- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

“Ο Μικρός Πρίγκιπας” μιλά τώρα και τη γλώσσα τσότσιλ

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Αργεντινή, Μεξικό, Καλά Νέα, Λογοτεχνία, Μέσα των πολιτών, Τέχνες - Πολιτισμός, Τοπικά

Ο Μικρός Πρίγκιπας ή Ch’in Ajvali, όπως είναι στη γλώσσα των Τσότσιλ. Η εικόνα χρησιμοποιείται κατόπιν άδειας.

Ένα από τα πιο πολυμεταφρασμένα βιβλία του κόσμου πρόσθεσε μόλις μία ακόμα γλώσσα στη συλλογή του. “Ο Μικρός Πρίγκιπας” εκδόθηκε και στη γλώσσα τσότσιλ, μια ιθαγενή γλώσσα, που ομιλείται από 400.000 άτομα στο νοτιοανατολικό Μεξικό στην πολιτεία Τσιάπας [1].

Ο “Ch’in Ajvali” εκδόθηκε το 2018 από τον ανεξάρτητο αργεντίνικο εκδοτικό οίκο Los Injunables, ο οποίος το 2016 μετέφρασε το εν λόγω βιβλίο και στη γλώσσα αϊμάρα [2].

Σε μετάφραση του ποιητή Xun Betan, η τσότσιλ έκδοση έρχεται με εικονογράφηση εμπνευσμένη από την κουλτούρα των Μάγια [3], καθώς επίσης και με ιδιαίτερη τυπογραφία, που αναπτύχθηκε ειδικά για τη γλώσσα.

Ο ποιητής Xun Betan, υπεύθυνος της μετάφρασης του “Ch'in Ajvalil” στα τσότσιλ, κρατά ένα από τα βιβλία. Η εικόνα χρησιμοποιείται με άδεια.

Το Global Voices πήρε μια σύντομη συνέντευξη από τον Javier Merás, το μυαλό πίσω από τον εκδοτικό Los Injunables, σχετικά με αυτόν τον ολοκαίνουργιο επαναπροσδιορισμό του βιβλίου του Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί, που πρωτοκυκλοφόρησε πριν από 75 χρόνια.

Global Voices (GV): Πώς προέκυψε η μετάφραση στα τσότσιλ για τον “Μικρό Πρίγκιπα”;

Javier Merás (JM): Xun Betán, el traductor de esta edición, se acercó a la lectura a los nueve años con El Principito. No solamente fue su primer contacto con la lectura, también lo usó para aprender castellano. Más adelante, tuvo la iniciativa de traducir el libro al Tsotsil, iniciativa que emprendió con sus propios medios y fondos. Su intención era que más personas en su comunidad pudieran leer la obra.

Javier Merás (JM): Ο Xun Betán, ο μεταφραστής αυτής της έκδοσης, αγάπησε το διάβασμα στα εννιά του χρόνια χάρη στον “Μικρό Πρίγκιπα”. Δεν ήταν απλά η πρώτη του επαφή με το διάβασμα, το χρησιμοποίησε επίσης για να μάθει ισπανικά. Αργότερα, πήρε την πρωτοβουλία να το μεταφράσει στα τσότσιλ, εγχείρημα που πραγματοποίησε με δικά του μέσα. Σκοπός του ήταν περισσότεροι άνθρωποι της κοινότητάς του να μπορέσουν να διαβάσουν το βιβλίο.

GV: Μπορούμε να πούμε πως δεν ήταν μια εύκολη διαδικασία.

JM: En realidad, no. La traducción estaba lista para salir a imprenta, pero las editoriales a las que Xun contactó no acababan de asimilar los dibujos de Héctor Morales Urbina, tan diferentes a los de todas las versiones clásicas. En 2016, a través de Los Injunables, tienda de libros virtual que administro, lo contactamos, después de dos años de rechazos. Xun nos hizo llegar un ejemplar del libro, y nosotros lo trabajamos y le dimos forma. Su faceta como editora surge por necesidad.

Los Injunables, la editora a cargo de esta versión, es un proyecto de salvación personal, donde cabe de todo. Tenemos libros en braille salidos de las cárceles, tipógrafos que rescatan fuentes coloniales y hasta traducción de clásicos de la literatura realizadas por hablantes de lenguas mestizas, como ha ocurrido con El Principito en tsotsil.

JM: Δεν ήταν. Η μετάφραση ήταν έτοιμη για τύπωμα, αλλά οι εκδοτικοί οίκοι, που επικοινώνησαν με τον Xun, δεν πήραν με καλό μάτι τα σχέδια του Héctor Morales Urbina, επειδή διέφεραν πολύ απ’ όλες τις κλασσικές εκδόσεις. Μετά από δύο χρόνια απορρίψεων, το 2016, μέσω του “Los Injunables”, του εικονικού βιβλιοπωλείου που διαχειρίζομαι, επικοινωνήσαμε μαζί του. Ο Xun μάς έστειλε ένα αντίγραφο, δουλέψαμε πάνω σ’ αυτό και το διαμορφώσαμε. Γίναμε, στην ουσία, εκδότες κατ’ ανάγκη.

Ο “Los Injunables”, ο εκδοτικός οίκος, που είναι υπεύθυνος γι’ αυτήν την έκδοση, είναι ένα προσωπικό σχέδιο σωτηρίας, όπου όλα βρίσκουν τη θέση τους. Έχουμε βιβλία στο σύστημα μπράιγ, που προέρχονταν από φυλακές, τυπογράφους που διασώζουν αποικιακές γραμματοσειρές, ακόμη και μεταφράσεις κλασικών, που έγιναν από ομιλητές γηγενών γλωσσών, όπως ο “Μικρός Πρίγκιπας” στα τσότσιλ.

GV: Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός πως η τσότσιλ έκδοση έχει τη δική της εικονογράφηση, και πως καταφέρνουν να διατηρούν την ουσία των πρωτότυπων, που μας είναι τόσο οικείες. 

JM: Efectivamente, las ilustraciones son completamente de inspiración maya. Fue un ofrecimiento del traductor, Xun Betán. Los dibujos son de Héctor Morales Urbina y tienen una evidente influencia maya. La contraportada y otros detalles los aportó Alejandro Fiadone, experto en iconografía indígena argentina, especialmente para Ch’in Ajvalil. También se usaron números mayas para numerar los capítulos.

JM: Σωστά, οι εικονογραφήσεις είναι εξ ολοκλήρου εμπνευσμένες από τους Μάγια. Ήταν πρόταση του μεταφραστή Xun Betán. Οι εικονογραφήσεις είναι έργα του Héctor Morales Urbina και έχουν ξεκάθαρη επιρροή από τους Μάγια. Το οπισθόφυλλο και άλλες λεπτομέρειες είναι του Alejandro Fiadone, ο οποίος είναι ειδικός στην αργεντίνικη ιθαγενή εικονογραφία, ειδικά για το Ch’in Ajvalil. Χρησιμοποιήσαμε, επίσης, τους αριθμούς των Μάγια για ν’ αριθμήσουμε τα κεφάλαια.

GV: Τι σας έχει διδάξει η ενασχόλησή σας με τη μετάφραση του “Μικρού Πρίγκιπα” σε ιθαγενείς γλώσσες;

JM: Podría decir que aprender a relacionarme con esta historia se ha convertido en lo que podría llamar una especialidad. También es un pretexto por el que tengo que estar agradecido. Me he encontrado con muchísimas personas valiosas que me brindaron su amistad, inspiración y apoyo a lo largo de este hermoso viaje.

JM: Θα έλεγα ότι έχω γίνει ειδικός στο να μαθαίνω πώς να γίνομαι ένα μ’ αυτή την ιστορία. Είναι, επίσης, κάτι, για το οποίο πρέπει να είμαι ευγνώμων. Έχω συναντήσει πολλούς ανεκτίμητους ανθρώπους, που μου χάρισαν τη φιλία, την έμπνευση και την υποστήριξή τους σε αυτό το όμορφο ταξίδι.

GV: Πώς τα πηγαίνει η έκδοση του “Μικρού Πρίγκιπα” στα αϊμάρα;

JM: “Pirinsipi Wawa” tuvo mucha demanda entre coleccionistas y la sigue teniendo. Un grupo peruano vinculado a la educación mandó a comprar un lote grande para un trabajo en colegios bilingües. La idea original era donar libros para que se usaran como material escolar. Sin embargo, debo destacar que nuestro rol no es benéfico. Asumimos que nuestro ciclo ya concluyó, y en breve cederemos los derechos de esa edición al traductor, Roger Gonzalo Segura, para que el texto se pueda publicar en el Perú y que siga su camino. ¿Qué más puede soñar un editor?

JM: Ο “Pirinsipi Wawa” είχε μεγάλη ζήτηση από συλλέκτες και ακόμα έχει. Μια περουβιανή ομάδα, που σχετίζεται με τη δημόσια εκπαίδευση, αγόρασε μια μεγάλη παρτίδα για δίγλωσσα σχολεία. Η αρχική ιδέα ήταν να δωρίσουν βιβλία για να χρησιμοποιηθούν ως σχολικό υλικό. Ωστόσο, πρέπει να τονίσω το γεγονός ότι ο ρόλος μας δεν είναι φιλανθρωπικός. Αναγνωρίζουμε ότι ο κύκλος μας έχει τελειώσει και σύντομα θα μεταφέρουμε τα δικαιώματα αυτής της έκδοσης στον μεταφραστή Roger Gonzalo Segura, έτσι ώστε το κείμενο να μπορεί να δημοσιευθεί στο Περού και να ακολουθήσει το δικό του τρόπο. Τι παραπάνω θα μπορούσε να ονειρευτεί ένας εκδότης;

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα του Los Injunables στο Facebook [4] – συμπεριλαμβανομένου και του παρακάτω βίντεο, όπου παρουσιάζεται το χρονικό της μετάφρασης και της διαδικασίας της έκδοσης:

Traducen libro de “El Principito” al tsotsil [5]

Bajo el título de “Ch´in Ajvalil” el chiapaneco Xun Betán y el argentino Javier Merás realizaron una traducción al tsoltsil, con imágenes originales de inspiración maya, de la obra clásica de Antoine de Saint-Exúpery. Descubre más: http://ow.ly/IFvB30mBHt1 Edición: Joselin Zamora

Geplaatst door Chiapas Paralelo [6] op Dinsdag 13 november 2018