Διαδηλώσεις ξέσπασαν σε όλο το πλούσιο σε πετρέλαιο Ιράν, αφότου η κυβέρνηση ανακοίνωσε, τα μεσάνυχτα της 15ης Νοεμβρίου, μια απότομη αύξηση των τιμών της βενζίνης. Η ανακοίνωση ήρθε, καθώς η χώρα βρίσκεται σε κακή οικονομική κατάσταση εξαιτίας των παραβιάσεων των αμερικανικών κυρώσεων, της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η κυβέρνηση δήλωσε ότι η αύξηση των τιμών στοχεύει στην αύξηση των εσόδων για τη χρηματοδότηση επιδομάτων για τους φτωχότερους πολίτες του Ιράν.

Το κράτος αντέδρασε στις διαμαρτυρίες με βίαιη και θανατηφόρα βία και με το κλείσιμο του διαδικτύου, αλλά μέχρι στιγμής δεν κατάφερε να τις περιορίσει. Τα συνθήματα τείνουν να είναι πιο πολιτικά παρά οικονομικά, με τους διαδηλωτές να φωνάζουν ενάντια στους ηγέτες της Ισλαμικής Δημοκρατίας, την εξωτερική πολιτική και σε ορισμένες περιπτώσεις να εκφράζουν υποστήριξη στη δυναστεία Παχλαβί.

Η Διεθνής Αμνηστία καταδίκασε την κρατική καταστολή.

We're horrified at reports that dozens of protesters have been killed in #Iran, hundreds injured & over 1000 arrested since Friday. We're alarmed that authorities have shut down the internet to create an information blackout of their brutal crackdown. We're investigating.

— Amnesty International (@amnesty) November 18, 2019

Είμαστε τρομοκρατημένοι από αναφορές ότι δεκάδες διαδηλωτές έχουν σκοτωθεί στο #Ιράν, εκατοντάδες τραυματίστηκαν και πάνω από 1000 συνελήφθησαν από την Παρασκευή. Είμαστε ανήσυχοι για το γεγονός ότι οι αρχές έχουν κλείσει το διαδίκτυο για να δημιουργήσουν μια διακοπή ενημέρωσης σχετικά με τη βίαιη καταστολή τους.Το διερευνούμε.

Η κυβέρνηση του Ιράν άρχισε να δίνει υπόσχεση άμεσων πληρωμών σε εκατομμύρια Ιρανούς, σημάδι ότι το καθεστώς ανησυχεί με την κλίμακα των διαμαρτυριών, κατά τη διάρκεια των οποίων οι διαδηλωτές έκαψαν τράπεζες, θρησκευτικές σχολές, στρατιωτικές βάσεις και κυβερνητικά γραφεία.

#IranProtests Day 4:
Tehran-Karaj highway,a major transportation route, shut down by protests. #InternetForIran pic.twitter.com/un0K7EIBab

— Farnaz Fassihi (@farnazfassihi) November 19, 2019

#ΔιαμαρτυρίεςΣτοΙράν Ημέρα 4:
Ο αυτοκινητόδρομος Τεχεράνη-Καράχ, μια σημαντική οδός μεταφοράς, έκλεισε από τις διαμαρτυρίες. #ΔιαδίκτυοΓιαΤοΙράν

Σφαίρες και Λουλούδια

Το Ιράν ήταν η σκηνή εκτεταμένων διαδηλώσεων πριν από δύο χρόνια και ενώ αυτές οι διαμαρτυρίες έχουν κάποια ομοιότητα με την τρέχουσα εξέγερση, υπάρχουν και βασικές διαφορές.

Ο Saeed Payvandi, πανεπιστημιακός και κοινωνιολόγος με έδρα το Παρίσι, δήλωσε στο Global Voices ότι “το σημερινό κίνημα είναι αυθόρμητο και χωρίς ηγέτες και με ασαφείς αιτήσεις όπως το προηγούμενο το 2017-18″. Ο Payvandi σημειώνει ότι τα συνθήματα των διαδηλωτών στοχεύουν συγκεκριμένα πρόσωπα όπως ο Ανώτατος Ηγέτης Αγιατολλάχ Χαμενεΐ και ο Πρόεδρος Ρουχανί. Μια άλλη κύρια διαφορά, λέει ο Payvandi, είναι ότι “οι διαδηλωτές, αντίθετα από ό,τι πριν από δύο χρόνια, προσπαθούν να είναι ορατοί καταλαμβάνοντας δρόμους και πλατείες”.

Ο Payvandi λέει ότι η απότομη αύξηση των τιμών της βενζίνης “έδωσε στο κίνημα οικονομική νομιμοποίηση, αν και τα συνθήματα έγιναν γρήγορα ριζοσπαστικά. Το κύριο πρόβλημα, όπως και πριν, είναι η προσπάθεια να κερδίσουν την κοινή γνώμη και να βγάλουν τους ανθρώπους στους δρόμους.”

Ένα μεγάλο μέρος του κοινού συμφωνεί με τους διαδηλωτές, λέει ο Payvandi, αλλά διστάζουν να συμμετάσχουν. “Οι Αρχές γνωρίζουν τον δισταγμό της μεσαίας τάξης και των μη κρατικών εξαρτημένων ελίτ και γι’ αυτό δημιουργούν χάος και ανασφάλεια. Βραχυπρόθεσμα, ο νικητής είναι το Ιρανικό κράτος, επειδή η μεσαία τάξη θα φοβάται να ενταχθεί στις διαδηλώσεις.”

People are dying in silence#iranprotest #IranProtests #Internet4Iran https://t.co/jIxrb67jAm

— amir (@amirali69s) November 19, 2019

Οι άνθρωποι πεθαίνουν στη σιωπή #ΔιαδηλώσειςΣτοΙράν #ΔιαδίκτυοΓιαΤοΙράν

Ο Shahed Alavi, δημοσιογράφος που παρακολουθεί τα κινήματα διαμαρτυρίας, δήλωσε στο Global Voices ότι μία από τις κύριες διαφορές είναι το φάσμα των κοινωνικών τάξεων που συμμετέχουν. “Πριν από δύο χρόνια”, λέει ο Alavi, “ήταν κυρίως φτωχοί άνθρωποι στις περισσότερες πόλεις, αλλά αυτή τη φορά έχουν ενταχθεί άνθρωποι από την μεσαία τάξη και η διαδήλωση είναι πιο διαδεδομένη, αφού εμφανίστηκε και στις δύο μεγάλες πόλεις όπως η Τεχεράνη, το Σιράζ, το Ισφαχάν, και σε μικρές”.

Μια άλλη βασική διαφορά, λέει ο Alavi, είναι η ακραία βία που χρησιμοποιούν οι δυνάμεις ασφαλείας. Σύμφωνα με μια πηγή στο Υπουργείο Εσωτερικών, ο αριθμός των νεκρών είναι περίπου 200, ενώ χιλιάδες τραυματίστηκαν και τουλάχιστον 1.000 συνελήφθησαν. Η Φρουρά της Επανάστασης του Ιράν έχει επίσης αναφέρει ότι τρία από τα μέλη της έχουν πεθάνει σε αντιπαραθέσεις με διαδηλωτές.

Ενώ η βία και η καταπίεση είναι πανταχού παρούσες στη χώρα, ορισμένοι διαδηλωτές προωθούν την ειρήνη και τα μηνύματα της μη βίας:

Protestors giving flowers to the police saying “We are not the enemy”, in Shiraz. #iranprotest pic.twitter.com/XYGgtRqMtP

— Carsten-Pieter Zimmermann (@c_p_zimmermann) November 18, 2019

Διαδηλωτές έδωσαν λουλούδια στην αστυνομία λέγοντας “Δεν είμαστε εμείς ο εχθρός”, στο Σιράζ. #ΔιαδηλώσειςΣτοΙράν

Πού είναι το διαδίκτυό μου;

Μια άλλη διαφορά από τις προηγούμενες διαμαρτυρίες είναι η κλίμακα του τρέχοντος αποκλεισμού του διαδικτύου.

Το Ιράν έχει μακρά ιστορία λογοκρισίας, φιλτραρίσματος και καταστολής των netizens, αλλά με τον σχεδόν στο σύνολό του αποκλεισμό του διαδικτύου το Σάββατο 16 Νοεμβρίου η κυβέρνηση εισήλθε σε νέα εδάφη. Ο Alp Toker, εκτελεστικός διευθυντής της NetBlocks, μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης ψηφιακών δικαιωμάτων, δήλωσε στο CNN ότι η τρέχουσα διακοπή του Διαδικτύου ήταν η “πιο σοβαρή αποσύνδεση που έχει εντοπίσει η NetBlocks σε οποιαδήποτε χώρα όσον αφορά την τεχνική πολυπλοκότητα και το εύρος της”.

Ο Amin Sabeti, ερευνητής στο διαδίκτυο με έδρα το Λονδίνο, σημειώνει ότι ο τερματισμός λειτουργίας συμβαίνει ακριβώς την ώρα που ο Πρόεδρος Ρουχανί και ο Υπουργός Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνιών προωθούν την ιδέα της ελευθερίας του Διαδικτύου. “Έχουμε δει μια πλήρη συσκότιση στο Ιράν”, λέει ο Sabeti. “Ο κύριος τρόπος επικοινωνίας είναι ο παλιομοδίτικος, ο οποίος είναι μια τηλεφωνική κλήση.”

Ο Πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών στη Γερμανία ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ έχουν την τεχνική ικανότητα να αποκαταστήσουν τη σύνδεση στο Διαδίκτυο στο Ιράν, αλλά ο Sabeti πιστεύει ότι αυτό είναι απίθανο.

Διεθνής προσοχή

Οι Ιρανοί εκτός της χώρας προσπαθούν να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση διοργανώνοντας διαδηλώσεις, αλλά η άσκηση πιέσεων στην κυβέρνηση του Ιράν είναι δύσκολη, καθώς η χώρα υπόκειται σε κυρώσεις και είναι ήδη αρκετά απομονωμένη.

Σύμφωνα με τον Azadeh Pourzand, ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διευθυντή του Ιδρύματος Pourzand, η κυβέρνηση του Ιράν ενδιαφέρεται βαθιά για τη διεθνή της εικόνα.

“Υπάρχει βεβαίως η ώθηση της διεθνούς κοινότητας να ασκήσει πίεση στο Ιράν υπό το φως των πρόσφατων αναταραχών και της χρήσης βίας για την καταστολή των διαδηλωτών”, λέει ο Pourzand. “Τουλάχιστον, ο ξυλοδαρμός και η δολοφονία των διαδηλωτών μπορεί να γίνει μια ενοχλητική πράξη για την Ισλαμική Δημοκρατία και να προκαλέσει την απώλεια οποιασδήποτε εναπομένουσας διεθνούς νομιμότητας”.

Ωστόσο, ο Pourzand πιστεύει ότι οι πρόσφατες διαμαρτυρίες δεν λαμβάνουν την προσοχή που τους αξίζει. “Αυτό εν μέρει μπορεί να έχει να κάνει με πολιτικές εκτιμήσεις ορισμένων εφημερίδων και δημοσιεύσεων”, λέει. “Αλλά υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να εξεταστεί αυτή τη φορά: βλέπουμε μια παγκόσμια τάση όσον αφορά τη δυσαρέσκεια, τις εξεγέρσεις και τις διαμαρτυρίες των πολιτών, για παράδειγμα, οι διαδηλωτές του Χονγκ Κονγκ βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ειδήσεων, αλλά βρίσκονται στο δρόμο για πολλές εβδομάδες και δεν γίνονταν πάντοτε πρωτοσέλιδα. Τόσα πολλά συνέβησαν στη Χιλή πρόσφατα και δεν είμαι σίγουρος αν οι Ιρανοί τα έμαθαν τόσο προσεκτικά όσο αναμέναμε από τον κόσμο να μάθει για εμάς.”

Αυτός είναι ο λόγος που ο Pourzand πιστεύει ότι ο ρόλος της ιρανικής διασποράς είναι καθοριστικός. “Ας το πούμε έτσι”, λέει. “Εάν δεν υπάρχει αρκετή διεθνής κάλυψη, είναι επίσης εν μέρει δικό μας το λάθος ότι δεν διαθέτουμε επαρκείς πόρους για την αποτελεσματική επικοινωνία και υπεράσπιση των διεθνών εκδόσεων εγκαίρως και σε γλώσσες όπως η αγγλική, η γαλλική, η γερμανική, η αραβική, η ισπανική κλπ. Επίσης, ας μην ξεχνάμε πόσο δύσκολο είναι να αποκτήσουμε νέα από το Ιράν και να επαληθεύσουμε τα δεδομένα. Οι διεθνείς εφημερίδες χρειάζονται συνεχείς ενημερώσεις και αυτόπτες μάρτυρες, τα οποία δυστυχώς δεν έχουμε στη διάθεσή μας, ωστόσο, οι Ιρανοί ρισκάρουν τις ζωές τους για να καταστήσουν την κυβέρνησή τους υπόλογη. Τουλάχιστον αξίζουν να αναγνωριστούν και να μην εγκαταλειφθούν.”