Η Τουρκία μετρά τόσους πολλούς πολιτικούς κρατούμενους (αυτή τη στιγμή υπάρχουν έως και 70.000 φοιτητές στη φυλακή), που μπορεί να είναι εύκολο να εξαντλήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα κατά την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τη χώρα. Ωστόσο, πρόσφατα, μια νέα εκστρατεία κερδίζει έδαφος για να επιστήσει την προσοχή σε έναν από τους μακροβιότερους πολιτικούς κρατούμενους της χώρας, τον Κούρδο ποιητή İlhan Sami Çomak.
Ένας από τους μακροβιότερους πολιτικούς κρατούμενους της Τουρκίας
Ο Çomak βρίσκεται στη φυλακή στην Τουρκία εδώ και 26 χρόνια – τέσσερα χρόνια παραπάνω από τον Ναζίμ Χικμέτ, ένας από τους πιο διάσημους ποιητές της Τουρκίας, που φυλακίστηκε. Γεννημένος το 1973, συνελήφθη, ενώ σπούδαζε Γεωγραφία στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης το 1994. Σύμφωνα με μια πρόσφατη επιστολή, που δημοσιεύθηκε στον Guardian:
Κατηγορήθηκε για εμπρησμό δάσους και για σύνδεση με το απαγορευμένο Κουρδικό Εργατικό Κόμμα, κατηγορίες, τις οποίες αρνήθηκε και για τις οποίες ομολόγησε μόνο με βασανιστήρια.
Η Νουρκάν Μπαϊσάλ, δημοσιογράφος με έδρα την πόλη Ντιγιάρμπακιρ (γνωστή ως Άμιδα στα κουρδικά), δήλωσε στο Global Voices ότι ο Çomak καταδικάστηκε από ένα Δικαστήριο Κρατικής Ασφάλειας (που ονομάζεται Devlet Güvenlik Mahkemeleri στα τουρκικά), υπό την προεδρία στρατιωτικού δικαστή, όταν δικάστηκε το 1994. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του τουρκικού κράτους με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ) τη δεκαετία του 1990, αυτά τα στρατιωτικά δικαστήρια δίκαζαν υποθέσεις ανθρώπων, που θεωρούνταν απειλή για την εθνική ασφάλεια, και συνήθως έδιναν σκληρές ποινές φυλάκισης.
Η ποινή ισόβιας κάθειρξης εγκρίθηκε εκ νέου το 2013 και ξανά το 2016, πράγμα που σημαίνει ότι θα αποφυλακιστεί το 2024. Όταν ρωτήθηκε για την υπεράσπισή του από το δικαστήριο, απάντησε “Δεν πρόκειται να πω τίποτα, επειδή δεν είστε δίκαιοι”.
Την υπόθεση του Çomak υπερασπίζεται αυτή τη στιγμή η νορβηγική PEN, η οποία διοργάνωσε εκδήλωση για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την υπόθεση στο Poetry Cafe στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 2020. Μετά από αυτό, γράφτηκε επιστολή στη βρετανική εφημερίδα The Guardian, ενώ ο Βρετανο-Ούγγρος συγγραφέας George Szirtes δημοσίευσε ένα άρθρο στην εφημερίδα The Guardian για την υπόθεση του Çomak.
Η Caroline Stockford της Νορβηγικής PEN μίλησε στο Global Voices, λέγοντας ότι αυτή τη στιγμή μεταφράζει ποίηση του Çomak και ελπίζει να βρει έναν εκδότη στα αγγλικά. Εν τω μεταξύ, η Νορβηγική PEN σχεδιάζει επίσης μια εκστρατεία στη Νορβηγία με μια δημόσια εκδήλωση, που έχει προγραμματιστεί το καλοκαίρι.
Η Stockford ελπίζει επίσης να συναντηθεί με τον Τούρκο Πρεσβευτή στη Νορβηγία για την υπόθεση και να λάβει ειδική νομική γνωμοδότηση για την υπόθεση, η οποία θα υποβληθεί στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας. Σε δήλωσή της, η Stockford σχολίασε την υπόθεση, λέγοντας:
“Ο Ilhan είναι αθώος. Είναι μια ξεχασμένη περίπτωση, ένας ήπιος άνθρωπος, που συλλέγει φτερά πουλιών και γράφει ποίηση για τη φύση, για τον έξω κόσμο, για τις λαϊκές παραδόσεις και για τον πόνο των άλλων άδικα φυλακισμένων ανδρών, με τους οποίους έχει έρθει σε επαφή παραπάνω από 27 χρόνια. Ζητάμε από τους Υπουργούς Εξωτερικών όχι μόνο του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και της Ευρώπης στο σύνολό της να παρέμβουν εξ’ ονόματός του, να τοποθετηθούν για την άδικη υπόθεσή του και να απαιτήσουν την ελευθερία του İlhan Çomak.”
Ένα μήνυμα από τη φυλακή
Το Global Voices μίλησε επίσης με την İpek Özel, η οποία επισκέπτεται τακτικά τον Çomak στη φυλακή. Είπε ότι ο Çomak θέλει να μάθει ο έξω κόσμος ότι είναι αθώος για το έγκλημα, για το οποίο καταδικάστηκε. Είπε ότι δεν του δόθηκε η ευκαιρία μιας δίκαιης δίκης, ακόμα και μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που κήρυττε παράνομη την καταδίκη του. Προσθέτει:
Δεν υπήρξε στρατιωτικός δικαστής στο δικαστήριο αυτή τη δεύτερη φορά, αλλά η νοοτροπία του στρατιωτικού δικαστηρίου και του δικαστή ήταν εκεί. Δεν άκουσαν αυτόν, τους δικηγόρους του και τους μάρτυρες. Ήταν ένα τόσο άθλιο δικαστήριο, που ακόμη και ο εισαγγελέας παρακολουθούσε σε κοινή θέα μια ιστοσελίδα που πωλούσε ρολόγια στον υπολογιστή του κατά τη διάρκεια των δικών. Εμείς, στις θέσεις των παρατηρητών το είδαμε αυτό.
Η Özel πρόσθεσε ότι ο Çomak θα ήθελε επίσης οι άνθρωποι να διαβάσουν την ποίησή του, να τη μοιραστούν με άλλους, και με αυτόν τον τρόπο να τον βοηθήσουν να ακουστεί η φωνή του, ενώ βρίσκεται στη φυλακή.
“Η ποίησή του μιλά μόνο για την αγάπη και την αθωότητα και τη ζωή με όλη την ομορφιά της, οπότε σκέφτεται ότι εάν διαβαστεί, γίνει αρεστός και κατανοητός ως ποιητής, κατόπιν η φωνή του θα περάσει μέσω όλων των ορίων και των τειχών των φυλακών, και θα είναι ασταμάτητος. Αυτό θα τον ελευθερώσει, παρόλο που το σώμα του θα είναι ακόμα στη φυλακή. Ο στίχος του, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, η ιδεολογία του θα είναι ανεξάρτητα. Αν θέλετε να γράψετε στον Ilhan στη φυλακή, η διεύθυνσή του έχει ως εξής: İlhan Çomak, Silivri L Tipi Cezaevi, F9 Alt Silivri Κωνσταντινούπολη, Τουρκία”
Στο ποίημά του “Η ζωή βλέπει την πτήση μιας πεταλούδας”, ο Çomak λέει στον αναγνώστη: “Κανένα κλουβί δεν μπορεί να περιέχει τα χρώματα της καρδιάς μου”. Μέσα από την ποίησή του, κάνει μια ισχυρή υπόθεση ότι η δύναμη της φαντασίας του είναι μεγαλύτερη από τη δύναμη του Τουρκικού κράτους να τον κρατήσει στη φυλακή. Εδώ είναι αυτό που λέει με δικά του λόγια για τη ζωή του και τις ελπίδες:
Η ικανοποίηση των παιδικών μου χρόνων και η φαντασία μου ήταν αρκετή για να διασφαλίσω ότι έζησα όλη μου τη ζωή στην ευτυχία. Όταν χάθηκε αυτή η ειρήνη, η ευτυχία έφυγε επίσης μαζί της. Το μόνο πράγμα που μου έχει απομείνει τώρα είναι η δύναμη της φαντασίας μου… Έχω πολλούς λόγους, φυσικά, για να γράφω ποίησης. Ωστόσο, θα ήθελα να τονίσω ακράδαντα ότι αναζητώ τη ζωή που μου έκλεψαν· Αναζητώ τη χαμένη μου ευτυχία και ικανοποίηση. Ήμουν ένα υπέροχο παιδί. Μου λείπει και αγαπώ το μικρό παιδί που ήμουν. Γι’ αυτό γράφω ποίηση. Γι’ αυτό το μικρό παιδί.