Ο Πούτιν δίνει ομιλία στην Κρατική Δούμα στις 10 Μαρτίου 2020. Στιγμιότυπο οθόνης από το βίντεο του TV Rain στο YouTube: “Путин навсегда? Спецэфир Дождя: обсуждаем поправки в Конституцию и ббри “ие [1]“.
Για τις φιλοδοξίες του Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν υπάρχει όριο παρά μόνο τα άστρα.
Την Τρίτη, ένα από τα πιο μακροχρόνια ερωτήματα στη ρωσική πολιτική – για πόσο καιρό θα παραμείνει ο Πούτιν στην εξουσία – φάνηκε να απαντήθηκε, όταν προτάθηκαν τροπολογίες στο κοινοβούλιο, που του επέτρεπαν να υπηρετήσει ως πρόεδρος για άλλα 16 χρόνια. Κατά τη δεύτερη ανάγνωση ενός πακέτου συνταγματικών τροποποιήσεων από την Κρατική Δούμα, η Βαλεντίνα Τερέσκοβα, νομοθέτις από το κυβερνών κόμμα Ενωμένη Ρωσία, γνωστότερη ως η πρώτη γυναίκα στο διάστημα, πρότεινε τον “μηδενισμό” του αριθμού των προεδρικών θητειών της Ρωσίας.
Επί του παρόντος, ένας Ρώσος πρόεδρος μπορεί να υπηρετήσει μόνο δύο συνεχόμενες θητείες. Αυτό αναγκάζει τον Πούτιν να αποχωρήσει από το αξίωμά του το 2024. Εάν ο Πούτιν καταλήξει να παραμείνει στο αξίωμα μέχρι το 2036, θα είναι ο μακροχρόνιος Ρώσος κυβερνήτης μετά τον Πέτρο τον Μέγα.
Διαβάστε περισσότερα: “Βολόντια, δεν κουράστηκες;”: Η νεολαία της Ρωσίας για τα 20 χρόνια του Πούτιν στην εξουσία [2]
Μετά την πρόταση της Τερέσκοβα, η Δούμα ανεστάλη “για διαβουλεύσεις με τον πρόεδρο”. Ο Πούτιν έπειτα έκανε μια σπάνια ομιλία ενώπιον του νομοθετικού σώματος, με την οποία αποδέχθηκε τις προτάσεις με έναν όρο: ότι θα εγκριθούν από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρωσίας. Ο Πούτιν πρότεινε επίσης αυτές τις αλλαγές να ψηφιστούν από το κοινό σε δημοψήφισμα στις 24 Απριλίου, μαζί με ένα πακέτο άλλων μεταρρυθμίσεων.
Πολλοί παρατηρητές περιγράφουν αυτές τις κινήσεις ως “χορογραφημένες” και σίγουρα δεν αναμένουν εκπλήξεις από το δημοψήφισμα. Όμως, ο “μηδενισμός” (από τη ρωσική λέξη “обнуление”) των προεδρικών θητειών δεν ήταν καθόλου προδιαγεγραμμένος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη ανησυχία στη ρωσική πολιτική των τελευταίων χρόνων είναι η ταυτότητα του ενδεχόμενου διαδόχου του Πούτιν. Οι νέες συνταγματικές αλλαγές, που έχουν σχεδιαστεί για να ενδυναμώσουν σημαντικά το κοινοβούλιο, ήταν συχνά αντιληπτές από τους αναλυτές ως μια περίπλοκη προσπάθεια προετοιμασίας για αυτήν τη μετάβαση, επιτρέποντας στον Πούτιν να διατηρήσει μια άτυπη κυριαρχία στους μοχλούς εξουσίας και στον διάδοχό του από την πρώτη μέρα.
Εύλογα υπήρξαν τέτοιες ερμηνείες. Τα τελευταία χρόνια, ο Πούτιν έχει κάνει πολλές αόριστες δηλώσεις περί αλλαγής και συνέχειας. Τον Ιανουάριο, εξέφρασε την ανησυχία του για επανάληψη της ύστερης σοβιετικής περιόδου, όταν οι ηγέτες “παρέμεναν στην εξουσία για δεκαετίες”, μια δήλωση, την οποία “διόρθωσε” την Τρίτη, δηλώνοντας ότι η κατάσταση στη σύγχρονη Ρωσία ήταν εντελώς διαφορετική, καθώς οι ηγέτες επιλέγονταν μέσω εκλογών και όχι από “ενδοκομματικές συμφωνίες”.
Ο μηδενισμός των προεδρικών θητειών θεωρήθηκε ως ένα εξαιρετικά απίθανο σενάριο. Στις 11 Φεβρουαρίου, ο συμπρόεδρος της ομάδας εργασίας για τις τροπολογίες Andrey Klishas απέρριψε όλες τις συνομιλίες [3] για κάτι τέτοιο ως “θεωρίες συνωμοσίας”. Όμως, η επιλογή είχε τεθεί από τον Vladislav Surkov σε συνέντευξη, που δόθηκε τον Φεβρουάριο, όταν αποχώρησε από τη θέση του ως προεδρικός σύμβουλος. Μπορεί να είχε εξεταστεί ακόμη και σε κυβερνητικούς κύκλους. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η πολιτική επιστήμονας Tatyana Stanovaya υπενθύμισε [4] ότι, το 2012, ο Πούτιν υποστήριξε μια πρωτοβουλία του Κομουνιστικού Κόμματος να αφαιρέσει τις λέξεις “διαδοχικά” από τη συνταγματική διάταξη, που περιορίζει τις προεδρικές θητείες. Αξιοσημείωτα, εκείνη την περίοδο, πρότεινε ότι αυτό “δε θα είχε αναδρομική επίδραση”, επιτρέποντάς του έτσι να ξεκινήσει εκ νέου το “κοντέρ”.
Ο αιώνιος Πούτιν;
Προφανώς, η αντιπολίτευση της Ρωσίας είναι εξοργισμένη. Ακτιβιστές του ιστότοπου PutinIsForever.One [5] απλώς δημοσίευσαν το ρωσικό σύνταγμα και αντικατέστησαν κάθε αναφορά της λέξης “Πρόεδρος” με το όνομα “Βλαντιμίρ Πούτιν”. Μερικοί χρήστες του ρωσικού Διαδικτύου χρησιμοποιούν εργαλεία γραφιστικής για να απεικονίσουν έναν γερασμένο υπερήλικα Πούτιν στο τέλος της τελικής του θητείας το 2036.
Ο Ρώσος γραφίστας Yevgeny Tonkonogy γράφει ότι σχεδίασε την ακόλουθη εικόνα πριν από δέκα χρόνια, “αλλά δεν έχει χάσει τη σημασία της”:
Рисовал почти 10 лет назад. Актуальность не теряет.
Posted by Evgeny Tonkonogy [6] on Wednesday, March 11, 2020 [7]
Η εκπρόσωπος Τύπου του Αλεξέι Ναβάλνι, Kira Yarmysh, έκανε το ακόλουθο σχόλιο:
Путин с обнулившейся Конституцией – это как новый сезон “Доктора Кто”: персонажу дали лишний жизненный цикл из 13 регенераций, и проблема решена, сериал можно показывать вечно
— Кира Ярмыш (@Kira_Yarmysh) March 10, 2020 [8]
Ο Πούτιν και ο “μηδενισμός” του συντάγματος είναι σαν μια νέα σεζόν του Doctor Who. Στον χαρακτήρα δόθηκε περιορισμένος κύκλος ζωής 13 αναγεννήσεων, αλλά τώρα το πρόβλημα έχει λυθεί και η σειρά μπορεί να προβάλλεται αιώνια.
Αυτός ο χρήστης χρησιμοποίησε σαρκαστικά την αυξανόμενη απειλή του κορονοϊού:
Из-за карантина Путину запретят покидать президентский пост
— Dave Frenkel (@merr1k) March 10, 2020 [9]
Λόγω καραντίνας, απαγορεύουν στον Πούτιν να εγκαταλείψει την προεδρική καρέκλα
Ενώ η Τερέσκοβα φέρει το μεγαλύτερο μέρος της οργής τους:
Валентина Терешкова – первая женщина, которая смело отправилась в космический мрак и холод, а затем вывела туда всю страну
— Русские летописи и кот Онфим (@letopisi_rus) March 10, 2020 [10]
Η Βαλεντίνα Τερέσκοβα είναι η πρώτη γυναίκα, που εξερεύνησε με τόλμη το κρύο σκοτάδι του διαστήματος και έπειτα πήρε μαζί της όλη τη χώρα
Αλλά πίσω από αυτό το μαύρο χιούμορ υπάρχει ανησυχία μεταξύ πολλών σχολιαστών ότι αυτό αντιπροσωπεύει ένα ακόμη πιο ανησυχητικό προηγούμενο για την υπονόμευση του συνταγματικού κανόνα. Εάν είχαν δημιουργηθεί παρόμοιες ανησυχίες [11] σχετικά με τη δέσμη συνταγματικών τροποποιήσεων, είναι ακόμη ισχυρότερες τώρα.
Η πολιτική επιστήμονας Maria Snegovaya το βλέπει ως τυποποίηση μιας δικτατορίας: [12]
Κατ’ αρχήν, όσο θυμάμαι τη βιβλιογραφία, η απλή κατάργηση των ορίων στον αριθμό των θητειών (ή “μηδενισμός” όπως στην παρούσα περίπτωση) είναι η αγαπημένη επιλογή των δικτατόρων για παραμονή στην εξουσία. Εδώ, προφανώς, πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο:
- Είναι απλούστερο, λειτουργεί με αδράνεια. Δεν χρειάζεται να αλλάξεις την κατανομή των εξουσιών ή το σύστημα διακυβέρνησης – αυτό έχει ήδη δημιουργηθεί.
– Πλήρης αποθεσμοποίηση. Δεν υπάρχει απειλή από άλλους κλάδους της κυβέρνησης.
– Βασικά, προφανώς οι Ρώσοι δεν παρουσιάζουν σοβαρό εκλογικό κίνδυνο. Θα ψηφίσουν, ούτως ή άλλως.
Ο Yan Shenkman, ανταποκριτής της Novaya Gazeta, έγραψε στο Facebook ότι η πολιτική ελευθερία θα παραμείνει σε αδιέξοδο, αναφερόμενος στους νεαρούς άνδρες, που φυλακίστηκαν νωρίτερα φέτος σε διαμαρτυρίες και κατηγορούμενους στην αμφιλεγόμενη “Υπόθεση Δικτύου”. [13]
Я за обнуление срока Путину, мне не жалко. Только пусть тогда обнулят срок Котову, Пчелинцеву, Беглецу и другим политзэкам.
Posted by Yan Shenkman [14] on Tuesday, March 10, 2020 [15]
Είμαι υπέρ του “μηδενισμού” των προεδρικών θητειών του Πούτιν, δεν με πειράζει. Αλλά αφήστε τους να “μηδενίσουν” και τις ποινές των [Konstantin] Kotov, [Dmitry] Pchelintsev, [Daniil] Beglets και άλλων πολιτικών κρατουμένων.
Αναζήτηση μιας στρατηγικής
Μετά από χρόνια περιορισμού, αυτό είναι άλλο ένα πλήγμα για τη σκληρή αντιπολίτευση της Ρωσίας. Στο κανάλι της στο Telegram, η Stanovaya συνέκρινε [16] τη διάθεση με εκείνη του Σεπτεμβρίου 2011, όταν ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ πρότεινε να διορίσει το κυβερνών κόμμα της Ρωσίας τον Πούτιν ως διάδοχό του.
Διάφορες ομάδες αντιπολίτευσης ανακοίνωσαν διαμαρτυρίες ενόψει της “εθνικής διαβούλευσης” της 24ης Απριλίου σχετικά με τις συνταγματικές αλλαγές. Για άλλη μια φορά, έγραψε [17] ο αρθρογράφος Alexander Pluschev για τη ρωσική υπηρεσία της Deutsche Welle στις 11 Μαρτίου, η αντιπολίτευση αντιμετωπίζει ένα δίλημμα: να μποϊκοτάρουν την ψηφοφορία ή να πάρουν θέση και να πουν όχι στις εκλογές;
Παρόλο που οι εκλογές έχουν τη συνήθεια να καταλήγουν ευνοϊκές υπέρ τους, η προσέλευση εξακολουθεί να έχει σημασία για τις ρωσικές Αρχές. Μια υγιής προσέλευση παρέχει νομιμότητα. Στο άρθρο [18] του Denis Volkov σχετικά με τις φθίνουσες στατιστικές αποδοχής του Πούτιν στο Riddle, έναν ιστότοπο για τη ρωσική πολιτική, πρότεινε ότι οι Αρχές ήλπιζαν να καλύψουν δεξιοτεχνικά τις νέες συνταγματικές αλλαγές, εστιάζοντας στη μεγαλύτερη κοινωνική ευημερία. Μετά από αυτές τις εξελίξεις, είναι πολύ πιθανό το δημοψήφισμα να “εξατομικευτεί” γύρω από τον Πούτιν. Αυτό θα βοηθήσει την αντιπολίτευση να κινητοποιηθεί εναντίον του;
Ό,τι κι αν κάνουν, ίσως το Κρεμλίνο περιβάλλει τους επικριτές του. Αυτό είναι το μυστικό συμπέρασμα της πολυδιαβασμένης στήλης της 11ης Μαρτίου [19] της Stanovaya για το Carnegie Moscow Center. Αρχικά, γράφει, η συνταγματική μεταρρύθμιση απεικονίστηκε ως προσπάθεια του Πούτιν να παγιώσει την κληρονομιά του πριν αποχωρήσει από το αξίωμα. Αυτή η εντύπωση, αν και δυσάρεστη για την αντιπολίτευση, μπορεί να μην ήταν αρκετή για να κερδίσει κρίσιμη δυναμική ενάντια στις αλλαγές:
Мы имели дело с одной из самых изощренных двухходовок, одной из самых впечатляющих спецопераций за все время путинского правления. На первом ходу Путин добился максимальной легитимности конституционной реформы, дискуссия вокруг которой должна была вестись о чем угодно – о боге, суверенитете, детях, пенсиях, Госсовете, но только не о перекраивании Основного закона под себя. […] Путинская полуправда лишила инициативы и оппозицию, которая просто не могла выводить народ на улицу против социальной Конституции. Упомяни Путин об обнулении в своем ежегодном послании 15 января, это тут же девальвировало бы все разговоры про социальные подарки и дало бы мощнейший повод для протестной мобилизации, не говоря уже о времени для подготовки к срыву референдума. Сейчас это время сокращено до минимума.
Μόλις είδαμε μια από τις πιο εξελιγμένες πράξεις δικολαβισμού, μια από τις πιο εντυπωσιακές ειδικές λειτουργίες του συνόλου της διακυβέρνησης του Πούτιν. Στο πρώτο στάδιο, ο Πούτιν πέτυχε μέγιστη νομιμότητα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, η συζήτηση της οποίας έπρεπε να διεξαχθεί για ο,τιδήποτε: για τον Θεό, την εθνική κυριαρχία, τα παιδιά, τις συντάξεις, το Κρατικό Συμβούλιο και όχι για την αναδιατύπωση του βασικού νόμου προς προσωπικό όφελός του. […] Η μισή αλήθεια του Πούτιν πήρε την πρωτοβουλία μακριά από την αντιπολίτευση, η οποία απλώς δεν μπόρεσε να κατεβάσει τον λαό στους δρόμους ενάντια σε ένα κοινωνικά προσανατολισμένο σύνταγμα. Αν ο Πούτιν είχε αναφέρει “μηδενισμό” του συντάγματος στην ετήσια ομιλία του στις 15 Φεβρουαρίου, θα είχε υποτιμήσει όλες τις συζητήσεις σχετικά με τα κοινωνικά οφέλη για το κοινό τότε και εκεί, παρέχοντας την πιο ισχυρή ώθηση για κινητοποίηση διαμαρτυρίας, χωρίς καν να αναφέρει τον επιπλέον χρόνο, που θα έπρεπε να έχουν, για προετοιμασία διατάραξης του δημοψηφίσματος. Τώρα, αυτή τη φορά έχει μειωθεί στο ελάχιστο.
Ωστόσο, ο κοινωνιολόγος Konstantin Gaaze, σε μια στήλη της 12ης Μαρτίου για το Vedomosti [20], υποστηρίζει ότι η κίνηση του Πούτιν δεν ήταν καθόλου πονηρό παιχνίδι. Η κυβερνώσα ελίτ της Ρωσίας, ισχυρίζεται, απλώς αποφάσισε να παραμείνει σε αυτό που ξέρει:
В январе Путин ставил не на спецоперацию, а на свое знание о тех, кем он ежедневно командует. На пороки и страхи 1% владеющих всем в стране и одновременно управляющих страной через инструменты государственной власти. В результате, напугавшись неизвестностью, они сами пришли слезно просить президента об обнулении сроков и продлении его власти. А он лишь удовлетворил их просьбу. В его новой Конституции есть много призов для элиты. К бюрократической вертикали власти он готов публично пристроить еще несколько. И здесь и сейчас разделить с желающими некоторые привилегии. Новая Конституция, сделав премьера, судей и министров де-факто сотрудниками Кремля, позволяет назначать и менять их с необыкновенной легкостью, по капризу или чьей-то личной просьбе.
Τον Ιανουάριο, ο Πούτιν δεν βασίστηκε σε μια ειδική επιχείρηση, αλλά απλώς σε όσα γνώριζε για εκείνους που κυβερνά κάθε μέρα. Me όλες τις κακίες και τους φόβους τους, το 1%, που κατέχει τα πάντα στη χώρα, την κυβερνά ταυτόχρονα με μέσα κρατικής εξουσίας. Ως εκ τούτου, φοβούμενοι το άγνωστο, ήρθαν στον πρόεδρο με δάκρυα για να του ζητήσουν να μηδενίσει τον μετρητή και να επεκτείνει την διακυβέρνησή του. Και δέχτηκε το αίτημά τους. Και έτσι αυτό το νέο σύνταγμα έχει πολλά βραβεία για την ελίτ. [Ο Πούτιν] είναι έτοιμος να προσθέσει μερικά ακόμη σκαλοπάτια στην κλίμακα ισχύος και να δώσει ένα χεράκι βοηθείας σε όσους θέλουν περισσότερα προνόμια εδώ και τώρα. Το νέο σύνταγμα, αφού έκανε τον πρωθυπουργό, τους δικαστές και τους υπουργούς ντε φάκτο υπαλλήλους του Κρεμλίνου, καθιστά τον διορισμό ή τον επαναδιορισμό τους εξαιρετικά εύκολο, ανάλογα με τα προσωπικά εκάστοτε γούστα.
Εν τω μεταξύ, η μυθική κοσμοναύτρια Τερέσκοβα επιμένει [21] ότι “απλοί άνθρωποι”, όχι πολιτικοί, της ζήτησαν να κάνει την ιστορική της πρόταση. Και καθώς ο “μηδενισμός” των θητειών του Πούτιν είναι απίθανο να συναντήσει αντίσταση από το πολιτικοποιημένο συνταγματικό δικαστήριο της χώρας, [22] οποιαδήποτε αλλαγή μπορεί τώρα να εξαρτάται από αυτούς τους ίδιους “απλούς ανθρώπους” και μόνο αυτούς.