[1]Εργαζόμενος σε κέντρο εξυπηρέτησης της Amazon στην Ιαπωνία. Στιγμιότυπο από προωθητικό βίντεο της Amazon Ιαπωνίας. [1].
Ένα νέο βιβλίο από έναν Ιάπωνα ερευνητικό δημοσιογράφο αποκαλύπτει τις θανάσιμες εργασιακές συνθήκες σε μεγάλες εγκαταστάσεις διανομής της Amazon έξω από το Τόκυο. Με βάση τη μυστική έρευνα που διεξήγε και τις πολυάριθμες συνεντεύξεις με εργαζόμενους, το βιβλίο περιγράφει ένα μεγάλο τμήμα της ιαπωνικής αγοράς εργασίας, που κυριαρχείται από εταιρείες εύρεσης προσωρινού εργατικού δυναμικού και επισφαλείς συνθήκες εργασίας.
Στο βιβλίο “Ρεπορτάζ undercover για την αυτοκρατορία της Amazon” (潜入ルポ amazon帝国 [2]) του Yokota Masuo, ο ερευνητικός δημοσιογράφος ισχυρίζεται ότι οι εργαζόμενοι σε “κέντρο εξυπηρέτησης” της Amazon (αποθήκη και κόμβος διανομής [3]), που βρίσκεται στη μικρή περιφερειακή πόλη Ονταουάρα, 80 χιλιόμετρα δυτικά του Τόκυο, εργάζονται σε βάρδιες σωματικά εξοντωτικές, που έχουν οδηγήσει σε τουλάχιστον πέντε θανάτους τα τελευταία πέντε χρόνια.
Σε απόσπασμα, [4] που δημοσιεύθηκε στο ειδησεογραφικό περιοδικό News Post Seven (NEWS ポストセブン), ο Yokota εξηγεί πώς “διείσδυσε” στην αποθήκη και κέντρο διανομής της Ονταουάρα το 2017, με σκοπό να γράψει για τις συνθήκες εργασίας. Ο επιχειρησιακός δημοσιογράφος εργάστηκε επίσης υπό μυστικότητα το 2004 ερευνώντας για την Amazon τόσο για ένα προηγούμενο [5] βιβλίο, όσο και για μια βραβευμένη έκθεση [6] για το γίγαντα του ρουχισμού Uniqlo και συχνά γράφει ρεπορτάζ [7] για το πώς οι εργαζόμενοι στην Ιαπωνία επηρεάζονται από ένα ταχέως μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον.
Εργαζόμενος ως συλλέκτης (“picker”) με μερική απασχόληση, συγκεντρώνοντας παραγγελίες πελατών, ο Yokota πήρε συνέντευξη από άλλους υπαλλήλους στο κέντρο, συμπεριλαμβανομένου μισθωτού προσωπικού της Amazon, προσωρινών εργαζομένων αποστολών και υπαλλήλων υπεργολαβικών εταιρειών εφοδιασμού και διανομής.
Η Amazon, η οποία αντιπροσωπεύει το 20% των πωλήσεων ηλεκτρονικού εμπορίου σε μια ιαπωνική αγορά 86 εκατομμυρίων αγοραστών στο διαδίκτυο [8], άνοιξε το κέντρο εξυπηρέτησης Ονταουάρα το 2014. Το εκτεταμένο πολυώροφο κτίριο, που μοιάζει με αποθήκη, καλύπτει 60.385 τετραγωνικά μέτρα χώρου (περίπου η έκταση τεσσάρων γηπέδων Tokyo Dome [9], σύμφωνα με ειδησεογραφικό ρεπορτάζ [10]) και απασχολεί περίπου χίλιους ανθρώπους [11]. Οι εγκαταστάσεις κατασκευάστηκαν για να παρέχουν υπηρεσίες διανομής αυθημερόν ή εντός μιας ημέρας στην κοντινή περιοχή του Τόκυο με περισσότερα από 30 εκατομμύρια κατοίκους, όπου η Amazon θέλει να συνεχίσει να αναπτύσσει τις δραστηριότητές της.
Στο βιβλίο, ο Yokota λέει ότι, λίγο πριν αρχίσει να εργάζεται εκεί, έμαθε για το θάνατο της “Uchida Rika” (ψευδώνυμο για την προστασία της ιδιωτικότητας της οικογένειάς της), μιας 59χρονης που κατέρρευσε και πέθανε από ανεύρυσμα, ενώ εργαζόταν για την Amazon ως συλλέκτρια.
Κατά την περίοδο εργασίας του Yokota ως συλλέκτη, άλλος ένας εργάτης της Amazon, o “Kitajima Masato” πέθανε, αφήνοντας πίσω του τη σύζυγό του, “Kyoko” (και τα δύο ονόματα είναι ψευδώνυμα). Παντρεμένο ζευγάρι λίγο πριν τα 40 τους, εργάζονταν στο κέντρο εξυπηρέτησης Ονταουάρα ως συλλέκτες μερικής απασχόλησης. Έγιναν δεκτοί στο εργατικό δυναμικό μετά την αποφοίτησή τους από το γυμνάσιο και την εργασία τους σε σειρά θέσεων χαμηλής ειδίκευσης. Σύμφωνα με τον Yokota, η χρεωκοπία της Lehman Brothers του 2008 [12] πυροδότησε μια οικονομική ύφεση στην Ιαπωνία, η οποία τους άφησε εκτός εργασίας και άνετης ζωής στην Ονταουάρα.
Αφού παντρεύτηκαν, βρήκαν δουλειά στο κέντρο εξυπηρέτησης, αλλά αντί να τους προσλάβει η ίδια η Amazon, το ζεύγος το ανέλαβε ο υπεργολάβος World Intec ως προσωρινά εργαζόμενους (非 正規 労 働 者). Εκτιμάται ότι περίπου το 37% [13] του εργατικού δυναμικού της Ιαπωνίας εργάζεται επί του παρόντος με προσωρινές συμβάσεις εργασίας, κληρονομιά μιας υποτονικής οικονομικής ανάπτυξης στη δεκαετία του '90 και της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Οι “Masato” και “Kyoko” δούλευαν από τις 9 π.μ. έως τις 6 μ.μ. πέντε ημέρες την εβδομάδα, αποκομίζοντας κι οι δυο συνολικό εισόδημα 300.000 γιεν [14] (3.000 δολάρια) το μήνα.
Ενώ ήταν undercover στην αποθήκη Ονταουάρα, ο Yokota εκτιμά [15] ότι περπατούσε περίπου 20 χιλιόμετρα [16] κατά τη διάρκεια μιας βάρδιας 6,5 ωρών και ότι ένας συλλέκτης εύκολα κάλυπτε 30 χιλιόμετρα σε δέκα ώρες, όχι ασυνήθιστη διάρκεια βάρδιας, εάν ένας συλλέκτης εργάζεται υπερωριακά κατά τη διάρκεια περιόδων με πολλή δουλειά.
Οι συλλέκτες πρέπει να μετακινούνται κατά μήκος ολόκληρου του κέντρου εξυπηρέτησης για να συγκεντρώσουν και να ολοκληρώσουν παραγγελίες. Και επειδή αυτά τα καθήκοντα χρονομετρούνται και παρακολουθούνται ακόμα και ανά δευτερόλεπτο, πολλοί παραλείπουν διαλείμματα για να προλάβουν να είναι εντός χρόνου. Ο Yokota λέει ότι οι εργαζόμενοι δεν είχαν χρόνο να ξεκουραστούν ή να φάνε καν: η Kyoko φέρεται να έχασε 10 κιλά κατά τη διάρκεια ενός μήνα.
Μια μέρα, ο “Masato” κατέρρευσε. Το κέντρο τελικά κάλεσε ασθενοφόρο και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου πέθανε. Ο θεράπων ιατρός δήλωσε ως αιτία θανάτου διαχωρισμό αορτής [17], μια ασυνήθιστη καρδιακή πάθηση, που συναντάται κυρίως σε άνδρες 60-70 ετών.
Οι ισχυρισμοί του Yokota στο βιβλίο του επιβεβαιώνονται από εκθέσεις του περιοδικού του Ιαπωνικού Κομουνιστικού Κόμματος Akahata [18] (Κόκκινη Σημαία).
Σε άρθρο του 2018 (στην αγγλική [19] γλώσσα), το Akahata είχε ήδη εντοπίσει τουλάχιστον τρεις θανάτους [20] σε “εργασιακές συνθήκες γαλέρας” στη μονάδα της Ονταουάρα, βάσει συνεντεύξεων με πρώην υπαλλήλους, καθώς και σε σχόλια που συλλέχθηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ένας εργαζόμενος είπε στο Akahata ότι «σχεδόν ήθελε να αυτοκτονήσει» από τις συνθήκες εργασίας στην Ονταουάρα. Ένας άλλος εργαζόμενος, ονόματι “Okawa”, δήλωσε:
My co-workers, one after another, resigned after they suffered from heat stroke, fatigue fractures, back pain, and other injuries and illnesses […]
Οι συνάδελφοί μου, ο ένας μετά τον άλλον, παραιτήθηκαν, αφού υπέφεραν από θερμοπληξία, κατάγματα κόπωσης, οσφυαλγία και άλλους τραυματισμούς και ασθένειες […]
O “Okawa” δήλωσε επίσης στο Akahata ότι τα προγραμματισμένα διαλείμματα μειώνονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, χωρίς να μένει χρόνος για να μεταβούν στην καφετέρια των εγκαταστάσεων, να γευματίσουν για μεσημέρι και να επιστρέψουν στην εργασία τους. Οι μισθοί ήταν συνήθως 950 γιεν (9,50 δολάρια) ανά ώρα (ο κατώτατος μισθός στην Ιαπωνία), αν και ορισμένοι προσωρινοί εργαζόμενοι λάμβαναν 2.000 γιεν (20 δολάρια) ανά ώρα σε περιόδους πολλής δουλειάς.
Σε άλλο άρθρο, το Akahata ανέφερε (στα αγγλικά [21]) σχόλια, που έγιναν στο ιαπωνικό δικτυακό τόπο 2chan (πλέον 5channel [22]) σχετικά με τις συνθήκες εργασίας του κέντρου:
‘I heard that a worker died at the warehouse.’
‘Recently, workloads have become heavier due to shorter rest periods. Take care, everyone!’
‘The company’s “do nothing unless something happens” attitude has led to this tragedy. Anti-heatstroke measure[s] [are] a case in point. Only after many workers suffered from heatstroke, the company finally implemented countermeasures.’
“Άκουσα ότι ένας εργάτης πέθανε στην αποθήκη”.
“Πρόσφατα, ο φόρτος εργασίας έχει γίνει πιο βαρύς λόγω των μικρότερων περιόδων ανάπαυσης. Να προσέχετε όλοι!”
“Η συμπεριφορά “μην αντιδράς εκτός κι αν γίνει κάτι” της εταιρείας έχει οδηγήσει σε αυτή την τραγωδία. Τα μέτρα κατά της θερμοπληξίας [είναι] μια συγκεκριμένη περίπτωση. Μόνο αφού πολλοί εργαζόμενοι υπέφεραν από θερμοπληξία, η εταιρεία εφάρμοσε τελικά αντίμετρα”.
Ο Yokota υποστήριξε [20] ότι η έλλειψη εποπτείας και λογοδοσίας εκ μέρους της Amazon οδήγησε σε τέτοιες θανατηφόρες συνθήκες εργασίας:
アマゾンは、アルバイトの管理をワールドインテックやその下請けの派遣会社に丸投げしており、自らアルバイトとは直接かかわらない。こうした環境では、アルバイトの労働環境にだれが責任を取るのか、という問題の所在が曖昧になってしまう
Η Amazon έχει φορτώσει τη διαχείριση αυτών των προσωρινών εργαζομένων στη World Intec και σε άλλες υπηρεσίες υπεργολαβίας και δεν εμπλέκεται καθόλου άμεσα στην επίβλεψη των εργαζομένων με μερική απασχόληση. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η θέση του ζητήματος του ποιος θα αναλάβει την ευθύνη για τις συνθήκες εργασίας των προσωρινών εργαζομένων και εργαζομένων σε εφημερία καθίσταται διφορούμενη.
Σύμφωνα με τη χήρα του “Masato” και άλλους εργαζόμενους στο κέντρο, η Amazon κατέβαλε ελάχιστη ή καμία προσπάθεια να έρθει σε επικοινωνία σχετικά με το θάνατό του. Σε μια συνέντευξη [16], ένας επόπτης είπε στον Yokota:
アマゾンの同僚からは、その日のうちに、警察が来て現場検証をしたと聞いています。けれど、北島さんが亡くなったことは、ワーカーさんに朝礼や昼礼で伝えることはありませんでした。ボクは、北島さんが亡くなった数日後に、上司との面談があったんですが、そのときに、北島さんが亡くなった話を持ち出しても、救急車で運ばれたのは聞いていたけれど、亡くなったとは知らなかった、と言っていました。センター内で起こった死亡事故を知らないなんて、信じられない気持ちでした。
Ένας συνεργάτης μου είπε ότι είχε έρθει η Αστυνομία εκείνη την ημέρα, αλλά κανείς δεν ενημέρωσε επισήμως κανέναν υπάλληλο. Όταν ανέφερα το θάνατό του σε μια συνάντηση με έναν επόπτη αρκετές μέρες αργότερα, […] το μόνο που γνώριζαν ήταν ότι τον είχε πάρει ασθενοφόρο και ότι δεν ήξεραν πως είχε πεθάνει. Το βρίσκω δύσκολο να πιστέψω ότι κανείς δεν ήξερε [στη διοίκηση]”.
Την περίοδο του θανάτου του συζύγου της, η “Kyoko” είχε εγκαταλείψει το κέντρο εξυπηρέτησης Ονταουάρα για μια άλλη μερική απασχόληση. Είχε μόλις 40.000 γιεν (400 δολάρια) στην τράπεζα. Έλαβε τελικά μια καταβολή εφάπαξ ποσού 30.000 γιεν (300 δολάρια) από την World Intec. Ελλείψει αποταμιεύσεων, με την πενιχρή αποζημίωση από το θάνατο του συζύγου της και την απώλεια του εισοδήματός του, η “Kyoko” δεν είχε τρόπο να πληρώσει για νοσοκομειακά έξοδα και έξοδα κηδείας ή ακόμα και το μηνιαίο ενοίκιο.
Ενώ ορισμένοι εργάτες αποθηκών της Amazon προσπάθησαν να σχηματίσουν σωματείο, μέχρι στιγμής δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον στην Ονταουάρα. Σε μια εποχή, όπου πάνω από το 36% όλων των εργαζομένων απασχολούνται ως προσωρινά εργαζόμενοι ή σε εφημερία και σε μια εποχή στασιμότητας των μισθών [23], οι εργαζόμενοι χαμηλής ειδίκευσης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν επισφαλείς καταστάσεις ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους στην Ιαπωνία.
Η “Kyoko” είναι ένα παράδειγμα [24]. Έχοντας λίγες άλλες προοπτικές, αφού πρόσφατα έχασε τη δουλειά της ως ταμίας σούπερ μάρκετ, επέστρεψε στο κέντρο εξυπηρέτησης:
「小田原付近では仕事が少ないので、困った時のアマゾン頼みって言われているんです。給与は日払いでもらえますし。夫が亡くなったことへのわだかまりが全然ないと言ったらうそになりますけれど、生活のためだと割り切ることにしました。年末もお正月の三が日も働くつもりです」
Καθώς υπάρχουν λίγες δουλειές στην Ονταουάρα, η Amazon μου είπε να τους ενημερώσω αν χρειαζόμουν βοήθεια [με δουλειά]. Και μπορώ να πληρώνομαι σε καθημερινή βάση. Αν και θα ήταν ψέμα να πω ότι δεν κρατάω κακία [στην Amazon] για το θάνατο του συζύγου μου, δέχτηκα τη δουλειά, επειδή πρέπει να κερδίσω τα προς το ζην.