[1]Isabel dos Santos | ©NunoCoimbra – Cross-wikimedia [2] CC BY-SA 4.0
Τον Ιανουάριο του 2020, η έρευνα “Luanda Leaks [3]” από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και μια ομάδα δημοσιογράφων από διαφορετικές χώρες αποκάλυψαν πώς η Ισαμπέλ ντος Σάντος, κόρη του πρώην Προέδρου της Ανγκόλας, Χοσέ Εντουάρντο ντος Σάντος, έκανε παράνομα περιουσία περισσότερων από 2 δις δολαρίων με τις υποδείξεις βορειοαμερικανικών και ευρωπαϊκών συμβουλευτικών εταιρειών.
Η έρευνα βασίστηκε σε περισσότερα από 715.000 έγραφα, που λήφθηκαν από την Πλατφόρμα Προστασίας Πληροφοριοδοτών στην Αφρική (PPLAAF), μια μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα το Παρίσι.
Η έρευνα αποκάλυψε ότι η Ντος Σάντος μετέφερε συμβόλαια εκατομμυρίων από την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Sonangol, όπου προέδρευε από το 2016 ως το 2017, σε προσωπικές της επιχειρήσεις ή σε επιχειρήσεις ατόμων, που συνδέονταν με την ίδια. Υποδεικνύει επίσης ότι η επιχειρηματίας κατάφερε να κρύβει την περιουσία της μέσω εταιρειών με έδρα φορολογικούς παραδείσους, όπως η Μάλτα, ο Μαυρίκιος και το Χονγκ Κονγκ.
Η Ανγκόλα είναι η χώρα με τη δεύτερη παγκοσμίως μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου και η τέταρτη παραγωγός διαμαντιών στην Αφρική. Αν και τα επίπεδα φτώχειας έχουν βελτιωθεί τα τελευταία 15 χρόνια, ο μισός πληθυσμός της χώρας ακόμα ζει μες στη φτώχεια σύμφωνα [4] με δεδομένα από την Πρωτοβουλία για τη Φτώχεια και την Ανθρώπινη Ανάπτυξη της Οξφόρδης.
Ο πατέρας της Ισαμπέλ ντος Σάντος, Χοσέ Εντουάρντο ντος Σάντος, γνωστός στην Ανγκόλα ως “JES”, θήτευσε ως Πρόεδρος της Ανγκόλας από το 1979 ως το 2017. Η διακυβέρνησή του σημαδεύτηκε από παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκτεταμένες διώξεις δημοσιογράφων και επικριτών.
Το 2016, ο JES διόρισε την Ισαμπέλ ντος Σάντος ως πρόεδρο της Sonangol, αλλά απομακρύνθηκε [5] από τη θέση με το που βγήκε νέος πρόεδρος τον επόμενο χρόνο. Ο Ζοάο Λουρένσο αντικατέστησε [3] τον JES ως ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος “Λαϊκό Κίνημα για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας” (MPLA) και έγινε πρόεδρος, αφότου το κόμμα κέρδισε κυβερνητική πλειοψηφία στις εκλογές του Αυγούστου του 2017. [6]
Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο Λουρένσο [7] προωθεί μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς και ανοίγει κανάλια διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών. Το 2018, δέχτηκε στο γραφείο του ακτιβιστές και δημοσιογράφους, [8] οι οποίοι στο παρελθόν είχαν διωχθεί από τις Αρχές. Την ίδια χρονιά, ο Λουρένσο δήλωσε σε συνέντευξη [9] ότι βρήκε τα κρατικά ταμεία “βασικά άδεια”, όταν ανέλαβε την εξουσία από τον JES.
Τον Φεβρουάριο του 2018, ο νέος πρόεδρος της Sonangol, Carlos Saturnino, αποκάλυψε ότι η Ισαμπέλ ντος Σάντος είχε διατάξει τραπεζική μεταφορά 38 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Sonangol σε τραπεζικό λογαριασμό στο Ντουμπάι, λίγο αφότου απολύθηκε από τη θέση της.
Η Ντος Σάντος, η οποία έχει ρωσική υπηκοότητα από την πλευρά της μητέρας της, επί του παρόντος ζει στο Ντουμπάι [10].
Ο Carlos Saturnino απολύθηκε από τη Sonangol τον Μάιο του 2019 εν μέσω μιας κρίσης έλλειψης πετρελαίου στην Ανγκόλα.
Η Ντος Σάντος έκτοτε έχει αρνηθεί οποιαδήποτε παρανομία κατά τη θητεία της ως πρόεδρος της Sonangol. Μέσω των κοινωνικών της δικτύων, ισχυρίζεται ότι είναι θύμα πολιτικής δίωξης από τη νέα κυβέρνηση της Ανγκόλας.
Consórcio ICIJ recebeu fuga de informação das “autoridades angolanas “??!! Interessante ver o estado angolano a fazer leaks jornalistas e para SIC-Expresso e depois vir dizer que isto não é um ataque político ?
— Isabel Dos Santos (@isabelaangola) January 19, 2020 [11]
Ώστε η Κοινοπραξία ICIJ έλαβε πληροφορίες, που διέρρευσαν από “Αρχές της Ανγκόλας”; Ενδιαφέρον να βλέπεις ότι το κράτος της Ανγκόλας διαρρέει πληροφορίες σε δημοσιογράφους και στη SIC-Expresso [ΣτΜ: εφημερίδα στην Πορτογαλία] και μετά έρχεται να λέει ότι δεν είναι πολιτική επίθεση.
Se houvesse interesse na verdade e não no assassinato de caracter,a SIC-Expresso teria entrevistado o actual PCA da Sonangol,teria entrevistado Dr.Edeltrudes Costa, teria entrevistado Dr.Archer Mangueira.
Como é um ataque político comandado e orquestrado só entrevistam o PGR.— Isabel Dos Santos (@isabelaangola) January 19, 2020 [12]
Αν υπήρχε ενδιαφέρον για την αλήθεια παρά για “δολοφονία χαρακτήρα”, η SIC-Expresso θα είχε πάρει συνέντευξη από τον νυν πρόεδρο της Sonangol, από τον Δρ. Edeltrudes Costa, από τον Δρ. Archer Mangueira. Καθώς είναι ενορχηστρωμένη και ήδη διεταγμένη πολιτική επίθεση, πήραν συνέντευξη μόνο από τη Γενική Εισαγγελία.
Η αδερφή της Ισαμπέλ, Tchizé [13], πρότεινε να επιστρέψει η Ισαμπέλ το ποσό των 75 εκατομμυρίων δολαρίων στο κράτος της Ανγκόλας:
O que está em causa é a dívida de 75 milhões? Pague, então, se estão pedir euros e não querem kwanzas, apesar de um Estado, normalmente, querer receber na sua moeda, mas se precisa de dólares e está [sic] a pedir à cidadã, a cidadã que mais beneficiou das oportunidades de negócio em Angola, está na hora de a cidadã retribuir tudo o que o Estado lhe proporcionou, propiciando que fizesse grandes negócios e tornar-se a mulher que é hoje… pronto, mande dinheiro para Angola.
Η διαφωνία είναι για το χρέος των 75 εκατομμυρίων; Να πληρώσει τότε, αν ζητάνε σε ευρώ και δε θέλουν κουάνζα, αν και ένα κράτος λογικά θα ήθελε να λάβει στο δικό του νόμισμα. Αλλά αν χρειάζονται δολάρια και ζητάνε από την Ντος Σάντος, την πολίτη που επωφελήθηκε τα μέγιστα από επιχειρηματικές ευκαιρίες στην Ανγκόλα, καιρός να ξεπληρώσει τα πάντα όσα της παρείχε το κράτος, που της επέτρεψε να κλείσει μεγάλες συμφωνίες και να γίνει η γυναίκα που είναι σήμερα…Οπότε, στείλε χρήματα στην Ανγκόλα.
Ο Rafael Marques, ο δημοσιογράφος από την Ανγκόλα, που για καιρό ερευνούσε την υπόθεση διαφθοράς στην οικογένεια Ντος Σάντος, σχολίασε στη DW Africa [14] για την έρευνα του ICIJ:
É uma notícia que efetivamente esperava há anos, mas que também me deixa triste. Deixa-me triste porque só quando os estrangeiros falam é que os próprios concidadãos ouvem, é que o mundo [ouve].
Enquanto jornalista angolano, muitos destes factos que estão a ser revelados nestes documentos já foram por mim revelados, mas ninguém prestava atenção porque se tratava de um jornalista africano.
Só quando os jornalistas europeus e americanos pegaram no assunto é que o assunto tornou-se sério o suficiente para que certos governos e a sociedade de muitos países começassem a prestar atenção. Mas é importante.
Είναι ειδήσεις, τις οποίες πραγματικά περίμενα για πολλά χρόνια, αλλά ταυτόχρονα με λυπούν. Με λυπούν, γιατί μόνο όταν μιλάνε οι ξένοι, ακούνε οι πολίτες και ο κόσμος όλος.
Ως δημοσιογράφος της Ανγκόλας, πολλά από τα γεγονότα που αποκαλύφθηκαν από τα έγγραφα αυτά είχαν ήδη αποκαλυφθεί από εμένα, αλλά κανείς δεν έδωσε σημασία, γιατί είμαι Αφρικανός δημοσιογράφος.
Μόνο όταν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί δημοσιογράφοι μιλούν για το ζήτημα, τότε γίνεται αρκετά σημαντικό για κάποιες κυβερνήσεις και κοινωνίες πολλών χωρών και αρχίζουν να δίνουν προσοχή. Αλλά είναι σημαντικό.
Εν μέσω των αποκαλύψεων, η Ισαμπέλ ντος Σάντος αποσυνδέεται από αρκετές εταιρείες, [15] στις οποίες είχε μερίδιο, ειδικά επιχειρήσεις στην Πορτογαλία.
Ο διευθυντής της πορτογαλικής τράπεζας Eurobic, όπου είχε λογαριασμό η Sonangol, βρέθηκε νεκρός [16] στη Λισαβώνα στις 22 Ιανουαρίου, την ίδια μέρα που η Γενική Εισαγγελία της Ανγκόλας τον ονόμασε ύποπτο σε έρευνα για τη Sonangol και την Ισαμπέλ ντος Σάντος.
Η έρευνα ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2018, έπειτα από καταγγελίες του Carlos Saturnino, αλλά κινούνταν αργά μέχρι και τις πιο πρόσφατες εξελίξεις.