- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Το φεμινιστικό κίνημα της Βενεζουέλας αρχίζει να αυξάνεται ξεπερνώντας την πολιτική πόλωση

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Βενεζουέλα, Διαδηλώσεις, Μέσα των πολιτών, Πολιτική, Φύλο & ισότητα, Γέφυρα

Διαδήλωση της 8ης Μαρτίου 2020 στο Καράκας της Βενεζουέλας. Η φωτογραφία είναι ευγενική χορηγία του Uquira. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Δείτε το ειδικό αφιέρωμα του Global Voices σχετικά με το Πώς μάχονται οι γυναίκες τη βία λόγω φύλου στη Λατινική Αμερική [1].

Στη Βενεζουέλα, οι φεμινίστριες φαίνεται να επιτυγχάνουν αυτό που κανένα άλλο κίνημα στη χώρα δεν έχει επιτύχει τα τελευταία 20 χρόνια: να ξεπεράσουν τους πολιτικούς διχασμούς και να καταγγείλουν την ολοένα και πιο επισφαλή κατάσταση των γυναικών στη Βενεζουέλα.

Το 2019, 391 γυναίκες σκοτώθηκαν στη Βενεζουέλα, σύμφωνα με μια βάση δεδομένων, που συντάχθηκε [2] από μια τοπική ομάδα μέσων ενημέρωσης από άρθρα ψηφιακών ειδήσεων, ελλείψει επίσημων αρχείων.

Αλλά η κατάσταση των γυναικών στη Βενεζουέλα είναι επίσης μια κρίση μέσα σε μια κρίση. Οι εμπειρογνώμονες, που προσφέρουν βοήθεια, χαρακτηρίζουν [3] τη Βενεζουέλα ως σύνθετη κατάσταση ανθρωπιστικής έκτακτης ανάγκης [4]—ουσιαστικά μια πολιτική ή πολιτικοποιημένη ανθρωπογενή κρίση, που έχει δημιουργήσει σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων (συμπεριλαμβανομένων των αντισυλληπτικών), προμηθειών (συμπεριλαμβανομένων των ειδών προσωπικής υγιεινής) και τροφίμων. Προσθέστε σε αυτό τους 16.506 βίαιους θανάτους, [5] που βίωσε η Βενεζουέλα το 2019, καθιστώντας την μία από τις πιο βίαιες χώρες σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η κατάσταση έχει ωθήσει 4,9 εκατομμύρια Βενεζουελάνους [6] εκτός της χώρας ως μετανάστες ή αιτούντες άσυλο.

Από το 2014, υπήρξαν διαμαρτυρίες για την εκδίωξη του προέδρου Νικολάς Μαδούρο, ο οποίος κατηγορείται για διαφθορά και συνολική αναποτελεσματική διακυβέρνηση. Το 2019, ο Χουάν Γκουαϊδό ανακηρύχθηκε προσωρινός πρόεδρος, πολώνοντας περαιτέρω τη χώρα.

Ενάντια σ’ αυτό το ταραχώδες παρασκήνιο, κάθε κοινωνικό κίνημα χαρακτηρίζεται εύκολα είτε “υπέρ του Μαδούρο” είτε “υπέρ της αντιπολίτευσης”.

Τον Δεκέμβριο του 2019, φάνηκε ότι οι φεμινίστριες διχάζονταν προς αυτές τις κατευθύνσεις, καθώς οι γυναικείες ομάδες στη Βενεζουέλα οργάνωσαν [7] ξεχωριστές διαμαρτυρίες για να εκτελέσουν το “Un Violador en Tu Camino” της χιλιάνικης φεμινιστικής κολεκτίβας Las Tesis (“Ένας βιαστής στο δρόμο σου”), όπως έκαναν τότε [8] φεμινιστικές ομάδες σε πολλές άλλες χώρες. Οι φιλοκυβερνητικοί και αντικυβερνητικοί διαδηλωτές στη Βενεζουέλα αρνήθηκαν να συνεργαστούν.

Διαδήλωση της 8ης Μαρτίου 2020 στο Καράκας της Βενεζουέλας. Η φωτογραφία είναι ευγενική χορηγία του Uquira. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Μέχρι τις 8 Μαρτίου 2020, ωστόσο—Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας—είχε καταστεί σαφές ότι οι φεμινίστριες της χώρας είχαν βάλει τις πολιτικές τους πεποιθήσεις στην άκρη. Η φεμινιστική συλλογικότητα Uquira διοργάνωσε [9] μια πορεία την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας που ενώθηκε με οργανώσεις με ποικίλες πολιτικές απόψεις, όπως οι Comadres Purpuras [10]Red de Mujeres of Amnesty International [11], Fundamujer [12], Hermanas Naturales [13], WeLab Venezuela [14], Aliadas en Cadena [15], Feminismo Inc [16], En Tinta Violeta [17], Faldas-R [18], Araña Feminista [19]και άλλες.

Ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν μέτριος—λίγο πάνω από 100 άτομα [9]—αλλά συνεχίζει να αυξάνεται κάθε χρόνο.

Η φεμινιστική συλλογικότητα Comadres Purpuras τουΐταρε [20] ότι αρνήθηκαν να “χρησιμοποιηθούν” από την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση:

Η πρότασή μας και το σχέδιό μας θέλουν να ανακατασκευάσουν τον κοινωνικό ιστό που έχει χρησιμοποιηθεί ως προπαγάνδα από την κυβέρνηση και την παραδοσιακή αντιπολίτευση.

Μη υποστηρικτικές πολιτικές ατζέντες

Οι φεμινίστριες της Βενεζουέλας καταγγέλλουν την έλλειψη ανάληψης δράσης για την πρόληψη των γυναικοκτονιών και τη δίωξη των επιτιθέμενων, παρά τη νομική μεταρρύθμιση του 2014 [27] που αναγνωρίζει τη γυναικοκτονία ως έγκλημα. Στις 554 επίσημα αναγνωρισμένες γυναικοκτονίες τα τελευταία δύο χρόνια, έχουν εκδοθεί [28] μόνο 119 ποινές. Στα χαρτιά, η Βενεζουέλα διαθέτει επαρκή νομοθεσία για την καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου, αλλά οι προϋπολογισμοί δεν δημοσιοποιούνται και η επιβολή του νόμου είναι σπάνια.

Εκτός από την  βία, η οικονομική ευπάθεια των γυναικών φαίνεται επίσης να ενώνει τις φεμινίστριες. Ο ελάχιστος μηνιαίος μισθός στη χώρα είναι μικρότερος από 4 δολάρια ΗΠΑ, [29] γεγονός που εμποδίζει τις γυναίκες να έχουν πρόσβαση σε βασικά αντικείμενα, υγειονομική περίθαλψη, αντισυλληπτικά και τις αναγκάζει να παραμείνουν σε βίαιες σχέσεις ή να μεταναστεύσουν υπό επισφαλείς συνθήκες, διακινδυνεύοντας σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση.

Οι φεμινίστριες θέλουν να ανακτήσουν τους χώρους που καταλαμβάνουν τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα, καθώς τόσο η κυβέρνηση όσο και η αντιπολίτευση φαίνεται να αποτυγχάνουν να επιλύσουν τη βία λόγω φύλου.

Το Εθνικό Σχέδιο [30] του Γκουαϊδό, ο οδικός χάρτης που θα καθοδηγήσει τη Βενεζουέλα, εάν ποτέ επιτύχει την επίσημη προεδρία, δεν κάνει καμία αναφορά στην αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών ούτε προτείνει κανένα μέτρο για την επίλυση των προβλημάτων, που αφορούν το φύλο, που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες υπό την τρέχουσα διοίκηση.

Η κυβέρνηση του Μαδούρο παρουσιάζεται ως φεμινίστρια, αλλά χαρακτηρίζεται από ανίσχυρους θεσμούς και γενική αδιαφορία. Η Υπουργός για τις Γυναίκες και την Ισότητα των Φύλων, Asia Villegas, μίλησε [31]για τη βία λόγω φύλου στην Κολομβία και το Μεξικό κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης υπό την ηγεσία της κυβέρνησης στις 8 Μαρτίου, αγνοώντας την κατάσταση στην πατρίδα της, τη Βενεζουέλα.

Διαδήλωση της 8ης Μαρτίου 2020 στο Καράκας της Βενεζουέλας. Η φωτογραφία είναι ευγενική χορηγία του Uquira. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Το 2014, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών συνέστησε [32] στην κυβέρνηση του Μαδούρο μια σειρά αλλαγών για την αποποινικοποίηση της άμβλωσης υπό ορισμένες συνθήκες, τη μείωση του ποσοστού των εφηβικών κυήσεων (95 από τις 1.000 γυναίκες [33] στην ηλικιακή ομάδα 15-19 ετών μένουν έγκυες στη Βενεζουέλα, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό εφηβικής εγκυμοσύνης στην Αμερική μετά την Ονδούρα), τη μείωση του ποσοστού μητρικής θνησιμότητας και να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της βίας λόγω φύλου.

Τον Νοέμβριο του 2018, το Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατέληξε στο συμπέρασμα [34] ότι η Βενεζουέλα ήταν υπεύθυνη για την “διευκόλυνση πράξεων βασανιστηρίων και σεξουαλικής δουλείας” που διαπράχθηκαν κατά της εξέχουσας ακτιβίστριας για τα δικαιώματα των γυναικών και δικηγόρου Linda Loaiza [35]. Ωστόσο, στις 18 Νοεμβρίου 2019, η Loaiza κατήγγειλε [36] ότι το κράτος της Βενεζουέλας δεν έχει ακόμη ενεργήσει σύμφωνα με τις εντολές του Δικαστηρίου για μέτρα αποκατάστασης.

“Nos Declareamos en rebeldia” (“Δηλώνουμε ότι βρισκόμαστε σε εξέγερση). Διαδήλωση στις 8 Μαρτίου 2020 στο Καράκας της Βενεζουέλας. Η φωτογραφία είναι ευγενική χορηγία του Uquira. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Στις 8 Μαρτίου, οι γυναίκες απαίτησαν επίσης δικαιώματα άμβλωσης. Η άμβλωση παραμένει μια παράνομη δραστηριότητα λόγω των νομικών περιορισμών στη Βενεζουέλα, μια από τις πιο συντηρητικές [37] δικαιοδοσίες στην περιοχή. Οι επισφαλείς αμβλώσεις ευθύνονται για περίπου το 20% των μητρικών θανάτων στη Βενεζουέλα, σύμφωνα με έκθεση του 2019 [6], της Μιτσέλ Μπατσελέ από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών. Επίσης, σε μια έκθεση από το 2016—τα αρχεία του τελευταίου έτους που δημοσιοποιήθηκαν—φαίνεται ότι 66% περισσότερες γυναίκες [38] πέθαναν λόγω περιπλοκών κατά τη γέννηση σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Τον Ιούνιο του 2018 υποβλήθηκε πρόταση [39] για την αποποινικοποίηση της άμβλωσης από διάφορες ακτιβιστικές ομάδες, χωρίς αποτελέσματα μέχρι στιγμής.

Κατά τις ημέρες που προηγήθηκαν της 8ης Μαρτίου, ο Πρόεδρος Μαδούρο δήλωσε [40] ότι “οι γυναίκες πρέπει να κάνουν 6 παιδιά και να αφήνουν την πατρίδα να τα μεγαλώνει!” — ένας εξαιρετικά ανεύθυνος ισχυρισμός λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω αριθμούς.

Εκτός από τον Ενρίκε Καπρίλες, πρώην κυβερνήτη και προεδρικό υποψήφιο το 2012, ο οποίος υποστήριξε τη [41] θεραπευτική άμβλωση, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης δεν έχουν προβεί ποτέ σε δηλώσεις για το θέμα αυτό.

“El Estado δεν μου cuida! Me cuidan mis amigas!” (“Το κράτος δεν φροντίζει για ‘μένα, οι φίλες μου το κάνουν.”) Διαδήλωση της 8ης Μαρτίου 2020 στο Καράκας της Βενεζουέλας. Η φωτογραφία είναι ευγενική χορηγία του Uquira. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Στις 8 Μαρτίου, καθώς ούτε η κυβέρνηση ούτε η αντιπολίτευση φαίνεται να εργάζονται για να σταματήσουν τις παραβιάσεις κατά των γυναικών, οι φεμινίστριες της Βενεζουέλας από διαφορετικά πολιτικά φάσματα συγκεντρώθηκαν για να πουν:

“El Estado no me cuida! Me cuidan mis amigas!”

Το κράτος δεν φροντίζει για μένα, οι φίλες μου το κάνουν.