[1]Ο Agni Prasad Sapkota. Στιγμιότυπο οθόνης από βίντεο στο Youtube από το Nepal News
Στο Νεπάλ, οι κορυφαίοι πολιτικοί έχουν αποκτήσει εξαιρετική εξειδίκευση στην αποφυγή της δικαιοσύνης: τίποτα δεν το αποδεικνύει καλύτερα από το γεγονός ότι η θέση του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων καταλαμβάνεται τώρα από έναν υποψήφιο, που κατηγορείται για δολοφονία, καθώς ο Agni Prasad Sapkota [2] αντικατέστησε τον πρώην Πρόεδρο – κατηγορούμενο για βιασμό – στις 26 Ιανουαρίου. Δεκατέσσερα χρόνια μετά το τέλος του δεκαετούς εμφύλιου πολέμου [3], η πρόσβαση στη δικαιοσύνη για την πλειοψηφία των θυμάτων της σύγκρουσης φαίνεται αδύνατη.
Οργή στην κοινότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Για περισσότερο από μια δεκαετία [4], ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ασκήσει πίεση, ώστε ο Sapkota, μέλος του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος του Νεπάλ [5] (NCP), που βρίσκεται επί του παρόντος στη θέση του, να αντιμετωπίσει ανεξάρτητη έρευνα, της οποίας θα ηγηθεί το Ανώτατο Δικαστήριο του Νεπάλ [6] για την εν εξελίξει υπόθεση δολοφονίας, που εκκρεμεί εναντίον του για το θάνατο του Arjun Lama, διευθυντή σχολείου.
Αλλά παρά τη σοβαρότητα της κατηγορίας, ο Sapkota συνέχισε να ανεβαίνει εντός του κόμματός του. Στις 26 Ιανουαρίου 2020 εξελέγη πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, δίνοντας ένα τεράστιο πλήγμα στην προοπτική της δικαιοσύνης και της αλήθειας, που υποσχέθηκε στα χιλιάδες θύματα των και στους φύλακες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [7].
With the election of Agni Sapkota as Speaker, Nepal essentially gives two middle fingers to human rights groups and victims of Maoist conflict https://t.co/iCuUM3jsg3 [8]
— Anup Kaphle (@AnupKaphle) January 26, 2020 [9]
Με την εκλογή του Agni Sapkota ως Προέδρου, το Νεπάλ δείχνει ουσιαστικά δύο μεσαία δάχτυλα στις ομάδες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στα θύματα των Μαοϊκών συγκρούσεων
Αυτή η κίνηση αγνόησε την κοινή δήλωση, [10] που εξέδωσαν στις 25 Ιανουαρίου η Διεθνής Αμνηστία, η Διεθνής Επιτροπή των Δικαστών (ICJ), το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η TRIAL International, καλώντας το κυβερνών κόμμα του Νεπάλ να επανεξετάσει τον ορισμό του για τον Sapkota, μέχρις ότου ολοκληρωθεί λεπτομερής και ανεξάρτητη η έρευνα.
Στις 27 Ιανουαρίου, την επομένη του διορισμού του Sapkota, η αστυνομία συνέλαβε [11] περισσότερους από δώδεκα ακτιβιστές συμπεριλαμβανομένων των μελών και του προσωπικού της Διεθνούς Αμνηστίας του Νεπάλ. Τελικά απελευθερώθηκαν αργότερα εκείνη την ημέρα.
Our colleagues in Nepal, including Amnesty Nepal Director and two former board members, were arrested during a protest against the appointment of Agni Sapkota as Speaker of the Federal Parliament.
Peaceful protest is not a crime.https://t.co/zwQxnffNsn [12]
— Amnesty International (@amnesty) January 27, 2020 [13]
Οι συνάδελφοί μας στο Νεπάλ, συμπεριλαμβανομένου του Διευθυντή της Διεθνούς Αμνηστίας και δύο πρώην συμβούλων, συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας κατά του διορισμού του Agni Sapkota ως Προέδρου του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου.
Η ειρηνική διαμαρτυρία δεν είναι έγκλημα.
Η περίφημη περίπτωση του Arjun Lama
Ο Sapkota κατηγορείται [14] ότι διέταξε την απαγωγή και τη δολοφονία του Arjun Lama [15], διευθυντή σε ένα τοπικό σχολείο τον Ιούνιο του 2005. Την εποχή εκείνη, ο Sapkota ήταν μέλος της Μόνιμης Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος του Νεπάλ (Μαοϊστικό Κέντρο) [16] με επικεφαλής τον Pushpa Kamal Dahal [17] “Prachanda”, ο άνθρωπος που θεωρείται ότι είχε ξεκινήσει τον εμφύλιο πόλεμο, και βασικό πρόσωπο στη πολιτική του Νεπάλ.
Αφού υπηρέτησε δύο φορές ως πρωθυπουργός, ο Prachanda είναι τώρα συμπροεδρεύων του κυβερνώντος κόμματος του Νεπάλ, του Κομμουνιστικού Κόμματος του Νεπάλ [18], που υποστηρίζει σθεναρά την εκλογή του Sapkota. Φαίνεται ότι ο Sapkota ήταν πράγματι ο προστατευόμενος του Prachanda: παρά τις καταγγελίες [4] που υπέβαλε η κοινότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατόρθωσε να επιτύχει μια επιτυχημένη πολιτική καριέρα, υπηρετώντας ως Υπουργός Πληροφοριών και Επικοινωνιών (2011) και αργότερα ως Υπουργός Δασών και Προστασίας του Εδάφους (2015-2016).
Αλλά η ζωή ήταν ένας εφιάλτης για τη χήρα του Arjun Lama, την Purnimaya Lama [19]: από το 2005, αγωνίζεται να καταλάβει τι συνέβη στον σύζυγό της. Μόνο με την υποστήριξη τοπικών και διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μαζί με εντολή του Ανώτατου Δικαστηρίου, ήταν σε θέση να ασκήσει πιέσεις στην αστυνομία στην περιοχή όπου ο σύζυγός της είχε απαχθεί και υπέβαλε μιας Πρώτης Αναφοράς (FIR) [20], η οποία τελικά συνέβη τον Αύγουστο του 2008. Μέχρι αυτό το σημείο, ο σύζυγός της έλειπε ήδη για τρία χρόνια.
Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι η περίπτωση του Arjun Lama παρακωλύθηκε [21] εκ νέου, κατά τη διάρκεια των εκλογών για Πρόεδρο της Βουλής, επιτρέποντας στον Sapkota να αναρριχηθεί στη νέα του θέση, παρά τις κραυγές των ομάδων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων:
Election of Agni Sapkota as parliament speaker in Nepal shows why a credible transitional justice process is necessary in Nepal. Nine years later, our message is still the same: https://t.co/o5Awk6Lidk [22]
— UN Human Rights (@UNHumanRights) January 28, 2020 [23]
Η εκλογή του Agni Sapkota ως Προέδρου του Κοινοβουλίου στο Νεπάλ δείχνει γιατί είναι απαραίτητη μια αξιόπιστη μεταβατική διαδικασία δικαιοσύνης στο Νεπάλ. Εννέα χρόνια αργότερα, το μήνυμά μας παραμένει το ίδιο.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία του Νεπάλ [24], η επόμενη ακρόαση πρόκειται να πραγματοποιηθεί τον Φεβρουάριο του 2020.
Μια λυσσαλέα κουλτούρα ατιμωρησίας
Αν και η προσοχή των μέσων ενημέρωσης είναι πάνω του, ο Sapkota είναι απλώς ένα γρανάζι σε ένα σύστημα από ανθρώπους με εξίσου αμφίβολα ιστορικά ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από τον κατηγορούμενο για βιασμό [25] πρώην Πρόεδρο του Κοινοβουλίου, Krishna Bahadur, μέχρι τις επιπόλαια προκλητικές δηλώσεις του Prachanda και την πίεση σε ικανές γυναίκες να παραιτηθούν, είναι σαφές ότι οι κορυφαίοι πολιτικοί του Νεπάλ ενισχύουν περαιτέρω την κουλτούρα της ατιμωρησίας προς όφελός τους.
Πράγματι, ο Prachanda ανακοίνωσε σε ένα τουίτ ότι ήταν πρόθυμος να αναλάβει την ευθύνη για τους 5.000 από τους 12.000 θανάτους [26]. Αυτό έρχεται μετά από το σχόλιό του πέρυσι [27], όπου αμφισβήτησε τους επικριτές του ότι θα τον οδηγήσουν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στη Χάγη, από όπου δήλωσε προκλητικά ότι θα επιστρέψει ως “ήρωας”.
Και επειδή ο Sapkota ήταν η επιλογή του Prachanda για τη θέση του Προέδρου, αυτό σήμαινε ότι ένας από τους πρώτους υποψηφίους της χώρας, η Shiva Maya Tumbahamphe [28], μια γυναίκα από το ίδιο κόμμα με τον Sapkota, αν και από μία πρώην ξεχωριστή φατρία (CPN-UML), αναγκάστηκε να παραιτηθεί, αφήνοντας τον δρόμο για τον Sapkota να κερδίσει χωρίς αντίπαλο. Αυτή είναι μια υπενθύμιση ότι στο Νεπάλ, η πατριαρχία επισκιάζει την ικανότητα:
Once again, leaders at CPN have proved that they are just here for their party and not the country. Agni Sapkota, a man charged with murder, has been proposed for the speaker. An insult to conflict victims and an insult to women. #Nepal [29] https://t.co/vqlJ9JcrrK [30]
— Subina Shrestha (@ShresthaSubina) January 19, 2020 [31]
Για άλλη μια φορά, οι ηγέτες στο CPN απέδειξαν ότι είναι μόνο εδώ για το κόμμα τους και όχι για τη χώρα. Ο Agni Sapkota, ένας άνδρας κατηγορούμενος για δολοφονία, έχει προταθεί για Πρόεδρος. Μια προσβολή στα θύματα των συγκρούσεων και μια προσβολή των γυναικών. #Νεπάλ
Απογοητευτική όπως ίσως είναι, η πραγματικότητα μιας διάχυτης κουλτούρας ατιμωρησίας δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί. Παρόλο που οι Μαοϊστές υπέγραψαν το συνολικό σχέδιο ειρήνης του 2006 [32] που περιείχε μια κρίσιμη διάταξη για να ερευνήσουν το μερίδιό τους για τις εξωδικαστικές εκτελέσεις, αυτή η υπόσχεση περισσότερο από ποτέ φαίνεται υποκριτική. Πράγματι, χρειάστηκαν οκτώ μακρά χρόνια για δύο επιτροπές – την Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης (TRC) και την Επιτροπή Έρευνας για την Εξαφάνιση Προσώπων (COID) που συστάθηκαν το 2015. Πριν από αυτό, η κυβέρνηση ψήφισε το 2013 ένα διάταγμα [33] που στόχευε στο να παρέχει στις επιτροπές ευρείας διακριτικής ευχέρειας τη δυνατότητα να προτείνουν αμνηστίες για τους δράστες σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παρά το γεγονός ότι καταδικάστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο επειδή ήταν παράνομο και κατά παράβαση των διεθνών προτύπων, το τελικό κείμενο που θέσπιζε τις δύο επιτροπές επανέφερε παρόμοιες διατάξεις. Και κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, πίσω από κλειστές πόρτες, τα δύο πολιτικά κόμματα είναι εκείνα που διορίζουν τους δικούς τους επιτρόπους [34].
Τα ξεχασμένα θύματα του Νεπάλ
Η αδιαφορία για τα θύματα αυτής της βίαιης σύγκρουσης είναι οδυνηρά σαφής στα λόγια αυτού του ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [34].
Δεν υπάρχει πολιτική προστασίας των μαρτύρων. Είναι σαφώς μια διαδικασία υπό την ηγεσία του δράστη που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των δραστών, όχι των θυμάτων.
Για τα χιλιάδες θύματα του πολέμου του Νεπάλ που αγωνίζονται για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη για τις οικογένειές τους και τους αγαπημένους τους, το μέλλον είναι ζοφερό.
Όσο για το σήμερα, η Purnimaya Lama, που απεικονίζεται σε αυτό το βίντεο, ακόμα δεν ξέρει τι συνέβη με το σύζυγό της ή γιατί και πού είναι το σώμα του:
Και φαίνεται πως δεν θα μάθει ποτέ.