Εθνοτικοί Καζάκοι από το Σιντσιάνγκ κρατούν φωτογραφίες των καταδικασθέντων συγγενών τους.
Λίγο περισσότερο από μια δεκαετία πριν, η εγκατάσταση στην οδό Dongzhan 1327 [1], λίγα χιλιόμετρα βόρεια του σταθμού φορτηγών στα βόρεια προάστια του Ουρούμτσι του Σιντσιάνγκ, ήταν κυρίως δέντρα και γρασίδι. Στις 16 Σεπτεμβρίου 2009, έγινε επίσημα [2] η νέα θέση της Φυλακής Γυναικών του Σιντσιάνγκ, μια κίνηση που ήρθε αμέσως μετά τις περίφημες εξεγέρσεις της 5ης Ιουλίου [3] και δεν θα περνούσε πολύς καιρός προτού η εγκατάσταση λάβει αυτήν που θα γινόταν η πρώτη της υψηλού προφίλ κρατούμενη, τη συγγραφέα, συντονιστή ιστοσελίδων και κυβερνητική υπάλληλο Gulmire Imin [4], καταδικασμένη ισόβια [5] σε μια κλειστή δίκη.
Παρά τη συνεχιζόμενη διεθνή προσοχή [6], η Imin δεν είδε παραχωρήσεις τα χρόνια που ακολούθησαν, αλλά αντ’ αυτού ενώθηκε με άλλες γυναίκες, των οποίων οι σεμνές βιογραφίες έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη σοβαρότητα των ποινών τους. Μία από αυτές, η 27χρονη Buzeynep Abdureshit [7], της οποίας τα μόνα πιθανά “εγκλήματα” ήταν οι σπουδές στην Αίγυπτο και το να έχει έναν σύζυγο στο εξωτερικό [8], καταδικάστηκε σε επτά χρόνια [9] το 2017 για “συγκέντρωση πλήθους προς διατάραξη της κοινωνικής τάξης”. Στη συνέχεια, τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, η φυλακή έγινε κατ’ οίκον περιορισμός για τις Nurzada Zhumaqan [10] και Erlan Qabden [11] – και οι δύο εθνοτικές Καζάκες στα πενήντα τους, και οι δύο με θέματα υγείας, και οι δύο δεν έχουν διαπράξει κανένα έγκλημα. Οι χρόνοι φυλάκισης τους; 20 και 19 έτη αντίστοιχα.
Φρουροί σε φυλάκιο ελέγχου της γυναικείας φυλακής στο Ουρούμτσι. (πηγή: Λογαριασμός στο WeChat “Επιθεώρηση πειθαρχίας και εποπτεία της φυλακής Σιντσιάνγκ”.)
Πέρα από την βάρβαρη φύση τους, αυτές οι πιο πρόσφατες καταδίκες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, καθώς δείχνουν την πιθανή κατεύθυνση στην οποία βρίσκονται τώρα οι καταστολές στο Σιντσιάνγκ. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας προσοχής έχει επικεντρωθεί στα στρατόπεδα “επανεκπαίδευσης” της περιοχής, οι στατιστικές της κυβέρνησης [12], ορισμένες περιορισμένες αναφορές [13] και νέα αποδεικτικά στοιχεία [14] που παρουσιάζονται από τους συγγενείς των θυμάτων και πρώην κρατούμενους στο γειτονικό Καζακστάν υποδηλώνουν ότι ένας απίστευτος αριθμός αυτών που κρατήθηκαν το 2017 και το 2018, τους έχουν δοθεί μεγάλες σε διάρκεια ποινές και έχουν μεταφερθεί σε μεγάλες φυλακές, όπως στο Ουρούμτσι.
Για την Aibota Zhanibek, την μεγαλύτερη από τις κόρες της Nurzada Zhumaqan και τώρα πολίτης του Καζακστάν, οι ειδήσεις ήταν ιδιαίτερα θλιβερές καθώς ήρθαν γύρω στη Πρωτοχρονιά – μια εποχή που πολλοί στο Καζακστάν έμαθαν ότι οι συγγενείς τους είχαν εγκαταλείψει τα στρατόπεδα στο κύμα μαζικής απελευθέρωσης [15] στα τέλη Δεκεμβρίου του 2018. Ενώ πολλοί μοιράζονταν τα καλά νέα, η Zhanibek θα έλεγε ότι η μητέρα της είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση με κατηγορίες που αργότερα αποκαλύφθηκαν ως “χρήση δεισιδαιμονιών για την υπονόμευση της επιβολής του νόμου” και “συγκέντρωση πλήθους για την διατάραξη της κοινωνικής τάξης”. Η Erlan Qabden, νοσοκόμα από άλλη επαρχία του ίδιου νομού όπως η Zhumaqan, καταδικάστηκε για “χρήση εξτρεμισμού για την υπονόμευση της επιβολής του νόμου” και “πρόκληση καυγάδων και προβλημάτων”, κατηγορίες που σύμφωνα με τους συγγενείς της στο Καζακστάν προέρχονται από την παρουσία της σε μια τελετή ύψωσης της σημαίας με μαντίλα στο κεφάλι της.
Η επίσημη ανακοίνωση φυλάκισης για την Erlan Qabden (με αντίστοιχη αγγλική μετάφραση από τον συγγραφέα).
Στο γραφείο της οργάνωσης Atajurt Kazakh Human Rights [16] στο Αλμάτι, όπου η Zhanibek εμφανίζεται εβδομαδιαίως για να απευθύνει έκκληση για την μητέρα της [17] στην κάμερα, η πλειοψηφία όσων έρχονται να καταθέσουν και να προσφύγουν δεν μιλάνε πλέον για στρατόπεδα – όπως συνέβαινε πριν από ένα χρόνο – αλλά για φυλακές. Αν και αποσπασματικές και αλλοιωμένες από την ακρόαση, οι πληροφορίες που προέρχονται από μια ομιλία σε περίπου μια ντουζίνα από τα εναγόμενα μέρη αρκούν για να ξεκινήσει κανείς να παρατηρεί τις τάσεις: τις μεγάλες σε χρονική διάρκεια ποινές, τους μήνες ή και χρόνια της προδικαστικής κράτησης και τη συγκεκριμένη στόχευση θρησκευτικών ανδρών.
Ένα στατιστικό χαρακτηριστικό των θυμάτων – το οποίο προέρχεται από χιλιάδες δημόσιες τηλεοπτικές μαρτυρίες [18] που συγκέντρωσε το Atajurt και αναλύθηκαν από τη Βάση Δεδομένων των θυμάτων του Σιντσιάνγκ [19] – καθιστά δυνατή την επιβεβαίωση μερικών ποιοτικών παρατηρήσεων με πιο ποσοτικό τρόπο. Μια σύγκριση των θυμάτων που ανέφεραν ότι έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση [20] με εκείνα που αναφέρθηκαν ότι απελευθερώθηκαν [21] από το στρατόπεδο δείχνει ότι πάνω από το 90% των καταδικασθέντων είναι άνδρες (το 69% των απελευθερωμένων), ενώ περίπου το 75% πιστεύεται ότι κρατείται για θρησκευτικούς λόγους (το 27% των απελευθερωμένων). Μία ανάλυση 311 θυμάτων με αναφερόμενες καταδίκες φυλάκισης δείχνει μια μέση ποινή 11,2 ετών, με το 89% των ποινών να έχουν διάρκεια 5 ετών ή περισσότερο, ενώ μια μελέτη 65 θυμάτων που κρατήθηκαν για 2 μήνες ή περισσότερο [22] δείχνει ότι για αυτά τα θύματα, η μέση προφυλάκιση ήταν περίπου 9 μήνες, με πάνω από 30% να κρατούνται για ένα έτος ή περισσότερο.
Σύγκριση των κατανομών των φύλων και των λόγων κράτησης-αιτιών για Καζάκους θύματα που έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση σε αντίθεση με Καζάκους θύματα που απελευθερώθηκαν από το στρατόπεδο. (πηγή: Βάση Δεδομένων των θυμάτων του Σιντσιάνγκ, πρόσβαση στις 17 Σεπτεμβρίου 2019)
Οι αναφερόμενοι όροι φυλάκισης των θυμάτων που έχουν καταδικαστεί στο Σιντσιάνγκ από τα τέλη του 2016. (πηγή: Βάση Δεδομένων των θυμάτων του Σιντσιάνγκ, πρόσβαση στις 17 Σεπτεμβρίου 2019)
Διάρκεια που τα θύματα έμειναν σε παρατεταμένη κράτηση, δύο μηνών ή περισσότερο, πριν καταδικαστούν. (πηγή: Βάση Δεδομένων των θυμάτων του Σιντσιάνγκ, πρόσβαση στις 17 Σεπτεμβρίου 2019)
Πολλοί από τους καταδικασθέντες πιστεύεται ότι μεταφέρονται στις φυλακές μετά από διαμονή σε ένα κέντρο κράτησης (kanshousuo [23]) – ένα περιβόητο ίδρυμα [24] όπου οι πρώην κρατούμενοι έχουν αναφέρει [25] εξαιρετική κακομεταχείριση και φρικτές συνθήκες διαβίωσης. Ωστόσο, αρκετές περιγραφές αυτοπτών μαρτύρων δίνουν ισχυρούς λόγους να πιστεύουμε ότι και εκείνοι που κρατούνται χωρίς δίκη σε στρατόπεδα “επανεκπαίδευσης” της περιοχής επίσης καταδικάζονται, ενώ ακόμα βρίσκονται στα στρατόπεδα. Τέσσερις πρώην κρατούμενοι από το Καζακστάν, έχοντας περάσει την πλειοψηφία του 2018 σε στρατόπεδα, μίλησαν όλοι τους είτε ότι έγιναν μάρτυρες είτε ότι άκουσαν για “ανοικτές δικαστικές συνεδρίες” μέσα στα “σχολεία”. Δύο από αυτούς, ο Ergali Ermek [26] και ένας κρατούμενος που – επιλέγοντας την ανωνυμία – θα ονομάζεται “Ruslan”, και οι δύο δήλωσαν ότι ήταν εκείνοι που καταδικάστηκαν σε 10 ή περισσότερα χρόνια που μεταφέρθηκαν αργότερα σε πραγματικές φυλακές. Μια γνωστή περίπτωση είναι αυτή του Zhiger Toqai [27], φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Satbayev στο Αλμάτι, του οποίου η κράτηση είχε αρχικά αναφερθεί από συγγενείς του στο Καζακστάν και του οποίου η ποινή επιβεβαιώθηκε από τον Ruslan, τον πρώην συγκρατούμενό του στο στρατόπεδο. Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη [28] συνέντευξη, η Rahima Senbai [29] θυμάται ένα ανοικτό δικαστήριο όπου επτά γυναίκες καταδικάστηκαν για τήρηση του ιφτάρ.
Ο πανεπιστημιακός φοιτητής Zhiger Toqai, συνελήφθη το καλοκαίρι του 2017, απεστάλη για πρώτη φορά σε στρατόπεδο, και στη συνέχεια καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης άνω των 10 ετών το 2018 (όπως επιβεβαίωσαν και οι δύο συγγενείς του και εκείνοι που ήταν σε στρατόπεδο μαζί του).
Για τους άρρωστους και τους ηλικιωμένους, οι μεγάλοι χρόνοι φυλάκισης ισοδυναμούν με θανατικές ποινές, καταστρέφοντας όχι μόνο το ηθικό των συγγενών στο εξωτερικό, αλλά και όλα τα προσχήματα ενός νόμιμου ποινικού συστήματος στο Σιντσιάνγκ. Εντούτοις, η επιβίωση σε τέτοια ανομία είναι επίσης ελπίδα, καθώς χωρίς ισχυρό υπόβαθρο και πειστικά επιχειρήματα, οι παράλογες ποινές μπορούν να καταργηθούν ευκολότερα και οι κρατούμενοι να απελευθερωθούν – ένα φαινόμενο που έχει ήδη επισημανθεί με τα εξωδικαστικά στρατόπεδα. Οι ιστορίες του Ergali Ermek και του Ruslan – οι οποίοι και οι δύο καταδικάστηκαν, αλλά αργότερα απελευθερώθηκαν – μοιάζουν να το υπενθυμίζουν ήδη, όπως και η περίπτωση της Gulbahar Haitiwaji [30], η οποία φέρεται να καταδικάστηκε σε 7 χρόνια τον Δεκέμβριο του 2018, αλλά της επιτράπηκε να επιστρέψει στη Γαλλία [31] μόλις πρόσφατα. Με επαρκή διεθνή πίεση και καταδίκη, δεν είναι αδύνατο ακόμη και η Γυναικεία Φυλακή του Σιντσιάνγκ να δει τις πύλες της ανοιχτές, επιτρέποντας σ’ αυτές όπως η Buzeynep Abdureshit, η Nurzada Zhumaqan και η Erlan Qabden να απολαμβάνουν και πάλι έναν ορισμένο βαθμό ελευθερίας. Και ίσως ακόμη και σ’ εκείνους όπως ο Gulmire Imin.