Το συγκρότημα Pequiá έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί το 2014, αλλά οι εργασίες διακόπηκαν. Μετά την εγκατάλειψη, οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στα κτήρια. Φωτογραφία: Ana Beatriz Felicio/Πρακτορείο Mural, με έγκρισή της.
Αυτό το κείμενο των Paulo Talarico, Ana Beatriz Felicio, Henrique Cardoso, Kátia Flora, Micaela Santos και Thalita Monte Santo, με γραφικές αναπαραστάσεις δεδομένων από τον Magno Borges, δημοσιεύτηκε στα πλαίσια συνεργασίας μεταξύ του Global Voices και του πρακτορείου Mural.
Στην κουζίνα ενός από αυτά τα διαμερίσματα, η 43χρονη Kelly Archanjo Costa dos Santos, συλλέκτρια ανακυκλώσιμων υλικών, θηλάζει το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά της, τα οποία γέννησε ολομόναχη στο δωμάτιό της. “Αυτή εδώ γεννήθηκε κυριολεκτικά [στο συγκρότημα] Pequiá”, λέει.
Πέρα από τους τσιμεντένιους τοίχους και τα εκτεθειμένα ηλεκτρικά καλώδια, το σπίτι θα μπορούσε να μοιάζει με οποιοδήποτε άλλο, με τις ηλεκτρικές του συσκευές και τη φροντισμένη του διακόσμηση. Ωστόσο, πρόκειται για ένα ανολοκλήρωτο έργο στην πόλη Καραπικουίμπα, στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή του Σάο Πάολο.
Η Kelly είναι μια από τις επτά ενοίκους στο συγκρότημα Pequiá. Με αρχικό ορίζοντα το 2014, η περιοχή έπρεπε να μεταμορφωθεί σε οικιστικό συγκρότημα 196 διαμερισμάτων, μια επένδυση περισσοτέρων από 14,7 εκατομμυρίων ευρώ.
Η τοποθεσία αυτή αποτελεί σύμβολο μιας κατάστασης, που αφορά τη μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή της Βραζιλίας [1] με τα 21 εκατομμύρια κατοίκων της και τους 39 δήμους της.
Στοιχεία του Ελεγκτικού Συνεδρίου του Κράτους, που συλλέχθηκαν από το Agência Mural, δείχνουν ότι μόνο στο πολεοδομικό συγκρότημα του Σάο Πάολο, 139 έργα έχουν χάσει προθεσμίες και άλλα 137 εγκαταλείφθηκαν, χωρίς να έχουν ξεκινήσει.
Παρά την παύση των εργασιών, οι δημόσιοι πόροι σπαταλήθηκαν. Τουλάχιστον 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν σε αυτά τα ανολοκλήρωτα έργα. Εάν είχαν όλα ολοκληρωθεί, η μητροπολιτική περιοχή θα είχε πραγματοποιήσει μια επένδυση ύψους περίπου 10 δισεκαττομυρίων ευρώ, αξία την οποία θα έφταναν όλες οι ολοκληρωμένες συμβάσεις εάν είχαν εκτελεστεί εντός προθεσμιών.
Αλλά αυτό δεν είναι όλη η ιστορία. Το Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους δεν λαμβάνει υπόψη τις εργασίες που υπάγονται στη δικαιοδοσία του Δήμου του Σάο Πάολο, οι οποίες ελέγχονται από το TCM (Λογιστικό Συνέδριο του Δήμου). Ένας έλεγχος του TCM, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο, αποκάλυψε ότι υπήρχαν 289 ημιτελή έργα στην πρωτεύουσα, εκ των οποίων μόνο 17 ήταν εντός χρονοδιαγράμματος και 106 είχαν σταματήσει τελείως.
Η Kelly είχε μια κόρη στην πόλη. Φωτογραφία: Ana Beatriz Felicio/Agência Mural, με άδεια.
Στα οποία προστίθενται οι υποθέσεις, που ελέγχονται μόνο από το TCU (Ελεγκτικό Συνέδριο της Ένωσης), αφού είναι ευθύνη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, όπως τα ομοσπονδιακά πανεπιστήμια. Υπάρχουν τουλάχιστον 15 έργα αυτού του στυλ.
Το σενάριο ανησυχεί αυτές τις περιφέρειες λιγότερο από ένα χρόνο από τις δημοτικές εκλογές, όταν θα επιλεγούν δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι για την θητεία από το 2021 έως το 2024. Αν αθροίσουμε τα στοιχεία από το Κρατικό Ελεγκτικό Συνέδριο και το Δημοτικό Ελεγκτικό Συνέδριο, περισσότερα από 500 εργοτάξια είτε ακινητοποιούνται είτε καθυστερούν.
Το κτίριο, όπου ζει η Kelly, είναι το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας μεταξύ της CDHU (Εταιρεία Ανάπτυξης Αστικής Κατοικίας) και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, που έχει διαρκέσει για πάνω από μια δεκαετία. Τα έργα, που είχαν υποσχεθεί το 2004, ήταν βαλτωμένα για χρόνια και ξεκίνησαν μόλις το 2012. Τα κτίρια ανεγέρθηκαν και μετά έμειναν γρήγορα ως είχαν. Μετά από αυτή τη στάση, οι επτά πύργοι, χτισμένοι αλλά χωρίς τελειώματα, καταλήφθηκαν το 2015.
Η Kelly πήγε να ζήσει εκεί, γιατί ήταν άνεργη και δεν είχε χρήματα να πληρώσει το ενοίκιο. “Πολλοί ήρθαν εδώ λόγω ενοικίου, ανεργίας ή για να ζήσουν με συγγενείς. Έτσι παλέψαμε για να είμαστε ανεξάρτητοι, να έχουμε ένα μέρος να ζήσουμε. Το πιο δύσκολο πράγμα για μένα σήμερα είναι να βρω δουλειά στην ηλικία μου”, λέει. Είναι 43 ετών. Το δημαρχείο έχει καταθέσει μήνυση για να ανακτήσει αυτά τα καταλύματα.
Κι άλλες περιοχές του Ευρύτερου Σάο Πάολο επηρεάζονται από το φαινόμενο. Η εκπαίδευση είναι ο τομέας με τις περισσότερες καθυστερήσεις: 58 καθυστερούν ή βρίσκονται σε αδράνεια. Αυτό αφορά κυρίως παιδικούς σταθμούς, κάτι που δυσκολεύει τη ζωή των γονιών, που πρέπει να εργαστούν και δεν έχουν σε ποιον να εμπιστευτούν τα παιδιά τους.
Πρόκειται για την περίπτωση του Leo Domingos και της Carina Marina Dias Sotero, 36 και 32 ετών αντίστοιχα, των γονιών του μικρού Mallu, εννέα μηνών. Η μητέρα αυτή τη στιγμή είναι άνεργη, αλλά αναζητά ενεργά δουλειά. Κάθε μέρα, ο Leo περνάει από ένα εργοτάξιο στο Parque Cecap στο Γκουαρίλιος, όπου ανακοινώθηκε η κατασκευή ενός CEU (Εκπαιδευτικού Κέντρου) και ενός νηπιαγωγείου.
“Με στεναχωρεί να βλέπω ένα κτίριο αυτού του μεγέθους να φθείρεται με την πάροδο του χρόνου”, λέει ο Leo, ο οποίος παρακολουθεί την πρόοδο του έργου από την αρχή. Δύο άλλοι βρεφονηπιακοί σταθμοί έχουν εγκαταλειφθεί και το δημαρχείο κατηγορεί τους προκατόχους του.
Ο Edivaldo ζει στη βόρεια συνοικία του Οσάσκο, όπου η διοχέτευση του ρέματος δεν έχει ξεπεράσει το στάδιο της παλιάς υπόσχεσης. Φωτογραφία: Paulo Talarico/Agência Mural, με την άδειά του.
Στο Οσάσκο, μια πόλη 700.000 κατοίκων, ένα από τα προβλήματα είναι οι πλημμύρες από τις καλοκαιρινές βροχές. Ένα έργο κόστους άνω των 22,5 εκατομμυρίων ευρώ υποσχέθηκε να επιλύσει αυτήν την κατάσταση, αλλά η υλοποίησή του αντιμετώπισε δυσκολίες χρηματοδότησης και την ανάθεση συμβάσεων, που κρίθηκαν παράτυπες.
Αυτό συμβαίνει επίσης στο Σάο Μπερνάρντο ντο Κάμπο και στην Ντιαντέμα, πόλεις που κόβονται στα δύο από το ρέμα Ριμπεϊράο ντος Κούρος, το οποίο δυσκολεύει τη ζωή των κατοίκων της περιοχής σε περιόδους βροχών και πλημμυρών. Το δημαρχείο έχει επανεκκινήσει πρόσκληση υποβολής προσφορών για την ολοκλήρωση του έργου. Στο Φράνκο ντα Ρόσα, 22 εργοτάξια καθυστερούν: τα περισσότερα από αυτά αφορούν τον τομέα της υγείας.
Μία από τις σημαντικότερες επενδύσεις, που εξακολουθεί να υπάρχει μόνο στα χαρτιά, αφορά τον σιδηροδρομικό τομέα.
Όσοι ζουν στα προάστια της πρωτεύουσας, όπως η Μπραζιλάντια στο βορρά και η Παραϊσόπολις [2] στο νότο, περιμένουν εδώ και χρόνια την άφιξη του μετρό, που υποτίθεται ότι θα διευκολύνει την εξυπηρέτηση αυτών των περιοχών άνω των 300.000 κατοίκων.
Στην Παραϊσόπολη, η υπόσχεση χρονολογείται από την εποχή του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2014 στη Βραζιλία. Το στάδιο Μορούμπι επιλέχθηκε τότε για να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο και επιβλήθηκε το έργο monorail, που επρόκειτο να διασχίσει τον τομέα. Ήταν για να συνδέσει τον σημερινό σταθμό Σάο Πάολο-Μορούμπι με το αεροδρόμιο.
Κοντά στη φαβέλα της Παραϊσόπολης, όπου θα έπρεπε να είχε φτάσει το μετρό το 2014. Φωτογραφία: Henrique Cardoso/Agência Mural, ευγενική παραχώρηση.
Δύο σταθμοί επρόκειτο να εξυπηρετήσουν την περιοχή, που είναι η μεγαλύτερη φαβέλα φαβέλα στο Σάο Πάολο. “Έγινε το Κύπελλο [Βραζιλίας], μετά το επόμενο Κύπελλο και οι εργασίες δεν πραγματοποιήθηκαν”, σχολίασε ο Gilson Rodrigues, πρόεδρος της Ένωσης Κατοίκων.
“Κινητοποιηθήκαμε μαζικά για να πετύχει το έργο. Το βασικό πρόβλημα της συνοικίας είναι η κινητικότητα”.
Οι κάτοικοι παρακολούθησαν την πορεία του έργου. Προς το παρόν, η γραμμή 17 οδηγεί μόνο στον σταθμό της γραμμής 9. Δηλαδή πριν διασχίσεις το Ρίο Πινέιρος.
Παρά τα πάντα, η κοινότητα παραμένει αισιόδοξη ότι το έργο θα ολοκληρωθεί, γιατί η γη έχει αγοραστεί από την εταιρεία του μετρό και θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για ό,τι προοριζόταν.
Η άφιξη του monorail θα βελτίωνε την κυκλοφορία στην περιοχή, που αυτή τη στιγμή παρέχεται με μίνι λεωφορείο. “Είναι πολύ λίγα και οι διαδρομές είναι πολύ περιορισμένες”, λέει ο αρχιτέκτονας Robson Sena.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους διευκρινίζει ότι στο έργο έχουν ήδη σπαταληθεί περισσότερα από 270 εκατ. ευρώ, δηλαδή περισσότερα από τα μισά από τα 500 εκατομμύρια ευρώ, που είχαν αρχικά δεσμευτεί. Από τα οκτώ έργα που αφορά η γραμμή, τέσσερα βρίσκονται σε αναμονή σύμφωνα με το TCE.
Σε επαφή με το Agência Mural, η εταιρεία του μετρό λέει ότι σκοπεύει να “ξαναρχίσει όλα τα εργοτάξια σε στάση”. “Η γραμμή 17 θα μεταφέρει περισσότερους από 170.000 ανθρώπους την ημέρα”, έγραφε ένα σημείωμα. Δεν έχουν κοινοποιηθεί οι προθεσμίες για την κατασκευή του monorail στον τομέα της Παραϊσόπολης.
Όσον αφορά την Μπραζιλάντια, οι εργασίες θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο μιας ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα [3]), αλλά οι εταιρείες με σύμβαση αποχώρησαν, αφού αντιμετώπισαν δυσκολίες στην εξασφάλιση χρηματοδότησης μετά τα σκάνδαλα της επιχείρησης Lava jato [4] (έρευνα για την καταβολή δωροδοκιών από κατασκευαστικές εταιρείες και εργολάβους σε πολιτικούς στη Βραζιλία).
Η κυβέρνηση του Σάο Πάολο περιμένει άλλες εταιρείες να ενδιαφερθούν για το έργο, το οποίο, προς το παρόν, υπάρχει μόνο στα χαρτιά.
Τα έργα σε παύση στην πρωτεύουσα (Magno Borges/Agência Mural)
Εκκρεμείς εργασίες στην πρωτεύουσα. TCE: συνολικές υπογεγραμμένες συμβάσεις 10 δις ευρώ, συνολικές επενδύσεις 1,9 δις ευρώ. Εργασίες σε παυση 53, έργα εκπρόθεσμα 29. TCM: συνολικές συμβάσεις που ανατέθηκαν 3,6 δις ευρώ. Ημιτελείς εργασίες 289, σταμάτησαν 106, δεν ξεκίνησαν 98, σε εξέλιξη 85 εκ των οποίων μόνο 17 τηρούν προθεσμίες. Πηγή TCM Απρίλιος 2019.