Εικόνα από το Stand News.

Στις 18 Μαρτίου, η Κίνα ανακοίνωσε ότι απελαύνει Αμερικανούς δημοσιογράφους, που εργάζονται σε τρία μεγάλα πρακτορεία ειδήσεων, πιο συγκεκριμένα στα New York Times, Wall Street Journal και Washington Post. Η απαγόρευση θα επεκταθεί στο Χονγκ Κονγκ και το Μακάο, παρά το γεγονός ότι και οι δύο πρώην αποικιακές πόλεις υποτίθεται ότι είναι αυτόνομες σύμφωνα με την αρχή “Μίας Χώρας Δύο Συστήματα”.

Ο διεθνής παρατηρητής της ελευθερίας του Τύπου “Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα” κατέκρινε την απόφαση του Πεκίνου, αποκαλώντας τες “επιθετικές κινήσεις της Κίνας ενάντια στην ελευθερία του Τύπου στον κόσμο” και τόνισε τη σημασία της διαφάνειας εν μέσω της πανδημίας COVID-19.

Στην ανακοίνωσή της στις 18 Μαρτίου, η Κίνα τόνισε ότι η κίνηση ήταν μια απάντηση στον χαρακτηρισμό από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στις 19 Φεβρουαρίου πέντε κινεζικών κρατικών ΜΜΕ ως πράκτορες ξένης κυβέρνησης. Σύμφωνα με το νόμο για τις αποστολές των ξένων υπουργών, τα μέλη των πέντε κινεζικών μέσων μαζικής ενημέρωσης — τα Xinhua, China Global Television Network (CGTN), China Radio International, China Daily και Hai Tian Development USA — θα πρέπει να εγγραφούν στο αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών. Τα μέσα ενημέρωσης πρέπει επίσης να δηλώσουν την ακίνητη περιουσία τους στις ΗΠΑ και να ζητήσουν έγκριση για μελλοντικές αγορές.

Την ίδια ημέρα με την απόφαση του Αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, η Κίνα απέλασε τρεις δημοσιογράφους της Wall Street Journal, αφότου η εφημερίδα αρνήθηκε να ζητήσει συγνώμη για μια επικεφαλίδα στη στήλη του άρθρου γνώμης, η οποία αναφερόταν στην Κίνα ως “ο πραγματικός ασθενής της Ασίας“.

Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών συνέχισε εκδίδοντας ανώτατο όριο προσωπικού στις 3 Μαρτίου για τα παραπάνω κινεζικά μέσα ενημέρωσης από 160 έως 100 υπαλλήλους. Ο Μάικ Πομπέο, υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, δήλωσε ότι ο περιορισμός είναι αντίποινα για την “ολοένα και πιο σκληρή παρενόχληση και εκφοβισμό του Πεκίνου σε Αμερικανούς δημοσιογράφους και αποσκοπεί στην αποκατάσταση ενός “ισότιμου ανταγωνισμού” και “να ωθήσει το Πεκίνο να υιοθετήσει μια πιο δίκαιη και αμοιβαία προσέγγιση” στον ξένο Τύπο στην Κίνα.

Ωστόσο, η Κίνα αποφάσισε να απελάσει περισσότερους Αμερικανούς δημοσιογράφους. Το Υπουργείο Εξωτερικών ζήτησε από όλους τους Αμερικανούς δημοσιογράφους, που εργάζονται για τους New York Times, την Wall Street Journal και την Washington Post να επιστρέψουν τα διαπιστευτήριά τους (τα οποία επρόκειτο να λήξουν φέτος) εντός 10 ημερών. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 13 δημοσιογράφοι θα απελαθούν.

Επιπλέον, το υπουργείο ζήτησε επίσης από τα τρία προαναφερθέντα μέσα μαζικής ενημέρωσης μαζί με το περιοδικό Time Magazine και Radio Free Asia να καταγράψουν το προσωπικό, την οικονομική τους κατάσταση και τα περιουσιακά τους στοιχεία στην Κίνα με τις κινεζικές Αρχές. Η ανακοίνωση τόνισε επίσης ότι οι απελαθέντες δημοσιογράφοι δε θα είχαν την άδεια να κάνουν ρεπορτάζ από το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο.

Στην καθημερινή ενημέρωση Τύπου, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Τζενγκ Σουάνγκ δήλωσε ότι η Κίνα θα είναι “υποχρεωμένη” να λάβει περαιτέρω αντίμετρα με στόχο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης των ΗΠΑ και τους δημοσιογράφους, εάν οι Η.Π.Α. αρνούνται να αλλάξουν την πολιτική τους.

Το Χονγκ Κονγκ υπήρξε ασφαλές λιμάνι για τους αλλοδαπούς δημοσιογράφους, που εργάζονται στην Ασία εδώ και δεκαετίες, δεδομένης της ειδικής διοικητικής κατάστασης βάσει της αρχής “Μία Χώρα Δύο Συστήματα”. Σε απάντηση της νέας πολιτικής του Πεκίνου, ο υπουργός Εμπορίου και Οικονομικής Ανάπτυξης του Χονγκ Κονγκ Edward Yau Tang-wah σχολίασε ότι η κυβέρνηση θα ενεργήσει σύμφωνα με την αρχή “Μία Χώρα Δύο Συστήματα”.

Η απάντηση είναι ιδιαίτερα αμφίθυμη, καθώς ο Βασικός Νόμος του Χονγκ Κονγκ εγγυάται την ελευθερία του λόγου και την ελευθερία του Τύπου στο Χονγκ Κονγκ από τη θέσπισή του το 1997. Αναφέρει επίσης ότι η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ μπορεί να εφαρμόζει ελέγχους μετανάστευσης κατά την είσοδο, την παραμονή και την αναχώρηση σε άτομα από ξένα κράτη και περιφέρειες. Ταυτόχρονα, το 2018, η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ απέρριψε την ανανέωση της άδειας παραμονής του Αντιπροέδρου της Ομάδας Εξωτερικών Ανταποκριτών (FCC) Victor Mallet, ο οποίος είναι επίσης ο συντάκτης ειδήσεων της Financial Times στην Ασία. Η πολιτική χειρονομία ήρθε, όταν ο Mallet προήδρευσε μιας ομιλίας του ακτιβιστή υπέρ της ανεξαρτησίας Andy Chan στη λέσχη Τύπου.

Η FCC επέκρινε την πρόσφατη κίνηση του Πεκίνου για επέκταση της απαγόρευσης των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης στο Χονγκ Κονγκ ως “σοβαρή διάβρωση” της αρχής “Μία Χώρα Δύο Συστήματα”. Ένας εκπρόσωπος του γραφείου του κινέζικου Επιτρόπου στο Χονγκ Κονγκ υπερασπίστηκε τη στάση του Πεκίνου και είπε στην FCC να “απευθύνει τις καταγγελίες της προς τη διοίκηση των ΗΠΑ, προτρέποντάς τους να αλλάξουν αμέσως την πορεία τους, να ανατρέψουν τις ζημιές και να σταματήσουν την πολιτική καταπίεση και τους αυθαίρετους περιορισμούς στα κινεζικά μέσα ενημέρωσης.”

Ο αρχηγός του Κόμματος των Πολιτών του Χονγκ Κονγκ Αλβίν Γιούνγκ χαρακτήρισε την αντίδραση του Πεκίνου ως “πρωτοφανή”:

Είναι σαν το Πεκίνο να επιβάλλει άμεσα την εξουσία του στο Τμήμα Μετανάστευσης του Χονγκ Κονγκ και να απαγορεύει την έκδοση αδειών εργασίας.

Ο επικεφαλής του Προεδρείου της οργάνωσης Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα της Ανατολικής Ασίας Cédric Alviani επεσήμανε ότι το περιστατικό είναι μια κίνηση “ενάντια στην ελευθερία του Τύπου στον κόσμο.” Τόνισε:

Τα μέσα ενημέρωσης, στα οποία απευθύνεται η Κίνα, επιβάλλουν και τηρούν τις αρχές της ηθικής δημοσιογραφίας—συμπεριλαμβανομένης της συντακτικής ανεξαρτησίας και της επαλήθευσης των γεγονότων για το δημόσιο όφελος—ενώ τα κινεζικά κρατικά μέσα χρησιμεύουν επίσημα ως φερέφωνα του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Ο Γενικός Γραμματέας των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), Christophe Deloire, τόνισε τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου εν μέσω της πανδημίας του COVID-19:

Ο δεσποτικός έλεγχος των ειδήσεων και των πληροφοριών από το Πεκίνο είχε πολύ αρνητικό αντίκτυπο στην αφετηρία αυτής της επιδημίας του κορωνοϊού… Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει τεράστια ευθύνη μπροστά σε όλους τους ανθρώπους.