γυναικεία Υγεία του Δήμου του Σάο Πάολο.

Στην πράξη, οι επαγγελματίες στα περισσότερα νοσοκομεία και μονάδες υγείας δεν έχουν καμία εμπειρία γύρω από τις πρακτικές για τη βελτίωση των συνθηκών του τοκετού. Για τη Melania Amorim, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει το δημόσιο σύστημα για να κατορθώσει να εφαρμόσει πιο εξευγενισμένους τρόπους φροντίδας κατά τον τοκετό είναι η αντίσταση των επαγγελματιών υγείας στην αναθεώρηση των όσων έμαθαν κατά το παρελθόν.

“Αυτό συμβαίνει, γιατί οι επαγγελματίες υγείας αναπαράγουν στο διηνεκές το μοντέλο παροχής φροντίδας κατά τον τοκετό, που διδάχθηκαν στα έδρανα της ιατρικής σχολής, και επιπλέον έχουν συνηθίσει να κάνουν άσκοπες και δυνητικά επώδυνες παρεμβάσεις”, συμπληρώνει η ειδική.

Εάν αναλύσει κανείς το ποσοστό των φυσιολογικών τοκετών στα νοσοκομεία, για παράδειγμα, αντιλαμβάνεται ότι στις πέντε περιφέρειες του Σάο Πάολο ο αριθμός των καισαρικών είναι μεγαλύτερος από εκείνον που συνιστάται από τον ΠΟΥ (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας), ο οποίος ανέρχεται στο 90% με 85% των φυσιολογικών γεννήσεων.

Η Βραζιλία είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια στις καισαρικές: αντιπροσωπεύουν το 55% των τοκετών που πραγματοποιούνται στη χώρα. Στο Σάο Πάολο, από τα 69 σημεία που γίνονται γεννήσεις, τα 34 ήταν πάνω από τον μέσο όρο των καισαρικών στη Βραζιλία.

Το μητροπολιτικό κέντρο είναι πρωταθλητής στο ποσοστό καισαρικών στην πόλη, με 68,3% των τοκετών. Ακολουθεί η δυτική ζώνη (57,3%), η ανατολική (47,2%), η βόρεια (47,2%) και τελευταία η νότια ζώνη με 41,5% καισαρικές.

Μεταξύ των περιοχών των οποίων τα ποσοστά προσεγγίζουν τις συστάσεις του ΠΟΥ, το 83% βρίσκεται στα προάστια (29 νοσοκομεία ή σπίτια τοκετού). Τα δεδομένα προέρχονται από μια κατάταξη, που δημοσιεύτηκε από τη δημοτική γραμματεία υγείας της πόλης του Σάο Πάολο και αφορά όλα τα νοσοκομεία και ιδρύματα, όπου έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 50 γεννήσεις το 2018.

Μαιευτική βία

Το Υπουργείο Υγείας ήταν αντίθετο στη χρήση του όρου “μαιευτική βία” σε περιπτώσεις αμέλειας κατά την παροχή φροντίδας από τους γιατρούς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό.

Το επιχείρημα, που προτάχθηκε από το ομοσπονδιακό όργανο, ήταν ότι “ο επαγγελματίας υγείας, καθώς και εκείνος από οποιονδήποτε άλλον τομέα, δεν σκοπεύει να βλάψει ή να προκαλέσει κακό σκόπιμα”.

Ωστόσο, εξαιτίας της αντίδρασης από την Ομοσπονδιακή Εισαγγελία, η κυβέρνηση υποχώρησε και κατέληξε να αναγνωρίσει τη νομιμότητα του όρου.

Η ίδια οπτική υιοθετήθηκε και σε δημοτικό επίπεδο. Για τη συντονίστρια του προγράμματος Γυναικεία Υγεία στον Δήμο του Σάο Πάολο, Sonia Raquel Leal, η ιατρική ομάδα δεν εκπαιδεύτηκε για να προσβάλλει τις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εργασίας.

“Έχουμε μια κοινωνικοπολιτική οπτική ή βρισκόμαστε στον τομέα της υγείας; Κατανοώ τον όρο βία έξω από τον χώρο της υγείας”, τονίζει εκείνη.

Τέτοιες κατηγορίες καταρρίφθηκαν τόσο από νομικούς ή από εκείνους που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των γυναικών όσο και από γυναίκες που έχουν ήδη υποστεί μια κάποια κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια του τοκετού τους.

Σε συνέντευξη της στην ιστοσελίδα portal Lunetas, η δικηγόρος Marina Ruzzi βρίσκει ότι η απόφαση του Υπουργείου Υγείας είναι ακατάλληλη: “Δηλώνει ότι το ενδιαφέρον της τωρινής ηγεσίας του υπουργείου δεν είναι να προστατέψει τις γυναίκες ούτε να διασφαλίσει τα δικαιώματά τους και τις εγγυήσεις τους ως πολίτες, αλλά κυρίως να προστατεύσει το ιατρικό επάγγελμα από τέτοιου είδους κατηγορίες”.

Οι εγκυμονούσες, οι οποίες έχουν υποστεί κακομεταχείριση ή αντιμετώπισαν έλλειψη σεβασμού, έχουν τη δυνατότητα να διαμαρτυρηθούν στην επαγγελματική ομάδα ή να υποβάλλουν καταγγελία στην γραμμή εξυπηρέτησης 156 της πόλης του Σάο Πάολο.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.