Καθώς η Ρωσία προχωρά σε αποκλεισμό, οι φεμινίστριες φοβούνται μια “επιδημία ενδοοικογενειακής βίας”

Γυναίκες στην Αγία Πετρούπολη διαμαρτύρονται για την ενδοοικογενειακή βία, Ιανουάριος 2020. Φωτογραφία (c): Ηνωμένο φεμινιστικό κίνημα της Αγίας Πετρούπολης / Instagram. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Δείτε το ειδικό αφιέρωμα του Global Voices για τον παγκόσμιο αντίκτυπο του COVID-19.

Καθώς τα περιστατικά κορωνοϊού στη Ρωσία αυξάνονται ραγδαία, πολλές πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα έχουν μπει σε αποκλεισμό. Τη στιγμή της συγγραφής αυτού του άρθρου, όλες οι μεγάλες πόλεις της Ρωσίας σημείωσαν τέσσερις έως πέντε βαθμούς στον “χάρτη αυτοαπομόνωσης” της Yandex: πράγμα που σημαίνει ότι “σχεδόν κανείς δεν βρίσκεται στους δρόμους”.

Το σπίτι θα πρέπει να αποτελεί καταφύγιο από την πανδημία. Για πολλές γυναίκες και κορίτσια, όμως, αυτό σημαίνει ότι θα βρεθούν αποκλεισμένες με έναν κατά συρροή κακοποιό.

“Για έναν μεγάλο αριθμό γυναικών και παιδιών, το σπίτι μπορεί να είναι ένας τόπος φόβου και κακοποίησης”, δήλωσε η Dubravka Šimonović, ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τη βία κατά των γυναικών, η οποία δήλωσε πρόσφατα πως πιστεύει ότι ο κορωνοϊός θα οδηγήσει σε αύξηση της βίας κατά των γυναικών. Σε όλο τον κόσμο, αυτό φαίνεται να συμβαίνει ήδη. Στη Βραζιλία, την Κίνα, την Κύπρο, την Ιταλία και την Ισπανία, οι ακτιβίστριες και οι τοπικές Αρχές ανέφεραν πρόσφατα μια “εκρηκτική αύξηση” σε απεγνωσμένα αιτήματα για βοήθεια από τρομοκρατημένες γυναίκες, ακολουθώντας την αύξηση των περιορισμών στις δημόσιες μετακινήσεις.

Θα ακολουθήσει και η Ρωσία το παράδειγμα; Στις 30 Μαρτίου, η Οκσάνα Πούσκινα, αντιπρόεδρος της επιτροπής της Κρατικής Δούμας για τις γυναίκες, τα παιδιά και τα οικογενειακά θέματα, σημείωσε ότι η χώρα διέθετε περίπου 15 κέντρα αντιμετώπισης κρίσεων για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, πολλά από τα οποία έχουν ήδη κλείσει λόγω των κανονισμών περί καραντίνας. Στις 2 Απριλίου, εννέα ρωσικές δημόσιες οργανώσεις, που συνεργάζονται με θύματα ενδοοικογενειακής βίας, απηύθυναν έκκληση στην κυβέρνηση να προστατεύσει και να υποστηρίξει επειγόντως τα ευάλωτα άτομα, που βρίσκονται σε καραντίνα. Ζήτησαν τη δημιουργία ενός κέντρου συντονισμού για την παροχή βοήθειας στα θύματα, τη διατήρηση των καταφυγίων, τις εκστρατείες ενημέρωσης κατά της ενδοοικογενειακής βίας, την εκπαίδευση για την επιβολή του νόμου σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος και την απαλλαγή των θυμάτων της ενδοοικογενειακής βίας από πρόστιμα και άλλες ποινές, επειδή θα έχουν σπάσει την καραντίνα.

Οι προοπτικές στη Ρωσία είναι ζοφερές. Εδώ και αρκετά χρόνια, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι φεμινίστριες ακτιβίστριες προσπάθησαν και απέτυχαν να εξασφαλίσουν την επίσημη αναγνώριση και προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Από τη δεκαετία του '90, έχουν προταθεί περίπου 40 σχέδια. Ένα νομοσχέδιο το 2016 απορρίφθηκε. Το επόμενο έτος, η Κρατική Δούμα χαλάρωσε τις τιμωρίες για κάποιες μορφές ενδοοικογενειακής βίας, εν μέσω μιας συντηρητικής εκστρατείας για “οικογενειακές αξίες”. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Πούσκινα και αρκετές ακτιβίστριες υπέβαλαν σχέδιο νόμου κατά της ενδοοικογενειακής βίας. Δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί και αντιμετωπίζει ισχυρή αντίσταση.

Γι’ αυτό πολλές φεμινίστριες πιστεύουν ότι η Ρωσία δεν έχει αντιμετωπίσει σοβαρά την ενδοοικογενειακή βία. Τώρα, οι ευάλωτες γυναίκες θα μπορούσαν να πληρώσουν βαρύ τίμημα.

Η κορυφή του παγόβουνου

Σοβαρές περιπτώσεις οικιακής βίας γίνονται συχνά πρωτοσέλιδα στη Ρωσία. Μπορούμε και πρέπει να θυμόμαστε την περίπτωση των αδερφών Khachaturyan, οι οποίες έσφαξαν τον πατέρα τους, αφού υπέφεραν χρόνια σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης στα χέρια του. Τον Δεκέμβριο του 2017, ο σύζυγος της Margarita Gracheva της έκοψε τα χέρια. Τον περασμένο Νοέμβριο, η 24χρονη φοιτήτρια Anastasia Yeshchenko αποκεφαλίστηκε από τον καθηγητή και σύντροφο της, τον 63χρονο Όλεγκ Σοκόλοφ.

Αυτές οι περιπτώσεις έχουν σωστά προσελκύσει την προσοχή του κοινού. Αλλά μαζί με αυτά, υπάρχουν κι άλλα, όχι λιγότερο φρικτά εγκλήματα που λαμβάνουν χώρα καθημερινά. Συζητιούνται λιγότερο, καθώς ο ακριβής αριθμός των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας στη Ρωσία είναι άγνωστος.

Κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και είναι θανατηφόρες. Χρησιμοποιώντας δεδομένα, που αναφέρονται σε ειδησεογραφικά δελτία, το ανεξάρτητο εγχείρημα femicid.net προσπάθησε να κάνει τους δικούς του υπολογισμούς. Σύμφωνα με την έκθεση του 2019 σχετικά με τη γυναικοκτονία στη Ρωσία, η οποία κοινοποιήθηκε επίσης από το Radio Liberty. Η έκθεση αριθμεί 1.461 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας που καταλήγουν σε δολοφονίες αναφερόμενες σε δημόσιες πηγές μεταξύ Ιανουαρίου 2019 και 25 Ιανουαρίου. Από αυτές, οι 593 διαπράχθηκαν από στενούς συντρόφους, 73 από πρώην στενούς συντρόφους, 266 από μέλη της οικογένειας και 332 από γνωστούς. Αυτοί οι αριθμοί είναι πολύ υψηλότεροι από ό,τι ισχυρίζονται οι επίσημοι.

Αυτά τα δεδομένα δεν μπορούν απλώς να ζητηθούν από το Υπουργείο Εσωτερικών. Το ποινικό δίκαιο της Ρωσίας δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένο ορισμό της “έμφυλης βίας” ή της “γυναικοκτονίας”, καθιστώντας δύσκολη τη μέτρηση της συνολικής κλίμακας του προβλήματος. Επομένως, αυτά τα εγκλήματα χάνονται σε άλλες κατηγορίες. Για παράδειγμα, μια γυναίκα που πεθαίνει στο νοσοκομείο αφότου έχει ξυλοκοπηθεί από τον σύζυγό της δεν θα θεωρηθεί θύμα φόνου στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας.

Η έκθεση του Femicid για το 2019 παραθέτει “Άνδρες και Γυναίκες της Ρωσίας-2018″, την περίληψη της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας. Αναφέρει ότι 36.200 γυναίκες πέθαναν εκείνη τη χρονιά από “εξωτερικές αιτίες θανάτου”, οι οποίες περιλαμβάνουν δηλητηρίαση, τυχαίες πτώσεις, στραγγαλισμό, πνιγμό, τραυματισμούς, ηλεκτροπληξίες, εγκαύματα, πυροβόλα όπλα κ.ο.κ. Οι συγγραφείς του σχεδίου υποδηλώνουν ότι πίσω από κάθε έναν από αυτούς τους όρους θα μπορούσαν να είναι πολλές κρυφές πράξεις γυναικοκτονίας.

Και ενώ ένας κοινός απολογισμός στη Ρωσία είναι ότι “οι γυναίκες μπορούν επίσης να σκοτώσουν, και να το κάνουν τόσο βάναυσα”, τα στατιστικά στοιχεία λένε άλλα. Τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών που αναφέρονται στην έκθεση δείχνουν ότι οι γυναίκες ευθύνονται για πολύ μικρότερο ποσοστό εγκλημάτων από τους άνδρες (16% του συνόλου) και ότι το 79% των εξαιρετικά σοβαρών εγκλημάτων, που διαπράττονται από τις γυναίκες, διαπράχθηκαν σε αυτοάμυνα, που σπάνια μετράει για οτιδήποτε στο δικαστήριο. Οι γυναίκες αποτελούν την απόλυτη πλειοψηφία των θυμάτων σεξουαλικής βίας.

Το πιο σημαντικό στατιστικό στοιχείο εδώ είναι ότι, όταν πρόκειται για δολοφονία, το πιο επικίνδυνο μέρος για μια Ρωσίδα είναι το ίδιο της το σπίτι. Από τις 1.461 περιπτώσεις το 2019, οι 446 έλαβαν χώρα σε ένα σπίτι, που το θύμα μοιραζόταν με τον σύντροφό της, και οι 302 στο δικό της σπίτι.

Σήμερα, πολλές ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών λένε ότι για όλες τις άλλες διατάξεις του κράτους (όπως τα προγράμματα κατά της έμφυλης βίας, τα καταφύγια για τα θύματα και τις περιοριστικές εντολές εναντίον των δραστών), τα άθλια ρεκόρ της Ρωσίας σχετικά με τις γυναικοκτονίες και την ενδοοικογενειακή βία είτε θα παραμείνουν αμετάβλητα είτε θα επιδεινωθούν, εκτός εάν η κυβέρνηση εγκρίνει νόμο που απαγορεύει ρητά την ενδοοικογενειακή βία.

Αυτός ο αγώνας αφορά τόσο τα κοινωνικά πρότυπα στη Ρωσία όσο και την υψηλού επιπέδου πολιτική. Όπως δήλωσε η Lubava Malysheva από το Μουσείο Γυναικών της Μόσχας σε άρθρο της 8ης Φεβρουαρίου για το Radio Liberty:

В обществе культивируется представление о том, что повышенная мужская агрессивность и социальная безответственность – следствие мужской природы и неизбежность, с которой ничего невозможно поделать. Но такие идеи противоречат реальности развитых стран.

Ένα σύνολο πεποιθήσεων καλλιεργείται στην κοινωνία σύμφωνα με το οποίο η υπερβολική επιθετικότητα των ανδρών και η έλλειψη ευθύνης είναι συνέπεια της φύσης τους. Ένα αναπόφευκτο για το οποίο δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Αλλά αυτές οι ιδέες έρχονται σε αντίθεση με την πραγματικότητα των πιο ανεπτυγμένων χωρών.

“Αν σε χτυπά, αυτό σημαίνει ότι σε αγαπάει”

Για να αποκτήσετε μια αίσθηση της εκτεταμένης κανονικοποίησης της ενδοοικογενειακής βίας στη ρωσική κοινωνία, ρίξτε μια ματιά στην απεικόνισή της στα ΜΜΕ. Λίγες μέρες πριν από την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας φέτος, έγινε ένα σκετς στο Comedy Club, μία διάσημη ρωσική τηλεοπτική εκπομπή. Το σκετς ήταν για ένα ζευγάρι, που συζητούσε πώς να περάσει το ερχόμενο Σαββατοκύριακο. Ενώ η σύζυγος πρότεινε διάφορες δραστηριότητες, όπως ψώνια, ο σύζυγος απευθύνθηκε στο κοινό με προτάσεις άλλου είδους: πώς να νικήσει τη γυναίκα του ή να την σκοτώσει:

Может заехать в “Ля Моду”?
Может заехать в Ля морду?
А лучше поедем в IKEA
А хочешь, сломаю тебе шею?
Заскочим на рынок, тут за углом?
А может пырнуть тебя ножом?
Только сначала дойдем до банкомата
Может расстрелять тебя из автомата?
Поехали на Горбушку!
Хочешь, ушатаю тебя с вертушки?
А может просто пройдемся по магазинам?
А может просто облить тебя бензином?

─ Ίσως να πάμε σε ένα κατάστημα μόδας;
─ Ίσως να σου δώσω γροθιά στο πρόσωπο;
─ Ή καλύτερα να πάμε στο ΙΚΕΑ
─ Το να σου σπάσω τον λαιμό είναι μια καλύτερη ιδέα
─ Ας περάσουμε από την αγορά
─ Άσε με να σε μαχαιρώσω
─ Πρώτα ας βρούμε ένα ΑΤΜ
─ Ίσως πρώτα θα σε πυροβολήσω
─ Μπορούμε να πάμε και να αγοράσουμε λίγο φαγητό;
─ Καλύτερα να σε κλοτσήσω στο πρόσωπο με το πόδι μου
─ Ίσως να πάμε για ψώνια;
─ Ίσως να σε περιλούσω με βενζίνη και να σου βάλω φωτιά;

Με βάση τα προαναφερθέντα στατιστικά στοιχεία, αυτό το “αστείο” γίνεται λιγότερο ξεκαρδιστικό. Το ηλεκτρονικό φεμινιστικό περιοδικό 9oemarta.ru επέστησε την προσοχή της φεμινιστικής κοινότητας του Facebook στο εξωφρενικό βίντεο. Το σκετς έλαβε σαρκαστικά, αλλά όχι έκπληκτα σχόλια. Αυτό το είδος μισογυνιστικής ρητορικής δεν είναι ασυνήθιστο για τη ρωσική τηλεόραση καθώς και για τα μέσα ενημέρωσης στο σύνολό τους.

Η πιο συνηθισμένη απάντηση από τις φεμινίστριες ήταν ότι το βίντεο ήταν απλά υπερβολικά απωθητικό για να το παρακολουθήσουν. Και αυτό είναι κατανοητό. Στη χώρα, όπου εξακολουθεί να μην υπάρχει νόμος για την προστασία των γυναικών από την ενδοοικογενειακή βία, τα ανέκδοτα για την ενδοοικογενειακή βία στην τηλεόραση δεν είναι απλώς κακό γούστο, αλλά επίσης μια θλιβερή υπενθύμιση του πόσα λίγα έχουν γίνει. Ενώ οι γυναίκες δολοφονούνται, τα αστεία για τη δολοφονία τους θα προκαλέσουν γέλιο σαν να βρίσκονται σε μια άλλη πραγματικότητα, όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι φεμινίστριες.

Τι μπορεί να γίνει;

Αναφορές των πρώτων περιπτώσεων από μία χώρα σε καραντίνα αρχίζουν να εμφανίζονται. Σύμφωνα με το nasiliu.net, μία από τις μεγαλύτερες διαδικτυακές πηγές της Ρωσίας για την ενδοοικογενειακή βία, ένας άνδρας συνελήφθη από την εθνοφρουρά στις 3 Απριλίου. Είχε δολοφονήσει την πρώην σύζυγό του, με την οποία είχε απομονωθεί στην πόλη Πετροζαβόντσκ, πρωτεύουσα της περιοχής Καρελίγια στη βορειοδυτική Ρωσία.

Αυτό δεν ήταν ίσως η πρώτη περίπτωση και δεν θα είναι η τελευταία. Η Valentina Frolova, συντονίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών στην ΜΚΟ Zona Prava, δήλωσε στην ημερήσια εφημερίδα Κομερσάντ ότι η μεγαλύτερη αύξηση των τηλεφωνημάτων για βοήθεια από τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν θα έρθει αμέσως μετά την εισαγωγή των μέτρων απομόνωσης, αλλά πιθανόν μέχρι ένα μήνα αργότερα .

Η Zona Prava είναι μία από τις πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που πρόσφατα δημιούργησαν μια τηλεφωνική γραμμή για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Δυστυχώς, θα χρειαστεί. Η Ρωσία μπορεί να χρειαστεί έναν αποκλεισμό για να επιβιώσει από τον κορωνοϊό, αλλά για μερικές Ρωσίδες, προτεραιότητα είναι να επιβιώσουν από μια επιδημία ενδοοικογενειακής βίας.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.