Η Loujain Alhathloul, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα από την Σαουδική Αραβία, είναι μία από πολλούς υπερασπιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων, που παραμένουν φυλακισμένοι παρά τις πολλές κλήσεις για την απελευθέρωσή τους λόγω του COVID-19. Loujain Al-Hathloul, άδεια OTRS / CC BY-SA.

Αυτό το άρθρο γράφτηκε από τον Khalid Ibrahim, εκτελεστικό διευθυντή στο Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κόλπου (GCHR), έναν ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό οργανισμό, που προωθεί την ελευθερία του λόγου, του συνεταιρίζεσθαι και της ειρηνικής συνέλευσης στην περιοχή Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής (MΑΒΑ).

Τα κρούσματα του COVID-19 στην Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική (ΜΑΒΑ) ανάγκασαν κυβερνήσεις να θέσουν μέτρα περιορισμού για να επιβραδύνουν την εξάπλωση του ιδιαίτερα μεταδοτικού κορωνοϊού.

Αυτά τα μέτρα απευθύνονται ιδιαίτερα σε μερικές από τις πιο ευάλωτες ομάδες, όπως τους φυλακισμένους υπερασπιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων, τους εργαζόμενους μετανάστες και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης.

Το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κόλπου παρακολούθησε τις επιδράσεις αυτών των μέτρων στη γενική κατάσταση ανθρώπινων δικαιωμάτων στην περιοχή.

Πολλές απ’ αυτές τις άδικες πράξεις παραβιάζουν το διεθνές Δίκαιο. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι μετανάστες και οι φυλακισμένοι, που συχνά ζουν σε κατώτερης ποιότητας συνθήκες διαβίωσης, στην πραγματικότητα, προστατεύονται από το 25 Άρθρο της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΟΔΑΔ):

Everyone has the right to a standard of living adequate for the health and well being of himself and of his family, including food, clothing, housing and medical care and necessary social services, and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control.

Όλοι έχουν το δικαίωμα σε ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης για την υγεία των εαυτών τους και της οικογένειάς τους, συμπεριλαμβανομένων διατροφής, ρουχισμού, στέγασης, ιατρικής περίθαλψης και στις απαραίτητες κοινωνικές υπηρεσίες και στο δικαίωμα για ασφάλεια σε καταστάσεις ανεργίας, αρρώστιας, αναπηρίας, χηρείας, μεγάλης ηλικίας ή άλλης έλλειψης βιοπορισμού σε καταστάσεις πέρα από τον έλεγχό τους.

Ακολουθεί σύντομη ανασκόπηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κόλπου σχετικά με τον αντίκτυπο του COVID-19 στην Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική:

1. Κρατούμενοι υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Μπαχρέιν Nabeel Rajab (δεξιά) και Abdulhadi Al-Khawaj παραμένουν στη φυλακή, παρά τις εκκλήσεις για απελευθέρωση αυτών και όλων των πολιτικών κρατουμένων στη Μέση Ανατολή. Φωτογραφία: Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Μπαχρέιν / CC BY-SA.

Η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότεροι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθούν να βρίσκονται στη φυλακή στην περιοχή ΜΑΒΑ σε μια εποχή που οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Μαρόκου, της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου, απελευθέρωσαν ορισμένους κρατούμενους ως μέρος των προληπτικών μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Με την εξάπλωση του COVID-19, οι ζωές των φυλακισμένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διατρέχουν άμεσο κίνδυνο σε χώρες όπως το Ιράν, η Αίγυπτος, το Κουβέιτ, η Συρία, το Μπαχρέιν, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αλγερία και άλλες χώρες, που έχουν πολυσύχναστες φυλακές χωρίς ελάχιστα πρότυπα υγείας.

Μεταξύ των φυλακισμένων είναι ο Abdulhadi Alkhawaja και ο Nabeel Rajab, ιδρυτικοί διευθυντές του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κόλπου, που εκτίουν ποινή ισόβιας κάθειρξης και πέντε χρόνια φυλάκιση, αντίστοιχα. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Ahmed Mansoor κρατείται σε απομόνωση για τρία χρόνια εκτίοντας ποινή φυλάκισης 10 ετών για τον ακτιβισμό του για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ειρηνικής έκφρασης των απόψεών του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στη Σαουδική Αραβία, η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών Lujain Al-Hathloul παραμένει επίσης στη φυλακή.

2. Πρόσβαση σε πληροφορίες και κλείσιμο εφημερίδων

Οι περισσότερες κυβερνήσεις στην περιοχή ΜΑΒΑ δεν δημοσιοποιούν τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων όσων έχουν μολυνθεί από τον ιό και επίσης δυσκολεύουν πολύ τους δημοσιογράφους να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την εξάπλωση, τη θεραπεία και τα θύματα του COVID-19. Επίσης, οι δημοσιογράφοι που παρέχουν τεκμηριωμένες πληροφορίες για την κρίση στους πολίτες κινδυνεύουν.

Για παράδειγμα, στην Υεμένη, στις 23 Μαρτίου 2020, ο Muammar Al-Aryani, υπουργός Επικοινωνιών στην κυβέρνηση του Προέδρου Abd Rabbu Mansour Hadi, εξέδωσε διάταγμα που έφερε τον αριθμό (6) για το έτος 2020, το οποίο ανέφερε στο πρώτο του άρθρο: «Η έκδοση κυβερνητικών εφημερίδων και ιδιωτικών εφημερίδων θα εκδοθούν μόνο σε έντυπη μορφή». Αυτό ισχύει για την περίοδο από 25 Μαρτίου έως 12 Απριλίου 2020, όπως αναφέρεται στο άρθρο (2) του διατάγματος αυτού, ως μέρος του πακέτου προληπτικών και προληπτικών μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση για την πρόληψη της εξάπλωσης του COVID-19.

Στο Ομάν, στις 22 Μαρτίου 2020, η Ανώτατη Επιτροπή για την Αντιμετώπιση του COVID-19 διέταξε όλες τις εφημερίδες, τα περιοδικά και άλλες εκδόσεις να σταματήσουν να εκτυπώνουν και να κυκλοφορούν, σύμφωνα με τους Times of Oman, οι οποίοι δημοσίευσαν την εντολή της επιτροπής. Η διάταξη απαγόρευε επίσης την πώληση και κυκλοφορία εφημερίδων, περιοδικών και εντύπων που εισάγονται στη χώρα.

Στο Μαρόκο, την ίδια μέρα, ο υπουργός Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, Hassan Abyaba, ανακοίνωσε σε δήλωσή του την αναστολή της έκδοσης και διανομής έντυπων εφημερίδων μέχρι νεοτέρας.

Επίσης, στην Ιορδανία, στις 17 Μαρτίου 2020, το Συμβούλιο Υπουργών της Ιορδανίας ανέστειλε την έκδοση όλων των εφημερίδων για δύο εβδομάδες, σύμφωνα με επίσημη δήλωση του Ιορδανού υπουργού Επικοινωνιών Amjad Adaileh. Οι εφημερίδες συνέχισαν να αναστέλλονται λόγω της καραντίνας και της απαίτησης της κυβέρνησης να παραμείνουν οι πολίτες στα σπίτια τους.

3. Ο νόμος περί σχεδίων απειλεί την ελευθερία της έκφρασης στην Τυνησία

Το νομοσχέδιο αριθ. 29/2020 για την τροποποίηση των διατάξεων των άρθρων 245 και 247 του Ποινικού Κώδικα κατατέθηκε στο κοινοβούλιο της Τυνησίας στις 29 Μαρτίου. Το νομοσχέδιο, το οποίο αποσύρθηκε μία ημέρα αργότερα μετά την κατακραυγή από ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και πολίτες, επεδίωκε να ποινικοποιήσει την «αποκάλυψη οποιουδήποτε ψευδούς ή αμφισβητούμενου λόγου μεταξύ των χρηστών των δικτύων επικοινωνίας και των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, ο οποίος μπορεί να είναι προσβλητικός για άτομα, ομάδες ή θεσμούς».

Το νομοσχέδιο ήταν κατάφωρη αντίφαση με τα άρθρα 31, 32 και 49 του Συντάγματος της Τυνησίας και το άρθρο 19 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το οποίο επικυρώθηκε από τη Δημοκρατία της Τυνησίας. Εάν εγκρινόταν, θα είχε αναπόφευκτα ακυρώσει πολλά άρθρα του νομοθετικού διατάγματος 2011-115 της 2ας Νοεμβρίου 2011 για την ελευθερία του Τύπου, της εκτύπωσης και της δημοσίευσης, καθώς περιέχει ολοκληρωμένες νομικές διατάξεις για τα αδικήματα της δημοσίευσης ψευδών ειδήσεων (άρθρο 54) και της συκοφαντίας (άρθρο 55 και 56).

4. Προσωρινή φυλάκιση για διάδοση φημών στα ΗΑΕ

Την 1η Απριλίου 2020, η Gulf News, μια καθημερινή αγγλόφωνη εφημερίδα με έδρα το Ντουμπάι, δημοσίευσε ένα άρθρο που λέει ότι «άτομα που κυκλοφορούν φήμες μπορεί να φυλακιστούν για ένα χρόνο, εάν διαδώσουν ψευδείς πληροφορίες». Είναι πλέον πιθανό ότι ο COVID-19 θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για τη φυλάκιση ορισμένων από τους μπλόγκερ και τους ακτιβιστές του Διαδικτύου που στοχοποιούνται από τον Μηχανισμό Κρατικής Ασφάλειας (SSA).

5. Εφαρμογές εντοπισμού τοποθεσίας

Ορισμένα κράτη του Κόλπου, όπως το Μπαχρέιν, χρησιμοποιούν τεχνολογίες εντοπισμού θέσης, που θα επέτρεπαν την πλήρη ανίχνευση της κίνησης των πολιτών. Υπάρχουν ανησυχίες ότι η χρήση αυτών των εφαρμογών σε χώρες ευρέως γνωστές για κατάφωρες και τεκμηριωμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα τους επιτρέψει να θέτουν μεγαλύτερους περιορισμούς στις προσωπικές ελευθερίες.

6. Ξενοφοβία κατά των μεταναστών εργατών στον Κόλπο

Στο Κουβέιτ, σε μια συνέντευξη στις 31 Μαρτίου 2020, η ηθοποιός Hayat al-Fahad ζήτησε να πεταχτούν οι μετανάστες εργάτες από τη χώρα, καθώς αντιμετωπίζει την κρίση του COVID-19.

Στις 10 Μαρτίου 2020, μετά τη δημοσίευση μιας φωτογραφίας ενός μετανάστη εργάτη της Σαουδικής Aramco ντυμένου με ένα γιγάντιο μπουκάλι απολυμαντικού, η εταιρεία πετρελαίου δέχθηκε πυρά για τέτοια απάνθρωπη κακομεταχείριση του εργάτη, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ρατσιστική. Η εταιρεία αργότερα ζήτησε συγγνώμη.

Αναφορές που έλαβε το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κόλπου από διάφορες χώρες του Κόλπου επιβεβαίωσαν ότι οι μετανάστες εργαζόμενοι δεν έχουν ίση πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη και αντιμετωπίζουν κάποια δύσκολη στιγμή αυτή τη στιγμή, καθώς πολλοί από αυτούς ήδη ζουν και εργάζονται σε κακές συνθήκες.

Οι Αρχές σε όλη τη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική θα μπορούσαν να βοηθήσουν να σταματήσει η εξάπλωση του COVID-19 απελευθερώνοντας όλους τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους κρατούμενους συνείδησης επειδή δεν αποτελούν κίνδυνο για το κοινό — αλλά αντιθέτως διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο. Ενώ κρατούνται, οι Αρχές πρέπει να τηρούν τους Τυποποιημένους Ελάχιστους Κανόνες του ΟΗΕ για τη μεταχείριση των κρατουμένων για την παροχή βασικής υγειονομικής περίθαλψης και υγιεινής για όλους. Είναι επίσης σημαντικό να επιτρέπονται οι επισκέψεις από εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ και τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC).