[1]Εικόνα από το Stand News.
Ο καναδικός ερευνητικός οργανισμός για την λογοκρισία στο Διαδίκτυο, Citizen Lab, επισημαίνει στην τελευταία έκθεσή του, “Λογοκριμένη Μόλυνση: Πώς τα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαχειρίζονται τις πληροφορίες για τον κορωνοϊό [2]“, ότι στις 31 Δεκεμβρίου 2019 οι διαδικτυακοί λογοκριτές της Κίνας εισήγαγαν έναν νέο κατάλογο 45 λέξεων-κλειδιών, που σχετίζονται με τον κορωνοϊό, για να μπλοκάρουν την διαδικτυακή συζήτηση σχετικά με την επιδημία του COVID-19. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης, το εύρος της λογοκρισίας διευρύνθηκε τον Φεβρουάριο του 2020, με την αναγνώριση 516 συνδυασμών λέξεων-κλειδιών, που σχετίζονται με τον κορωνοϊό, να εμποδίζονται στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης WeChat μεταξύ 1 Ιανουαρίου και 15 Φεβρουαρίου.
Η έρευνα σημειώνει ότι κατά την αρχική φάση της επιδημίας του COVID-19 στην Κίνα, η λογοκρισία περιόρισε τις προειδοποιήσεις προς το κοινό σχετικά με την απειλή του τότε άγνωστου ιού. Αργότερα, τα λογοκριμένα περιεχόμενα διευρύνθηκαν για να συμπεριλάβουν επικρίσεις κορυφαίων ηγετών και αξιωματούχων, κυβερνητικές πολιτικές, κερδοσκοπικές ιστορίες, οποιαδήποτε αναφορά στον Δρ. Li Wenliang [3] και αιτήματα των Κινέζων netizens για πολιτικές αλλαγές. Προτού ανακριθεί από την αστυνομία, ο Δρ. Li ήταν μεταξύ αρκετών ιατρών από τη Γουχάν, που πρώτοι έθεσαν συναγερμό για τον νέο κορωνοϊό. Πέθανε ως αποτέλεσμα του ιού στις 6 Φεβρουαρίου, προκαλώντας διαδικτυακές κριτικές προς τις κινεζικές Αρχές.
Στις 31 Δεκεμβρίου 2019 επικαιροποιήθηκε το μπλοκάρισμα σε ότι αφορά τον κορωνοϊό
Η έρευνα του Citizen Lab διαπίστωσε ότι την 31η Δεκεμβρίου 2019, μια ημέρα αφότου μια σειρά ιατρών — συμπεριλαμβανομένου του μακαρίτη Δρ. Li — προσπάθησαν να προειδοποιήσουν το κοινό για την εξάπλωση ενός νέου ιού τύπου SARS, οι Κινέζοι διαδικτυακοί λογοκριτές ενημέρωσαν τη λίστα των αποκλεισμένων όρων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η YY, μια κινεζική πλατφόρμα συνεχούς ροής, εισήγαγε 45 αποκλεισμούς που σχετίζονται με τον κορωνοϊό στην κινητή εφαρμογή της στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Ο κατάλογος περιελάμβανε τους όρους “Άγνωστη Πνευμονία της Γουχάν” (武漢 不明 肺炎), “άγνωστος SARS” (不明 沙市), “ποικιλία SARS “(沙市 變異),” Εργαστήριο έρευνας για τον ιό P4 “(P4 病毒 實驗室),”Υπαίθρια αγορά τροφίμων της Γουχάν”(武漢 海鮮 市場), και “Λογοκριμένο επιδημιολογικό ξέσπασμα της Γουχάν” (武漢 封禁 疫情).
Καθώς οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Κίνα είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν τις οδηγίες των αρχών προπαγάνδας και της κυβερνοδιοίκησης της χώρας, το πόρισμα δείχνει ότι το Πεκίνο γνώριζε καλά το ξέσπασμα από τον περασμένο Δεκέμβριο. Ωστόσο, αντί να ενημερώνει το κοινό για την απειλή για την υγεία, απαγόρευσε την κυκλοφορία ειδήσεων για τον ιό στο διαδίκτυο. Την ίδια μέρα που εισήχθησαν οι νέοι αποκλεισμένοι όροι, συνελήφθησαν οκτώ netizens για διάδοση φημών. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οι “κουτσομπόληδες” ήταν ιατροί [4] — μεταξύ αυτών, ο μακαρίτης Δρ. Li — που συζητούσαν το ξέσπασμα με τα μέλη της οικογένειάς τους ή με συναδέλφους τους σε ομάδες συνομιλίας του WeChat.
Στην πραγματικότητα, το WeChat υιοθέτησε ένα πιο εξελιγμένο σύστημα λογοκρισίας. Ενώ ορισμένοι ευαίσθητοι όροι όπως οι “Τετάρτη Ιουνίου” και “Πλατεία Τιεν Αν Μεν” [5] είναι εντελώς αποκλεισμένοι, η εφαρμογή χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη (AI) για να ανιχνεύσει τη σημασιολογική σημασία των κειμένων — πράγμα που σημαίνει ότι μόνο μια συγκεκριμένη ομάδα λέξεων-κλειδιών θα προκαλούσε λογοκρισία. Συνεπώς, η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε δοκιμές στο WeChat μεταξύ 1 Ιανουαρίου και 15 Φεβρουαρίου, προσδιορίζοντας τουλάχιστον 516 συνδυασμούς λέξεων-κλειδιών που αποκλείστηκαν. Εάν ένας χρήστης στείλει μηνύματα που περιέχουν αυτούς τους συνδυασμούς, τα μηνύματα θα παραμείνουν αποκλεισμένα στον διακομιστή και δεν θα παραδοθούν στον αποδέκτη.
Στη συνέχεια, η ερευνητική ομάδα ομαδοποίησε τις λέξεις-κλειδιά σε κατηγορίες με βάση το περιεχόμενο:
Οι λογοκριμένοι συνδυασμοί λέξεων-κλειδιών που σχετίζονται με τον COVID-19 καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, μεταξύ των οποίων συζητήσεις σχετικά με τις απαντήσεις των κεντρικών ηγετών για το ξέσπασμα, κρίσιμες και ουδέτερες αναφορές στις κυβερνητικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της επιδημίας, απαντήσεις για το ξέσπασμα σε Χονγκ Κονγκ, Ταϊβάν και Μακάο, υποθετικές και πραγματικές πληροφορίες σχετικά με την ασθένεια, αναφορές στον Δρ. Li Wenliang και συλλογική δράση.
Λογοκρίνεται η κριτική ενάντια στον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ
Μεταξύ των 516 συνδυασμών των λέξεων-κλειδιών, οι 192 σχετίζονται με τους ανώτερους Αξιωματούχους της Κίνας και το ρόλο τους στον χειρισμό της επιδημίας. Στην πραγματικότητα, το 87% των όρων αυτής της κατηγορίας περιέχει αναφορές στον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, όπως τα “Σι Τζινπίνγκ + τυπολατρία + πρόληψη των επιδημιών” (習近平 + 形式主義 + 防疫), “Ο Σι Τζινπίνγκ πηγαίνει στην Γουχάν” (習近平 到 武漢), “Κάποιος [ως αντικατάσταση του Σι Τζινπίνγκ] + αυτοπροσώπως” (某人 + 親自), και “Σι Τζινπίνγκ + διάδοση της επιδημίας” (習 近 近 + 疫症 蔓延).
Μετά τον αποκλεισμό της Γουχάν στις 23 Ιανουαρίου, πολλοί netizens αναρωτήθηκαν γιατί ο Κινέζος ηγέτης δεν πήγε στην πόλη αυτοπροσώπως για να ηγηθεί της μάχης ενάντια στον COVID-19. Αντ’ αυτού, ο Σι ανέθεσε στον Κινέζο πρωθυπουργό Λι Κετσιάνγκ [6] να επισκεφθεί το κέντρο της επιδημίας. Μια τέτοια κριτική σύντομα έγινε βασικός στόχος των λογοκριτών, όπως φαίνεται και στα παραπάνω πρότυπα λογοκρισίας.
Οι δεύτεροι πιο λογοκριμένοι όροι περιεχομένου σχετίζονται με τις επικρίσεις ενάντια στην κυβέρνηση και στα θεσμικά όργανα που σχετίζονται με το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) και τις πολιτικές τους σχετικά με τον περιορισμό της επιδημίας. Έχουν βρεθεί 138 συνδυασμοί λέξεων-κλειδιών σε αυτήν την κατηγορία, συμπεριλαμβανομένων των λέξεων-κλειδιών για τον COVID-19, που τον αποκαλούν “ιός της δημόσια διοίκησης” (官 狀 病毒), καθώς και “τοπικοί αξιωματούχοι + επιδημίες + κεντρική κυβέρνηση + συγκάλυψη” (地方官+疫情+中央+隱瞞), “Γουχάν + ΚΚΚ + κρίση + Πεκίνο” (武漢+中共+危機+北京), “συγκράτηση + κριτική για την Κίνα + Δύο Συνεδρίες + συγκάλυψη” (舉行+批評中國+兩會期間+隱瞞), και “ΚΚΚ + πνευμονία + συμπεριφορά + κανόνες (共产党+肺炎+表现+统治).
Εκτός από το ΚΚΚ και τις κεντρικές κυβερνητικές αρχές, άλλα ιδρύματα που προκάλεσαν σημασιολογική λογοκρισία περιλαμβάνουν τον Ερυθρό Σταυρό της Κίνας, το Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν και τον Κεντρικό Τηλεοπτικό Σταθμό της Κίνας (CCTV).
Ο Ερυθρός Σταυρός της Κίνας κατηγορήθηκε έντονα [7] για διαφθορά όσον αφορά τον χειρισμό των δωρεών των πολιτών προς την Γουχάν. Όσον αφορά το Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν, από τα τέλη Ιανουαρίου κυκλοφορούσαν εικασίες [8] στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι ο νέος κορωνοϊός προέρχεται από το εργαστήριό του. Εν τω μεταξύ, η CCTV επικρίθηκε από netizens για τις πρακτικές λογοκρισίας του, όπως το κλείσιμο της δυνατότητας σχολιασμού της ζωντανής ροής του Γκαλά του Φεστιβάλ της Άνοιξης [9].
Έντονη λογοκρισία υπέστησαν επίσης οι επικρίσεις εναντίον των πολιτικών των κεντρικών και τοπικών κυβερνήσεων για την καταπολέμηση της επιδημίας, όπως αντανακλάται στους συνδυασμούς λέξεων-κλειδιών όπως “Κεντρική καραντίνα + Αποκλεισμός της Γουχάν” (集中隔离 + 武汉封城), “καθοδήγηση της κοινής γνώμης + Πολιτικό Γραφείο + κεντρική ηγεσία + μόνιμη επιτροπή” (傳播 + 判 死刑 + 危害 公共安全 + 病毒), “καθοδήγηση της κοινής γνώμης + Πολιτικό Γραφείο + κεντρική ηγεσία + μόνιμη επιτροπή” 舆论引导 + 政治局 + 集中统一领导 + 常委会) και “από τις 3 Ιανουαρίου + κοινοποιήθηκε στις ΗΠΑ από + επιδημία”, (1月3日起 [+] 30次向美方通报 [+] 疫情信息).
Αν και η υποχρεωτική καραντίνα στη Γουχάν και σε άλλες πόλεις επαινέθηκε για την αποτελεσματικότητά της στη συγκράτηση της εξάπλωσης του ιού, οι κάτοικοι της Γουχάν ήταν θυμωμένοι [10] επειδή η κυβέρνηση προσέφερε λίγη υποστήριξη στις πρώτες ημέρες του αποκλεισμού, αφήνοντας τους ιατρούς και τους ασθενείς τους σε απελπιστική κατάσταση.
Οι Κινέζοι netizens επίσης συγκλονίστηκαν από μια δήλωση ενός ανώτατου δικαστηρίου στην επαρχία Χεϊλονγκτσιάνγκ [11], η οποία, στην ερμηνεία του υφιστάμενου ποινικού νόμου [12], τόνισε ότι οποιοσδήποτε σκόπιμα και με δόλο διέδιδε τον ιό για να υπονομεύσει τη δημόσια ασφάλεια θα μπορούσε να καταδικαστεί σε θάνατο. Καθώς περισσότερες πόλεις και περιφέρειες στην Κίνα απαιτούσαν οι στενές επαφές των επιβεβαιωμένων ασθενών με COVID-19 να βρίσκονται σε καραντίνα, υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ των αξιωματικών επιβολής του νόμου και πολιτών που αρνήθηκαν να προσυπογράψουν την πολιτική. Ως εκ τούτου, η δήλωση του δικαστηρίου αποτέλεσε προειδοποίηση για όσους σκέφτονταν το ενδεχόμενο αντίστασης.
Η καθημερινή ενημέρωση της εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών, Hua Chunying στις 3 Φεβρουαρίου του 2020 [13], σχετικά με το ότι η Κινεζική κυβέρνηση “ενημέρωσε τις Ηνωμένες Πολιτείες για την επιδημία και τα μέτρα ελέγχου [της Κίνας] 30 φορές συνολικά από τις 3 Ιανουαρίου”, προκάλεσε κοροϊδίες στο διαδίκτυο, καθώς οι Κινέζοι πολίτες έμαθαν για το ξέσπασμα του ιού μόνο αφότου η CCTV έβγαλε στον αέρα την συνέντευξη με τον πνευμονολόγο Δρ. Zhong Nanshan [14] στις 20 Ιανουαρίου. Οι άνθρωποι εξοργίστηκαν επειδή ακόμη και εν μέσω επιδημίας, οι ηγέτες του ΚΚΚ συνέχισαν να βλέπουν την πολιτική προπαγάνδα ως πιο σημαντική από τη δημόσια ανάληψη ευθυνών.
Ο Δρ Li Wenliang και τα αιτήματα για πολιτικές μεταρρυθμίσεις
Οι ειδήσεις σχετικά με το θάνατο του Δρ. Li και οι εκκλήσεις για πολιτικές μεταρρυθμίσεις προκάλεσαν επίσης λογοκρισία. Η έρευνα του Citizen Lab εντόπισε 26 συνδυασμούς σε αυτήν την κατηγορία περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων των “κορωνοϊός + μετάδοση σε ανθρώπους + Li Wenliang” (冠状病毒+人传人+李文亮), “επιδημία + χρωματική επανάσταση + Li Wenliang” ( 疫情+颜色革命+李文亮), “επιδημία + ιός + Li Wenliang + κεντρική κυβέρνηση (疫情+病毒+李文亮+中央), “Γουχάν + 5 αιτήματα” (武汉+五大诉求), και “Γουχάν + Ελευθερία” (武漢+光復). Δανειζόμενοι πολιτικό λεξιλόγιο όπως “5 αιτήματα” και “Ελευθερία” από τις διαδηλώσεις του Χονγκ Κονγκ του 2019 [15], πολλοί netizens ζητούσαν μεταρρυθμίσεις στην ελευθερία της έκφρασης, αφότου έμαθαν ότι πέθανε ο Δρ Li.
Οι ειδήσεις σχετικά με την επιδημία του COVID-19 στο Χονγκ Κονγκ, το Μακάο και την Ταϊβάν αντιμετώπισαν επίσης λογοκρισία. Περίπου 99 συνδυασμοί λέξεων-κλειδιών στην έρευνα σχετίζονταν με τις κινέζικες περιοχές, όπως “Ιατρικοί υπάλληλοι + απεργία + μερικό κλείσιμο των συνοριακών σημείων ελέγχου” (醫護人員+罷工+局部封關), “Κάρι Λαμ + Μαριονέτα” (林 鄭月娥 +傀儡), “μάσκα + Ταϊβάν + εξαγωγή + έθνος” (口罩+台灣+出口+國家), “Μακάο + κυβέρνηση + φοράμε μάσκα” (澳門+政府+戴口罩).
Στο Χονγκ Κονγκ, η άρνηση της Κυβερνήτη Κάρι Λαμ να ενισχύσει τον έλεγχο στα συνοριακά σημεία ελέγχου μετά το Σεληνιακό Νέο Έτος αντιμετώπισε ισχυρή δημόσια κριτική. Υπήρξαν επίσης εικασίες ότι το Πεκίνο δεν ενέκρινε τα μέτρα ελέγχου των συνόρων. Επαγγελματίες του τομέα της υγείας από δημόσια νοσοκομεία με κυβερνητική χρηματοδότηση ανέλαβαν την πρωτοβουλία να ξεκινήσουν μια απεργία [16] για να πιέσουν την κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ να ενισχύσει τον έλεγχο των συνόρων και ομάδες υπέρ του Πεκίνου στο Χονγκ Κονγκ άσκησαν πιέσεις στην κυβερνητική Νοσοκομειακή Αρχή να τιμωρήσει τους υπαλλήλους της. Στην Ταϊβάν, η απόφαση της κυβέρνησης να απαγορεύσει την εξαγωγή μασκών δημιούργησε σάλο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην ηπειρωτική Κίνα.
Οι εικασίες και τα αληθινά γεγονότα υποβάλλονται και τα δύο σε λογοκρισία
Η έκθεση βρήκε 38 συνδυασμούς λέξεων-κλειδιών που σχετίζονται με εικασίες ή μη επίσημους ισχυρισμούς, όπως οι “επιδημία πνευμονίας της Γουχάν εκτός ελέγχου” (武漢肺炎疫情失控), “Γουχάν + λοίμωξη + δεκάδες χιλιάδες” (武漢+感染+十幾萬), και “Σαγκάη + Ιστορικό + Φάρμακο + Ιός” (上海+背景+药物+病毒).
Ενώ μερικές ακαδημαϊκές μελέτες έχουν εκτιμήσει [17] ότι η κλίμακα της επιδημίας μπορεί να είναι ίσως και εκατοντάδες χιλιάδες μολυσμένοι στη Γουχάν, τέτοιες συζητήσεις δεν επιτρέπονται στην Κίνα. Παρά το γεγονός ότι τα επίσημα στοιχεία της 6ης Μαρτίου [18] έδειξαν ότι υπήρχαν 49.797 μολύνσεις στη Γουχάν, η κινεζική κυβέρνηση δεν αναγνώρισε ποτέ ότι η πόλη ήταν εκτός ελέγχου, ακόμα και μετά τον αποκλεισμό της πόλης στις 23 Ιανουαρίου, κατά την διάρκεια του οποίου πολλοί κάτοικοι της Γουχάν ζητούσαν βοήθεια σε Weibo και WeChat.
Αναφορές από τα μέσα ενημέρωσης που συνδέονται με την κυβέρνηση πυροδότησαν επίσης αποκλεισμό του WeChat, μέσω 23 συνδυασμών λέξεων-κλειδιών, όπως οι “Σχετικό + έλεγχος ασθενειών + απαγόρευση ταξιδιών + ιός” (有关+疾病控制+旅行限制+病毒), και “Πνευμονία + έλεγχος και πρόληψη ασθενειών + ιός + ιατρικό περιοδικό (肺炎+疾病预防控制+病毒+医学期刊).
Την 1η Μαρτίου, τέθηκαν σε ισχύ οι Διατάξεις της Κίνας για την Οικολογική Διακυβέρνηση του Διαδικτυακού Περιεχομένου Πληροφοριών [19]. Οι κανονισμοί αυτοί παρέχουν ένα νομικό πλαίσιο για την επιβολή λογοκρισίας στις πλατφόρμες περιεχομένου σχετικά με αόριστα ορισμένη “επιβλαβής” ή “αρνητική πληροφορία” [20], που περιλαμβάνει παραφουσκωμένες επικεφαλίδες, κουτσομπολιό για διασημότητες, περιεχόμενο με χυδαία ή σεξουαλικά υπονοούμενα και “ακατάλληλα σχόλια και περιγραφές φυσικών καταστροφών και περιστατικών μεγάλης κλίμακας”.
Από την εμφάνιση του COVID-19, πολλοί επικριτές [21] εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την αποτυχία των Κινεζικών μέσων ενημέρωσης να προειδοποιήσουν και να ενημερώσουν το κοινό και τις συνέπειες αυτής της καταστολής των πληροφοριών στην παγκόσμια δημόσια υγεία. Στην έκθεσή του, το Citizen Lab υπογράμμισε την ανάγκη η διεθνής κοινότητα να αντιμετωπίσει το πρόβλημα:
Η λογοκρισία της επιδημίας του COVID-19 είναι ανησυχητική και δείχνει την ανάγκη διεξοδικής ανάλυσης των επιπτώσεων του ελέγχου των πληροφοριών κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας κρίσης δημόσιας υγείας. Η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των ανενημέρωτων εικασιών που σχετίζονται με την επιδημία μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθεί ο φόβος του κοινού υπό έλεγχο και να αφαιρεθούν οι πληροφορίες που θα παραπλανούσαν τους ανθρώπους σχετικά με τον καλύτερο τρόπο προστασίας τους. Ωστόσο, ο περιορισμός των γενικών συζητήσεων και των πραγματικών πληροφοριών έχει το αντίθετο αποτέλεσμα και περιορίζει την ευαισθητοποίηση και την ανταπόκριση του κοινού.