Ο Valete, Πορτογάλος ράπερ με καταγωγή από το Σάο Τομέ και Πρινσίπε που ζει στη Λισαβόνα, έχει δεχθεί πολλές επικρίσεις μετά από την κυκλοφορία ενός βίντεο, που απεικονίζει σκηνή οικογενειακής βίας.
Το μουσικό βίντεο “B.F.F”, που κυκλοφόρησε στις 30 Αυγούστου, δείχνει έναν ένοπλο άνδρα που απειλεί τη σύντροφο του και τον εραστή της. Στο κανάλι του Valete στο YouTube, το βίντεο έχει πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές.
Δεκάδες οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών στην Πορτογαλία υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή προς τον Valete επικρίνοντας εκείνο, το οποίο υποστήριξαν ότι αποτελεί υποβάθμιση και ευτελισμό της ενδοοικογενειακής βίας. Η επιστολή λέει:
A violência contra as mulheres não é arte nem cultura. A reprodução clara de misoginia e a banalização da violência contra as mulheres não podem ser cronicamente escudadas na criação artística.
Η βία εναντίον των γυναικών δεν είναι τέχνη ή πολιτισμός. Η ξεκάθαρη αναπαραγωγή του μισογυνισμού και η υποβάθμιση της βίας απέναντι στις γυναίκες δεν μπορεί να κρύβεται συστηματικά πίσω από την καλλιτεχνική δημιουργία.
Σύμφωνα με την Πορτογαλική Ένωση για τη Στήριξη των Θυμάτων, η οποία παρέχει στήριξη στις οικογένειες των θυμάτων βίας στην Πορτογαλία, από τις 28 περιπτώσεις απόπειρας φόνου το 2018, οι 11 διαπράχθηκαν από τον σύντροφο ή πρώην σύντροφο του θύματος.
Αντιμέτωπος με τις κριτικές, ο Valete δημοσίευσε ένα βίντεο-απάντηση, με το οποίο αποκρούει τους επικριτές του, τους οποίους αποκαλεί “μεγαλοαστές φεμινίστριες, οι οποίες δεν πηγαίνουν στα προάστια της Λισαβόνας για να γνωρίσουν τις ζωές των γυναικών που ζουν εκεί”.
Στην εφημερίδα Público, ο Valete αποκάλεσε τη διαμάχη “κενή”, πυροδοτούμενη από “μια μικρή ομάδα πόπσταρ φεμινιστριών” και διεκδικεί την καλλιτεχνική του ελευθερία ως δημιουργός. “Εάν έδειχνα το ίδιο πράγμα σε βιβλίο ή σε ταινία, τότε δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα”.
Valete είναι το καλλιτεχνικό όνομα του 37χρονου Keidje Torres Lima. Ξεκίνησε τη μουσική του πορεία το 1997, έχοντας κυκλοφορήσει δυο άλμπουμ και έχοντας συμμετάσχει πολλές φορές σε άλμπουμ άλλων πορτογαλόφωνων καλλιτεχνών της χιπ-χοπ.
Η διαμάχη προκάλεσε αντιδράσεις από γυναίκες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στη σελίδα της στο Facebook, η Πορτογαλίδα ακτιβίστρια Marta Sousa e Silva επέκρινε το βίντεο και παράλληλα υποστήριξε την καλλιτεχνική ελευθερία του μουσικού.
Tive dois pensamentos quando vi o vídeoclipe. O primeiro foi “está mesmo bem executado e representado”. O segundo foi “não me apetece ouvir isto duas vezes”.
Fiquei desiludida. Reparem: Entendo o exercício artístico. Entendo que esta música é a representação de uma narrativa, não um apoio à situação descrita.
Mas a verdade é que foi um exercício que por si só trouxe ZERO à discussão da violência de género em Portugal. Isto porque essa narrativa já nós conhecemos bem. Não é nada de novo. É a narrativa dominante. É a narrativa que traduz o que já foi até lei, há menos do que 50 anos atrás. Do valete esperaria a narrativa anti-sistema e não a vigente.
Posto isto, faz sentido censurar a música? Não, porra. Claro que não faz. Faz tanto sentido quanto dizer que quem com ela se ofende é porque é feminista burguês, parvo, da aldeia, ou quer ganhar dinheiro.
É que no final, e ao contrário do que achava, o exercício artístico até abriu possibilidade de discussão. Gerou fricção, conflito, e é na resolução das fricções e conflitos que desconstruimos estruturas falsas e construímos bases mais sólidas. Infelizmente, não é isso que se está a passar.
Δύο πράγματα σκέφτηκα όταν είδα το βίντεο. Το πρώτο ήταν “είναι πραγματικά καλογυρισμένο και καλά εκτελεσμένο”. Το δεύτερο ήταν “δεν θα ήθελα να το ακούσω δεύτερη φορά”.
Απογοητεύτηκα. Κοίτα: κατανοώ την καλλιτεχνική έκφραση. Κατανοώ ότι αυτό το τραγούδι είναι αναπαράσταση ενός αφηγήματος, όχι η επιδοκιμασία της κατάστασης που περιγράφεται.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι ήταν μια έκφραση η οποία δεν συνεισέφερε ΤΙΠΟΤΑ στη συζήτηση για τη φυλετική βία στην Πορτογαλία. Και αυτό γιατί ήδη γνωρίζουμε αυτό το αφήγημα καλά. Δεν είναι κάτι καινούριο. Είναι το κυρίαρχο αφήγημα. Είναι το αφήγημα που αντανακλά αυτό που κάποτε ήταν νόμος, λιγότερο από 50 χρόνια πριν. Από τον Valete θα περίμενα ένα αντισυστημικό αφήγημα και όχι το τρέχον.
Έχοντας πει αυτά, έχει νόημα να λογοκρίνουμε τη μουσική; Όχι, διάολε. Φυσικά, δεν έχει νόημα. Βγάζει τόσο νόημα όσο το να λέμε ότι οποιοσδήποτε προσβάλλεται από εκείνη είναι επειδή είναι μεγαλοαστός, ανόητος, επαρχιώτης φεμινιστής ή θέλει να βγάλει χρήματα.
Τελικά, και αντίθετα με αυτό που είχα σκεφτεί, η καλλιτεχνική έκφραση ακόμα δημιουργεί τις συνθήκες για συζήτηση. Προκαλεί τριβή, διαμάχη και είναι με την επίλυση τριβών και διαμαχών που αποδομούμε τις ψευδείς κατασκευές και χτίζουμε πιο στέρεα θεμέλια. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει τώρα.
Άλλες αντιδράσεις προήλθαν από τη Μοζαμβίκη, μια από αυτές από τον Capito Semente, ο οποίος υποστήριξε ότι δεν είδε τίποτα αμφιλεγόμενο στο βίντεο:
Assisti o vídeo BFF de Valete várias vezes. Não entendo o porque de tanta agitação das feministas com a suposta incitação a violência contra as Mulheres!
Cenas fortes como as que aparecem no vídeo são muito comum em filmes que retratam a violência doméstica. Curiosamente, as mesmas feministas que criticam o vídeo apoiam-se em cenas idênticas de outros vídeos para conscientizar as pessoas a não optar por actos de violência nos seus lares. O que acharam de tão grave no vídeo da música do Valete?
Είδα το βίντεο του Valete πολλές φορές. Δεν καταλαβαίνω τον λόγο, για τον οποίο οι φεμινίστριες είναι τόσο ταραγμένες για τη δήθεν υποκίνηση βίας εναντίον των γυναικών!
Σκηνές έντονες όπως εκείνες που φαίνονται στο βίντεο είναι πολύ συχνές σε ταινίες που παρουσιάζουν ενδοοικογενειακή βία. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ίδιες φεμινίστριες που επικρίνουν το βίντεο βασίζονται σε ολόιδιες σκηνές από άλλα βίντεο για να ευαισθητοποιήσουν το κοινό ως προς τη μη άσκηση βίας στα σπίτια τους. Τι νομίζουν ότι είναι τόσο κακό στο μουσικό βίντεο του Valete;
Ο ερευνητής Boa Monjane από τη Μοζαμβίκη, ο οποίος λέει ότι υποστηρίζει το φεμινισμό, λέει ότι στέκεται αλληλέγγυος με τον Valete επειδή, παρόλο που σοκαρίστηκε με το βίντεο, πιστεύει ότι υπάρχει μια ρατσιστική εκμετάλλευση της περίπτωσης:
Eu sou dos que se decepcionou com a música e vídeo BFF de Valete.
Agora, daí a aproveitar-se da situação para exalar ódio, preconceito e ataques (de todos os tipos) faz-me solidarizar-me com ele, enquanto sujeito negro.
Assumo as consequências!!!
Είμαι ένας από εκείνους που απογοητεύτηκαν με το τραγούδι BFF του Valete και με το βίντεο.Τώρα, από τη στιγμή που η κατάσταση έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης για να διασπείρει το μίσος, την προκατάληψη και τις επιθέσεις (κάθε είδους), αυτό με κάνει να συμπάσχω μαζί του ως μαύρος άνδρας. Αναλαμβάνω τις συνέπειες!!