Η Olga Dolgoshapko, υπουργός Υγειονομικής περίθαλψης της αυτοανακηρυχθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ, δίνει συνέντευξη Τύπου για την κατάσταση της επιδημίας του κορωνοϊού, 24 Μαρτίου 2020. Προεπισκόπηση από βίντεο του YouTube από το Министерство информации ДНР: “Подтвержденных случаев заболевания коронавирусной инфекцией нет, волна гриппа и ОРВИ пошла на спад“

Δείτε το ειδικό αφιέρωμα του Global Voices για τον παγκόσμιο αντίκτυπο του COVID-19.

Η ειρήνη μπορεί να μην έχει φθάσει ακόμα στην ανατολική Ουκρανία, αλλά ούτε και ο κορωνοϊός.

Τουλάχιστον αυτό ισχυρίζονται οι ντε φάκτο αξιωματούχοι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ (DNR), ένα από τα δύο αποσχισθέντα εδάφη στην κατακερματισμένη από τον πόλεμο Ανατολική Ουκρανία. Σε συνέντευξη Τύπου στις 24 Μαρτίου, η ντε φάκτο υπουργός Υγείας της DNR, Olga Dolgoshapko, ισχυρίστηκε ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν επιβεβαιωθεί κρούσματα κορωνοϊού επί τόπου. Παρόλα αυτά, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι 71 άτομα βρίσκονται “υπό παρακολούθηση” στο νοσοκομείο και ότι 247 άνθρωποι απομονώθηκαν εθελοντικά. Στις 25 Μαρτίου, ο Λεονίντ Πασέχνικ δήλωσε ότι η Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ (LNR) δεν είχε κορωνοϊό. Η ντε φάκτο υπουργός Υγειονομικής περίθαλψης του LNR, Natalia Pashchenko, πρόσθεσε ότι 60 άτομα βρίσκονται επί του παρόντος “υπό παρακολούθηση” στο μικρότερο από τα δύο αποσχισθέντα εδάφη.

Περίπου τρία εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό τον έλεγχο των δύο αυτονομιστικών καθεστώτων, τα οποία κήρυξαν την ανεξαρτησία τους από την Ουκρανία τον Απρίλιο του 2014. Ο πόλεμος, που ακολούθησε, κόστισε τη ζωή περισσότερων από 3.000 αμάχων και περισσότεροι από ενάμισι εκατομμύριο έχουν εκτοπιστεί. Μέχρι σήμερα, τα “DNR” και “LNR” αναγνωρίζονται διεθνώς ως ουκρανικά εδάφη. Αν και η Ρωσία δεν αναγνωρίζει επισήμως την ανεξαρτητοποίησή τους, παρέχει εκτεταμένη οικονομική, πολιτική και στρατιωτική στήριξη και κατεύθυνση στις αυτονομιστικές κυβερνήσεις.

Η ελεγχόμενη από την κυβέρνηση Ουκρανία βρίσκεται προς το παρόν υπό αποκλεισμό, με κλειστά σύνορα και 162 επιβεβαιωμένα κρούσματα κορωνοϊού. Εν τω μεταξύ, η επιδημία του κορωνοϊού έπληξε τη Ρωσία σκληρά, με περισσότερα από 840 επιβεβαιωμένα κρούσματα και μια αύξηση στις διαγνώσεις της πνευμονίας. Η Μόσχα ανταποκρίθηκε κλείνοντας όλα τα σύνορά της στις 17 Μαρτίου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με την ανατολική Ουκρανία. Αλλά στις 23 Μαρτίου, την ίδια μέρα που η “DNR” έκλεισε τα δικά της σημεία διέλευσης στο ουκρανικό κυβερνητικό έδαφος, ο Ρώσος πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν έκανε μια εξαίρεση στη διαταγή του Κρεμλίνου: “υπό το φως του οικονομικού αποκλεισμού των εδαφών” η Ρωσία θα ανοίξει τα σύνορά της σε όσους έχουν μόνιμη κατοικία στις περιοχές Ντονέτσκ ή Λουχάνσκ, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους. Εν πάση περιπτώσει, οι αυτονομιστικές αρχές δεν παίρνουν καμία πιθανότητα ακόμη και όταν πρόκειται για τους ευεργέτες τους: από τις 25 Μαρτίου, το Υπουργείο Υγείας της “DNR” απαίτησαν από εκείνους που έφθασαν από τη Ρωσία και από την “LNR” να απομονωθούν εθελοντικά για 14 ημέρες, είτε έχουν συμπτώματα είτε όχι.

Επαναλαμβάνεται ότι ο κορωνοϊός και οι περιορισμοί για τη συγκράτησή του θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες για τους κατοίκους μιας ήδη ευμετάβλητης περιοχής, ιδίως για τους ηλικιωμένους που μέχρι τώρα ήταν σε θέση να διασχίσουν την πρώτη γραμμή προς τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση ουκρανικά εδάφη για να λάβουν συντάξεις από το Κίεβο, τις οποίες εξακολουθούν να δικαιούνται.

Δουλειές ως συνήθως;

Είναι δύσκολο να ληφθούν πολύ ακριβείς πληροφορίες από το Ντονέτσκ ή το Λουχάνσκ. Η ανεξάρτητη δημοσιογραφία που επικρίνει τις ντε φάκτο αρχές είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη, να διεξαχθεί. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι οι αναφορές για τα αυτονομιστικά εδάφη από τις ουκρανικές πηγές ειδήσεων μπορεί επίσης να είναι αναξιόπιστες. Ένα πρόσφατο ενημερωτικό δελτίο από το CivicMonitoring, ένα έργο χρηματοδοτούμενο από το Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών για την παρακολούθηση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ανατολική Ουκρανία σημειώνει τα εξής:

Ενώ οι αυτονομιστές δεν επιβεβαίωσαν καμία μόλυνση από τον νέο ιό, και οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν την κρίση για να εξαπλώσουν παραπληροφόρηση αναμεταξύ τους. Οι αυτονομιστές του Ντονέτσκ ισχυρίστηκαν στις 11 Μαρτίου ότι η φυματίωση και η πνευμονία ήταν ανεξέλεγκτες μεταξύ των Ουκρανών στρατιωτών που σταθμεύουν κατά μήκος της συνοριακής επαφής. Και ο υπουργός Εσωτερικών της Ουκρανίας Άρσεν Αβακόφ δήλωσε στις 13 Μαρτίου ότι υπήρχαν 12 κρούσματα μόλυνσης στη Γκορλόβκα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη μέσα στη “DNR” – το υπουργείο Υγείας του Ντονέτσκ το αρνήθηκε.

Εν τω μεταξύ, τα πρακτορεία ειδήσεων, που είναι πιστά στις ντε φάκτο Αρχές της “DNR” και της “LNR”, ισχυρίζονται πως υπάρχει ένας βαθμός κανονικότητας στο Ντονέτσκ και στα περίχωρά του, ή όσο φυσιολογική μπορεί να είναι η ζωή μετά από σχεδόν έξι χρόνια ένοπλης σύγκρουσης και απομόνωσης. Τα διεθνή μέσα έχουν κάνει παρόμοιες παρατηρήσεις:

“Πάνω από έξι χρόνια, έχουμε προσαρμοστεί για να ζούμε σε καταστάσεις κρίσης”, δήλωσε μία ανθοκόμος, που ζει στο Ντονέτσκ, στο γερμανικό διαδικτυακό κανάλι OstWest στις 20 Μαρτίου. Δεν είχε δει τίποτα, είπε με ένα σήκωμα των ώμων.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε. Στις 24 Μαρτίου μέλος της Tipichny Donetsk, μιας ομάδας για τις εξελίξεις στην πόλη της ανατολικής Ουκρανίας στο δημοφιλές δίκτυο μέσων κοινωνικής δικτύωσης VKontakte, μοιράστηκε μια φωτογραφία από ένα υποκατάστημα της τράπεζας First Republican Bank, συστήνοντας στους πελάτες της να εισέλθουν στις εγκαταστάσεις φορώντας μάσκες. “Εργάζομαι στην αγορά οικοδομικών υλικών και δεν υπάρχουν μάσκες”, απάντησε ένας χρήστης. Και παρόλο που τα ντε φάκτο κρατικά μέσα επιμένουν ότι τα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι γεμάτα, οι πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην ίδια ομάδα, που συνηγορούν στα καλά εφοδιασμένα ράφια των σούπερ μάρκετ στην πόλη, αντιμετωπίζονται με απίστευτες απαντήσεις από τους ντόπιους: “που πήγε όλο το φαγόπυρο;” ρωτάει ένας. “Δεν έχει μείνει γάλα για 17 ρούβλια, μόνο μάρκες για 40 ρούβλια ή περισσότερα,” αναφέρει ένας άλλος.

Ακόμη και πριν το έδαφος κλείσει τα σύνορά του, οι ντε φάκτο Αρχές ανακοίνωσαν έκτακτα μέτρα. Μια εκτελεστική εντολή της 14ης Μαρτίου που εξέδωσε ο Pushilin απαιτούσε “αυξημένη ετοιμότητα” και διέταζε το ιατρικό προσωπικό να είναι παρόν στις συνοριακές διαβάσεις για να ελέγχει τις θερμοκρασίες όλων των ταξιδιωτών και ζητούσε από τους ανθρώπους που επέστρεψαν από τις πληγείσες χώρες να απομονωθούν εθελοντικά για 14 ημέρες.

Αν και τα μέτρα αυτά δεν ισοδυναμούν με πλήρη απομόνωση ή καραντίνα, ενθαρρύνουν την κοινωνική αποστασιοποίηση. Από τις 19 Μαρτίου, τα σχολεία και τα νηπιαγωγεία διατάχθηκαν να διεξάγουν “εξ αποστάσεως μάθηση”. Σύμφωνα με τον videoblogger Ivan Likhachev από το Ντονέτσκ, από τις 21 Μαρτίου οι κινηματογράφοι και τα θέατρα στην πόλη έκλεισαν, αν και συνέχισαν οι δημόσιες μεταφορές. Κατά συνέπεια, το διάταγμα του Pushilin απαγόρευσε επίσης στα κρατικά όργανα, όπως τα Υπουργεία Αθλητισμού και Πολιτισμού, να διοργανώνουν μαζικές δημόσιες εκδηλώσεις με περισσότερους από 1.000 συμμετέχοντες τουλάχιστον μέχρι τις 10 Απριλίου.

Ωστόσο, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Pushilin, φαίνεται να διεξάγουν συναντήσεις ως συνήθως:

С руководителями учреждений культуры #ДНР в канун их профессионального праздника обсудили достижения и проблемы развития отрасли, в том числе необходимость оказания государственной поддержки в этот непростой период. pic.twitter.com/3IDImu8xo9

— Пушилин Денис (@pushilindenis) March 24, 2020

Οι ηγέτες των πολιτιστικών ιδρυμάτων του #DPR στις παραμονές των επαγγελματικών τους διακοπών συζήτησαν τα επιτεύγματα και τα προβλήματα ανάπτυξης του κλάδου, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης παροχής κρατικής υποστήριξης σε αυτή τη δύσκολη περίοδο.

Ανεξάρτητα από την πανδημία, ο Pushilin τόνισε την αποφασιστικότητά του να διεξάγει μια μεγάλη παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης στις 9 Μαΐου, στην οποία αναμένεται να παρευρεθούν χιλιάδες ως ανάμνηση της νίκης της Σοβιετικής Ένωσης ενάντια στη Ναζιστική Γερμανία. Η φετινή παρέλαση έχει ιδιαίτερη σημασία: τον Δεκέμβριο, ανακήρυξε το 2020 ως το “έτος της μεγάλης νίκης”.

Ο αυτονομιστής ηγέτης έχει δώσει εντολή στο προσωπικό του να εξετάσει “εναλλακτικά μέσα” για να οργανώσει την παρέλαση, σε περίπτωση που η κατάσταση επιδεινωθεί. Ωστόσο, οι ντόπιοι του Ντονέτσκ στις ομάδες VK στηλίτευσαν την αποφασιστικότητά του να διοργανώσει την εκδήλωση ως πράξη ανευθυνότητας.

Μια δοκιμαστική περίπτωση

Έτσι, τα δίκτυα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης υποδεικνύουν σίγουρα ότι οι διαδικτυακοί χρήστες του “DNR” και του “LNR” γνωρίζουν τους κινδύνους του ιού. Το de facto Υπουργείο Υγείας της DNR έχει ανοίξει μια τηλεφωνική γραμμή για τους πολίτες. Δεν είναι επίσης δύσκολο να βρούμε καταγγελίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι  αρχές χειρίστηκαν την κρίση και το επίπεδο ετοιμότητάς τους. Ακριβώς όπως οι ειδησεογραφικοί οίκοι που βρίσκονται στις αποσχισθείσες περιοχές υποδηλώνουν ότι τα τοπικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης είναι καλά προετοιμασμένα, έτσι και τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης όπως το περιοδικό Apostroph αναφέρουν ότι οι νοσοκομειακοί χώροι στο Ντονέτσκ και στο Λουχάνσκ κατέχουν τώρα ασθενείς με πνευμονία και ακραίες αναπνευστικές διαταραχές. Στις 18 Μαρτίου, ο Διαμεσολαβητής της Ουκρανίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα έγραψε στο Facebook ότι την προηγούμενη εβδομάδα, περισσότεροι από 600 ντόπιοι στις αποσχισθείσες περιοχές είχαν έρθει σε επαφή με τις αρχές διαμαρτυρόμενοι για συμπτώματα της γρίπης.

Οι υγειονομικοί υπάλληλοι στη “DNR” δεν έχουν επιβεβαιώσει ή αρνηθεί αυτούς τους ισχυρισμούς, αν και στις 16 Μαρτίου η Dolgoshapko απροσδόκητα ισχυρίστηκε ότι πάνω από 40 άνθρωποι είχαν πεθάνει από τη γρίπη των χοίρων από την αρχή του έτους.

Αυτό που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι και τα αποσχισθέντα εδάφη εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική βοήθεια, όταν πρόκειται για την εξάλειψη της πανδημίας του κορωνοϊού. Η ουκρανική δημοσίευση Focus, επικαλούμενη μια συνέντευξη με έναν γιατρό από το Ντονέτσκ, ισχυρίζεται ότι το Ντονέτσκ έχει μόλις 20 μονάδες αναπνευστήρων διαθέσιμες. Η ικανότητα τοπικής παραγωγής μασκών και μαζικών απολυμαντικών, όπως υποστηρίζουν τα ΜΜΕ, μπορεί να μην είναι αρκετή. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι, όπως υποστηρίζουν πολλά δημοσιογραφικά μέσα της Ουκρανίας, την περασμένη εβδομάδα, μια ομάδα 40 ιατρών ειδικών από τη Ρωσία αναφέρθηκε ότι έχουν επιθεωρήσει εγκαταστάσεις στις αποσχισθείσες περιοχές για να εκτιμήσουν την ετοιμότητά τους να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Μια συνοδεία ιατρικών προμηθειών, αναφέρουν οι ίδιες πηγές των ουκρανικών μέσων ενημέρωσης, είναι σε εξέλιξη και θα ολοκληρώσει την παράδοση μέχρι την 1η Απριλίου. Καμία αναφορά σε μια τέτοια συνοδεία δεν μπορεί να βρεθεί σε ρωσικές ή αποσχιστικές ιστοσελίδες.

Το μεγαλύτερο μυστήριο είναι ίσως το πιο προφανές: πώς είναι σε θέση οι ντόπιοι γιατροί να κάνουν εξετάσεις για τον ιό ευθύς εξαρχής;

Στην πιο πρόσφατη ενημέρωση για την ιατρική κατάσταση, η Dolgoshapko πρότεινε ότι αρκετοί από τους νοσηλευόμενους ασθενείς είχαν ήδη εξεταστεί για κορωνοϊό, από το οποίο προκύπτει ότι είναι διαθέσιμα συστήματα δοκιμών στην “DNR”.

Ουκρανοί αξιωματούχοι φαίνονται σκεπτικοί. Στην ίδια δημοσίευση του Facebook, η Denisova δήλωσε επίσης ότι με γνώση της ουκρανικής κυβέρνησης, καμία επικράτεια δεν είχε συστήματα δοκιμών για να διακρίνει αυτά τα συμπτώματα από κορωνοϊό. Έτσι, η προέλευση αυτών των συστημάτων δοκιμών που φέρεται ότι χρησιμοποιούν οι τοπικοί γιατροί ήταν μακράν η μεγαλύτερη αιτία για εικασίες στα ουκρανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο Novosti Donbassa, ένας ανεξάρτητος ειδησεογραφικός ιστότοπος στην Ουκρανία με στελέχη δημοσιογράφων που εγκατέλειψαν την περιοχή μετά το 2014, ισχυρίζεται ότι η DNR δεν έχει στην πραγματικότητα τις εγκαταστάσεις για να αναλύσει τα δείγματα που συλλέγουν, επικαλούμενο έναν ανώτερο υγειονομικό υπάλληλο.

Εάν οι αυτονομιστικές αρχές στην ανατολική Ουκρανία έλαβαν σετ δοκιμών για κορωνοϊό, πιθανόν αυτά να παρασχέθηκαν από τη Ρωσία. Όπως αναφέρει η RBC, στις 12 Μαρτίου η ρωσική κυβέρνηση έστειλε 800 σετ δοκιμών “Vector” σε διάφορα μετασοβιετικά κράτη μαζί με τη Μογγολία και το Ιράν. Οι δημοσιογράφοι της Novosti Donbassa σημείωσαν ότι τα μέσα ενημέρωσης που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών δεν ήταν πρόθυμα να συζητήσουν το θέμα:

Заметили, что телеканалы «ДНР» и другие СМИ стараются не афишировать, что имеющиеся тест-системы были получены из России. В сюжетах каналов из донецкой лаборатории об этом упоминалось только на одном канале, остальные — вырезали. Количество тест-систем вообще никто не называет.

Παρατηρήσαμε ότι τα τηλεοπτικά κανάλια της “DNR” και άλλα μέσα ενημέρωσης προσπαθούν να μην διαφημίσουν ότι τα συστήματα δοκιμών που έχουν στην κατοχή τους [οι αρχές] έχουν ληφθεί από τη Ρωσία. Μόνο ένα κανάλι το ανέφερε στις αποστολές του από τα εργαστήρια του Ντονέτσκ, ενώ οι άλλοι το έκοψαν. Κανείς δεν ανέφερε καθόλου τον αριθμό των συστημάτων δοκιμών.

— Дежурный по Донбассу, Telegram, March 26, 2020 

Έχοντας αποκοπεί από την υπόλοιπη Ουκρανία, φαίνεται πολύ πιθανό ότι οι κυβερνήτες των “DNR” και “LNR” θα πρέπει να εξαρτώνται από τη βοήθεια της Ρωσίας για την καταπολέμηση της πανδημίας για αυτούς. Όποιος αναλάβει στην αποστολή αυτή, μπορεί μόνο να ελπίζει ότι θα έχουν κάποια επιτυχία — μια από τις λίγες ελπίδες που γεφυρώνουν τις πολιτικές διαιρέσεις είναι ότι το Ντονμπάς δεν χρειάζεται περισσότερους θανάτους πολιτών.

Όπως σημείωσε ένας χρήστης του VK:

Да в любом случае он у нас будет, это нужно понимать. Поэтому надо готовить тест-системы, койки, аппараты ИВЛ и набирать дополнительный мед. персонал. А просто надеяться на то, что нас обойдёт стороной – слишком наивно.

Κοιτάξτε, σε κάθε περίπτωση θα φτάσει σε μας, αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό. Γι’ αυτό πρέπει να βρεθούν συστήματα δοκιμών, κρεβάτια, αναπνευστήρες και πρόσθετο ιατρικό προσωπικό. Το να ελπίζουμε ότι θα μας προσπεράσει είναι πολύ αφελές.