Το ακόλουθο κείμενο προέρχεται από συνεργατική δημοσίευση της Anna Nikoghosyan, που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην ιστοσελίδα OC Media.

Ήμουν 19 ετών, όταν γνώρισα ένα κορίτσι λεσβία, που της άρεσα. Της είπα ότι δεν ήμουν “από αυτούς”, αλλά ξαφνικά, χωρίς λόγο, την φίλησα. Με αυτήν συνειδητοποίησα για πρώτη φορά τι πάει να πει αγάπη.

Η 24χρονη Eva (δεν είναι το πραγματικό της όνομα) είναι μια κουήρ γυναίκα, που ζει στο Γιερεβάν. Πέρασε από πολλά στάδια ανακαλύπτοντας την σεξουαλικότητά της. Αρχικά, ήταν κλασική αυτοαναγνώριση ως ετεροφυλόφιλη γυναίκα, κάτι που μετά μεταμορφώθηκε σε αμφισεξουαλική ταυτότητα. Έχοντας συνειδητοποιήσει τη συμπάθειά της προς τρανς άτομα, θεώρησε στη συνέχεια ότι είναι πανσεξουαλική. Πλέον, δεν επιθυμεί να σχετίζεται με μια συγκεκριμένη σεξουαλική κατηγορία ή να ψάχνει για μια συγκεκριμένη ετικέτα για την σεξουαλικότητά της.

“Είμαι απλά ένα άτομο, που αγαπάει ένα άλλο άτομο. Είμαι κουήρ”, λέει.

“Η Parandzem κι η Taguhi κάνανε όλη νύχτα σεξ”

Στην πρόσοψη ενός παλιού κτηρίου στο κέντρο του Γιερεβάν, υπάρχει ένα γκράφιτι, που γράφει: “Η Parandzem και η Taguhi [δύο θηλυκά αρμενικά ονόματα] κάνανε όλη νύχτα σεξ”. Αυτό το σημείο γκράφιτι, που γυναικοποιεί τον ανδροκεντρικό δημόσιο χώρο της πόλης, είναι στην πραγματικότητα μια τολμηρή εκδοχή ενός γνωστού διαφημιστικού σλόγκαν από παλιές εποχές: “Η Parandzem και η Taguhi μαγείρευαν όλο το βράδυ ζυμαρικά”.

“Αυτό επηρεάζει πραγματικά τους ανθρώπους”, λέει η Eva, χωρίς να διευκρινίζει ποιος έκανε το γκράφιτι.

Τα κουήρ άτομα είναι μια από τις πιο περιθωριοποιημένες ομάδες στην Αρμενία, υφιστάμενα τις περισσότερες διακρίσεις. Ένα ερευνητικό έγγραφο του 2016 με τίτλο “Εγκλήματα μίσους και άλλα περιστατικά υποκινούμενα από μίσος εναντίον ΛΟΑΤ στην Αρμενία” διαπίστωσε ότι από 200 κουήρ άτομα, που πήραν συνέντευξη για τη μελέτη, τα 198 υπήρξαν θύμα ή μάρτυρας εγκλημάτων μίσους ή άλλων περιστατικών υποκινούμενων από μίσος.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη να σταματήσει η βία και οι προκαταλήψεις εναντίον των κουήρ ανθρώπων, όλο και περισσότεροι ακτιβιστές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αρμενία έχουν αρχίσει να πιέζουν για την προστασία των κουήρ δικαιωμάτων, για την ισότητα και για τον τερματισμό των διακρίσεων. Εντούτοις, στο πλαίσιο του διαλόγου για τα δικαιώματα των κουήρ, οι φωνές λεσβιών, αμφιφυλόφιλων και τρανς γυναικών παραμένουν περιθωριακές.

“Όπως γενικά σε όλες τις εμπειρίες με γυναίκες, οι ιστορίες των γυναικών ΛΑΤ παραμένουν αόρατες», λέει η Eva.

Σύμφωνα με την ίδια, σε μια κοινωνία, όπου όλες οι γυναίκες αντιμετωπίζουν εμπόδια, όταν μιλούν για τα ζητήματά τους, είναι ακόμη πιο δύσκολο για γυναίκες με μη ετεροκανονική σεξουαλικότητα να μιλήσουν.

“Κάνουμε τα πάντα στα κρυφά”

Οι κουήρ γυναίκες στην Αρμενία αντιμετωπίζουν έτσι μια πολυεπίπεδη καταπίεση, η οποία στοχεύει ταυτόχρονα το φύλο και τη σεξουαλική τους αυτοέκφραση. Δεδομένου ότι υπάρχει έλλειψη ευκαιριών για να εκθέσουν ελεύθερα τα προβλήματά τους, οι κουήρ γυναίκες είναι ψυχολογικά ευάλωτες και συχνά αδυνατούν να μοιραστούν τα συναισθήματά τους με τον έξω κόσμο.

Αυτές οι πιέσεις εκδηλώνονται μερικές φορές σε κρίσεις κατάθλιψης ή πανικού.

“Κάνουμε τα πάντα στα κρυφά. Υπάρχουν μικρές κοινότητες, όπου μπορώ να νιώσω ασφαλής, αλλά στο σπίτι, μεταξύ άλλων φίλων και συγγενών, δεν μπορώ να είμαι αυτό που είμαι”, λέει η Eva.

Η απομόνωση και τα συναισθηματικά προβλήματα είναι μόνο ένα παράδειγμα των προκλήσεων, που αντιμετωπίζουν οι κουήρ γυναίκες στην Αρμενία. Η Eva λέει ότι, εάν αποκαλυφθεί η σεξουαλικότητα ενός κουήρ ατόμου, αυτό το άτομο μπορεί μερικές φορές να υποβληθεί σε “διορθωτικό βιασμό”, καθώς οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες προσπαθούν να επιβεβαιώσουν τον ορισμό του τι είναι “φυσιολογικό” στο θύμα.

Η αστυνομία δε βοηθάει

Οι κίνδυνοι ασφάλειας, που αντιμετωπίζουν οι κουήρ γυναίκες, εξακολουθούν να είναι πολύ πραγματικοί στη χώρα. Η Eva λέει πόσο συχνά, αφού έφευγε από μια παμπ ή μια καφετέρια, ή απλά περπατώντας στο δρόμο με τη φίλη της, ακολουθείται από άνδρες.

“Τρομάζω πραγματικά, γιατί δεν ξέρω τι θα μπορούσε να μου συμβεί. Ο τύπος είναι μέσα σε αυτοκίνητο, σωματικά ισχυρότερος από εμένα. Μπορεί να κάνει ό,τι θέλει και κανείς δε θα νοιαστεί”.

Η Eva δεν πιστεύει ότι η αστυνομία θα τη βοηθούσε, γιατί, ακόμα κι αν πάει σε αυτούς για να ζητήσει προστασία, η αστυνομία θα γελάσει με τη σεξουαλικότητά της και θα κάνει ερωτήσεις, που θα την κάνουν να νιώσει άβολα. Αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στις λεσβίες φίλες της, λέει.

Κάποτε, η Eva και η τρανς φίλη της δέχτηκαν επίθεση σε ένα πάρκο από άντρες, οι οποίοι άρχισαν να τις χτυπούν και να τις βρίζουν. Άλλοι άντρες στην περιοχή, αντί να προσπαθήσουν να σταματήσουν τους δράστες, πλησίασαν και ζήτησαν να σταματήσουν τις βρισιές, καθώς υπήρχαν και άλλες γυναίκες στο πάρκο. “Οπότε όλα καλά που μας χτυπούσαν, αλλά έπρεπε να το κάνουν σιωπηλά, όπως ακριβώς χτυπούν και τις γυναίκες στα σπίτια τους”, λέει η Eva.

“Πρέπει να το δοκιμάσεις με έναν άντρα για να μάθεις τι σημαίνει πραγματικό σεξ”

Ενώ υπάρχει εκτεταμένη βία και επιθετικότητα εναντίον κουήρ γυναικών, οι λεσβιακές σχέσεις επίσης δεν θεωρούνται σοβαρές. Δηλώσεις όπως “είναι λεσβία επειδή δεν έχει γνωρίσει ακόμα έναν πραγματικό άντρα” και “πρέπει να το δοκιμάσεις με έναν άνδρα για να μάθεις τι σημαίνει πραγματικό σεξ” είναι συνηθισμένες.

Οι λεσβίες συχνά αντικειμενοποιούνται από τους άνδρες. Για πολλούς, μια λεσβία είναι μια σέξι γυναίκα από μια ταινία πορνό, που είναι εκεί για να χρησιμεύσει ως αντικείμενο για τα βλέμματα των ανδρών και για να ικανοποιήσει τον πόθο ενός ετεροφυλόφιλου άνδρα.

“Υπήρξαν πολλές φορές, που πλησίασαν εμένα και τη φίλη μου και μας πρότειναν να κάνουμε σεξ μαζί τους. Όταν αρνούμαστε, μας ρωτούσαν αν θα μπορούσαμε τουλάχιστον να κάνουμε σεξ και αυτοί να βλέπουν”, λέει η Eva.

Οικογενειακή πίεση

Η πίεση, που αισθάνονται οι κουήρ γυναίκες στην Αρμενία, δεν προέρχεται μόνο από τον έξω κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα, που πραγματοποίησαν οι Pink Armenia και Socioscope, τα κουήρ άτομα συχνά υποβάλλονται σε διαφορετικούς τύπους βίας από τα μέλη της οικογένειάς τους, σε μια προσπάθεια να αλλάξουν τον “λανθασμένο” σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους.

Οι γονείς της Eva δεν γνωρίζουν για τη σεξουαλικότητά της. Ωστόσο, σύμφωνα με αυτήν, αισθάνεται τυχερή, επειδή δεν υπάρχει μίσος στην οικογένειά της εναντίον οποιασδήποτε ομάδας.

“Πολλοί από τους ΛΟΑΤ φίλους μου έρχονται στο διαμέρισμά μας. Ακόμη και οι τρανς φίλοι μου έρχονται. Όλοι πίνουμε καφέ με τη μαμά μου. Είναι πραγματικά χαλαρή μαζί τους”.

Κάποτε, η μητέρα της Eva την ρώτησε αν ήταν λεσβία. Η Eva δεν ήταν έτοιμη να αποκαλυφθεί στη μητέρα της, γι’ αυτό της είπε ψέματα. Το μετάνιωσε αργότερα, καθώς η δημόσια αποκάλυψη έγινε πολύ πιο δύσκολη.

Παρά τη σχετική ανοχή της οικογένειάς της, η Εva εξακολουθεί να υφίσταται κάποια ψυχολογική πίεση από τους συγγενείς της. Για τη γιαγιά της, η Eva είναι ήδη “γεροντοκόρη”. Κάποτε, όταν η μητέρα της Eva την ρώτησε γιατί δεν παντρεύεται, η Eva την ρώτησε με τη σειρά της γιατί δεν παντρευόταν κι εκείνη.

“Είπα: “Δε σου ζητώ να κάνεις ένα μωρό για να έχω αδερφή, έτσι; Τότε γιατί μου λες εσύ ότι θες εγγόνι και γαμπρό;”. Μετά από αυτό, δεν μου ξανάκαναν ποτέ τέτοια συζήτηση”.

Τι πρόβλημα υπάρχει, αν φιλήσεις δημόσια ένα αγαπημένο σου πρόσωπο;

Σε άλλες περιπτώσεις, η Εva δεν φοβάται να μιλήσει ελεύθερα για τον σεξουαλικό της προσανατολισμό, ωστόσο. Κάποτε, μερικοί από τους παλιούς της φίλους μιλούσαν για κουήρ άτομα με ρητορική μίσους, λέγοντας ότι έπρεπε να καούν ή να δολοφονηθούν.

Η Εva λέει ότι τους είπε να κάψουν ή να σκοτώσουν και την ίδια, γιατί κι εκείνη ήταν λεσβία, “μία από αυτούς”. Η Εva είπε ότι τα σχόλιά της έκαναν τους φίλους της να ξανασκεφτούν την καταχρηστική συμπεριφορά και την άγνοιά τους.

Για την σύντροφο της Εva, που έχει καταγωγή από το εξωτερικό, ο τρόπος, με τον οποίο οι άνθρωποι κοιτάζουν την ίδια και τη φίλη της, όταν περπατούν μαζί, είναι πολύ περίεργος. Κάθε φορά που βρίσκονται σε μια στάση λεωφορείου, η φίλη της Εva την πλησιάζει για να τη φιλήσει, πριν μπουν στο λεωφορείο. Αλλά η Εva αισθάνεται αναγκασμένη να αντισταθεί, σκεπτόμενη ταυτόχρονα τι πρόβλημα υπάρχει με το να φιλάς δημόσια ένα αγαπημένο σου άτομο.

Η Eva πιστεύει ότι δεν θα αντιμετώπιζε ποτέ τέτοιες προκλήσεις, αν είχε μια ετεροφυλόφιλη σχέση. Θυμάται τα προηγούμενα χρόνια ως ενήλικας, όταν είχε σχέση με έναν νεαρό άνδρα.

“Μπορούσαμε να περπατήσουμε ελεύθερα, κρατιόμαστε χέρι-χέρι, κανείς δεν έδινε σημασία”. Ωστόσο, σε μια ομοφυλοφιλική σχέση, λέει, η ζωή γεμίζει φόβο και ψέματα: μια διπλή ζωή, όπου όλα απαιτούν υπερβολική σκέψη.

“Είμαι ερωτευμένη και θέλω να μπορώ να μιλήσω γι’ αυτό”

“Δεν ξέρω γιατί πρέπει να λέω ψέματα στη μητέρα μου. Έχω ένα άτομο που αγαπώ, έχω τρυφερά συναισθήματα απέναντί ​​της, τι θα μπορούσε να είναι καλύτερο από αυτό; Είμαι ερωτευμένη και θέλω να μπορώ να μιλήσω για αυτό με άλλους. Ζούμε μια ευτυχισμένη ζωή μαζί, περπατάμε, πηγαίνουμε σε καφετέριες, χορεύουμε, καπνίζουμε. Δεν είναι αυτό όμορφο; Ο κόσμος πρέπει να χαίρεται για μας, σωστά; Αλλά όχι, κανείς δεν είναι ευτυχισμένος. Ο κόσμος θέλει απλά να μας σκοτώσει”, λέει η Eva, κι η φωνή της άρχισε να τρέμει.

Η Eva συχνά σκέφτεται να μετακομίσει. Μια τοπική έρευνα δείχνει ότι μόνο τα έτη 2011-2013, σχεδόν 6.000 Αρμένιοι πολίτες εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω κάποιας διάκρισης. Μια απορριπτική κοινωνία μπορεί να επηρεάσει εξαιρετικά βαριά την ψυχική υγεία ενός ατόμου.

Ακόμη και η αναζήτηση συμβουλών από ψυχολόγο είναι ζήτημα, καθώς οι ψυχολόγοι, που είναι φιλικοί προς τα κουήρ άτομα και γνωρίζουν τις συγκεκριμένες προκλήσεις τους, αποτελούν εξαίρεση.

“Έχω τώρα έναν πραγματικό αγώνα μέσα μου. Πρέπει να μείνω εδώ και να προσπαθήσω να αλλάξω την κοινωνία μας ή, επειδή έχω μόνο μια ζωή, πρέπει να πάω σε ένα ασφαλέστερο μέρος και να έχω ένα πιο ευτυχισμένο μέλλον;”

Ομοφοβία: Ένα πολιτικό εργαλείο σε μια εμπόλεμη χώρα

Η Eva πιστεύει ότι η ομοφοβία έχει γίνει πρόσφατα δημοφιλής στην Αρμενία, μια έντονα στρατιωτικοποιημένη χώρα, που ζει υπό συνεχή φόβο για πόλεμο με το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν. Ακόμα και όσοι δεν έχουν απαραίτητα κάποιο πρόβλημα με τα κουήρ άτομα εκφράζουν μίσος και ομοφοβικές συμπεριφορές, μόνο και μόνο επειδή είναι δημοφιλές να κάνουν κάτι τέτοιο.

Επιπλέον, τα κουήρ άτομα συχνά γίνονται στόχοι στα πολιτικά παιχνίδια. Κάθε φορά που η εγχώρια πολιτική στην οικονομικά καταπιεσμένη χώρα “βράζει”, άρθρα σχετικά με κουήρ θέματα ξαφνικά διαδίδονται παντού και ο κόσμος στρέφει την προσοχή του από τις διαμάχες της κυβέρνησης στην “διατήρηση των αρμενικών αξιών και παραδόσεων”.

Μεταξύ των πιθανών παραδειγμάτων αυτού είναι η εμπρηστική επίθεση σε μια queer-friendly παμπ δύο ημέρες μετά τις αμφισβητούμενες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2012 και το κίνημα “κατά του φύλου” το 2013, το οποίο προέκυψε, καθώς η Αρμενία επέλεγε μεταξύ μιας Συμφωνίας Σύνδεσης με την ΕΕ και της ένταξής της στην Οικονομική Ένωση της Ευρασίας, της οποίας ηγείται η Ρωσία.

Τα κουήρ άτομα στην Αρμενία επομένως κατασκευάζονται πολιτικά από τα ΜΜΕ ως “εχθροί”. Οι κουήρ γυναίκες είναι ιδιαίτερα στοχευμένες.

Η Eva πιστεύει ότι σε μικρά κράτη στα πρόθυρα πολέμου, όπως η Αρμενία, όπου οι ζωές των ανθρώπων απορροφώνται από τον αγώνα για επιβίωση, τα δικαιώματα των γυναικών και των κουήρ δεν αποτελούν προτεραιότητα.

“Αν κανείς δεν έχει πεθάνει σήμερα, όλα είναι καλά”, λέει η Eva. “Επομένως, εφόσον η Αρμενία παραμένει [κλειδωμένη] σε μια στρατιωτική σύγκρουση και αποτελεί μια από τις πιο στρατιωτικοποιημένες χώρες στον κόσμο, δεν υπάρχει καμία ελπίδα ότι θα αλλάξει κάτι για εμάς”, εικάζει, ανάβοντας το τελευταίο τσιγάρο από το πακέτο της.