[1]Μια εικόνα των #10ΤηςΚωνσταντινούπολης. Εύσημα φωτογραφίας: Διεθνής Αμνηστία μέσω του Wikimedia Commons [CC BY-SA 4.0 [2]].
Ο Ali Gharavi είναι σύμβουλος στρατηγικής και ολιστικής ασφάλειας, που συνεργάζεται με τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις οργανώσεις και τις κοινότητές τους. Είναι ένας από τους δέκα ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου του İdil Eser, πρώην διευθυντή της Διεθνούς Αμνηστίας Τουρκίας, που συνελήφθησαν στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2017 [4] σε εργαστήριο για την ευημερία και την ψηφιακή ασφάλεια στην Πρίγκηπο. Το hashtag #10ΤηςΚωνσταντινούπολης (Istanbul10) χρησιμοποιήθηκε στις συνεχείς προσπάθειες υπεράσπισης, που απαιτούσαν την κατάργηση όλων των κατηγοριών εναντίον τους και την άμεση απελευθέρωσή τους.
Τον Μάρτιο του 2020, πριν από την αναμενόμενη – αλλά από τότε αναβληθείσα – ακρόαση ετυμηγορίας, ο Ali μίλησε με τον Περιφερειακό Εκδότη του IFEX Cathal Sheerin για το πώς η εμπειρία του, που συνελήφθη στην Τουρκία και φυλακίστηκε για τέσσερις μήνες, επηρέασε τη ζωή του και το έργο του.
CS: Πώς νιώθετε για την επερχόμενη ακρόαση;
Νιώθω έναν συνδυασμό προσδοκίας και άγχους. Ήταν ένας κυκεώνας συναισθημάτων τα τελευταία τρία χρόνια και η ετυμηγορία έπρεπε να είχε επιτευχθεί κατά την τελευταία ακρόαση. Όσον αφορά τα ρεαλιστικά αποτελέσματα, μιλήσαμε για δύο ή τρεις δυνατότητες με τις οικογένειές μας, τους δικηγόρους και τις Αρχές της Σουηδίας. Προσπάθησα να κρατήσω το μυαλό μου στα καλά του και να “κρατάω μικρό καλάθι”, αλλά είμαστε αρκετά αισιόδοξοι ότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι αθωωτικό.
Τι σε κάνει να είσαι αισιόδοξος όσον αφορά την αθώωση;
Είμαι απλώς θεωρητικά αισιόδοξος, επειδή αυτά τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν ακόμα και την τελευταία στιγμή. Κατά την ακρόαση πριν από την τελευταία, ο εισαγγελέας είπε ότι – από τους δέκα από εμάς συν τον Taner Kılıç [5] – θα δεχόταν αθώωση για τους πέντε λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων, αλλά οι υπόλοιποι ήθελε να καταδικαστούν. Ήμουν στην αθωωτική ομάδα. Όλοι εμείς είμαστε ανυπόμονοι, ωστόσο, για το ότι δεν έχουμε αυτήν την “διασπαστική” απόφαση.
Γιατί νομίζετε ότι χωριστήκατε σε δύο ομάδες;
Είναι πολύ δύσκολο να πω. Δύο από εμάς στην ομάδα απαλλαγής – ο Peter Steudtner [6] και εγώ – δεν είμαστε Τούρκοι, επομένως είναι πιθανό να θέλουν να αφαιρέσουν τη διεθνή γωνία από όλα αυτά. Ωστόσο, αυτή είναι μόνο η δική μου εικασία. Είναι πραγματικά αυθαίρετο και νομίζω ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι δεν έχουν αποδείξεις. Μπορεί ακόμη και να είναι ένας τρόπος να το μειώσουν: Ας απαλλαγούμε από τους μισούς από αυτούς τώρα και έπειτα ας απαλλαγούμε από τους υπόλοιπους.
Ποιος ήταν ο αντίκτυπος της σύλληψης, της κράτησης και της δίκης στην οικογένεια και τους φίλους σας;
Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ερώτηση για μένα, γιατί τείνουμε πάντα να επικεντρωνόμαστε στο άτομο που βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης. Ωστόσο, συγκρίνω την εμπειρία με μια βόμβα διασποράς, όπου η πρώτη έκρηξη είναι η σύλληψή μας και οι επακόλουθες εκρήξεις πραγματοποιούνται στις οικογένειές μας, μεταξύ των φίλων μας και στη δουλειά μας καθώς οι άνθρωποι ανακαλύπτουν τι συνέβη. Δεν περιορίζεται μόνο στους δέκα ή τους 11 που βρίσκονται στη φυλακή – εξαπλώνεται σαν ιός, μολύνει όλους με τους οποίους έρχεται σε επαφή. Η σύντροφός μου υπέστη μεγάλο τραύμα, όπως και άλλα μέλη της οικογένειάς μου, εξαιτίας αυτού. Μπορεί για κάποιους να περιλαμβάνει πολλούς ανθρώπους, όπως ήταν για ‘μένα.
Αλλάζει τη ζωή κάποιου. Γίνεσαι ένα διαφορετικό άτομο λόγω του τραύματος που υπέφερες: τέσσερις μήνες που βρίσκεσαι σε διάφορες τουρκικές φυλακές αφήνει το αποτύπωμά του. Και μετά, για την σύντροφό σου, να μη γνωρίζει πού είναι το αγαπημένο της πρόσωπο για δύο μήνες, αν είναι ζωντανός ή όχι.
Η σύζυγός μου, η Laressa Dickey, η σύντροφος του Peter, η Magdalena Freudenschuss, και ο συνάδελφός μας, Dan O'Cluanaigh, κατέληξαν να δημιουργήσουν έναν de facto οργανισμό απόκρισης που βοήθησε στο συντονισμό και την ενημέρωση των δραστηριοτήτων όλων των άλλων ομάδων υπεράσπισης, όπως το IFEX. Το ονομάσαμε “Οικογενειακή Μονάδα” και οι δραστηριότητές της ενημερώθηκαν από το έργο που κάνουμε εγώ, ο Peter, και ο Dan – την ολιστική ασφάλεια – το οποίο είναι να γνωρίζει κανείς ενεργά ότι μια κρίση έχει πολλές διαφορετικές πτυχές, όπως το ψηφιακό αποτύπωμα, η φυσική ασφάλεια, η υγεία και η ψυχολογική ευεξία.
Η “Οικογενειακή Μονάδα” έκανε στρατηγικό σχεδιασμό και έθεσε στόχους, όπως η φροντίδα των οικογενειών των φυλακισμένων και η παροχή συστηματικών επικοινωνιών, έτσι ώστε κάθε οικογένεια να είχε όλες τις σχετικές πληροφορίες για τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Επίσης, ανέπτυξαν πρωτόκολλα με τους δικηγόρους μας. Μερικά από αυτά ήταν τόσο συνήθη, όσο το να δίνουμε στους δικηγόρους τα μεγέθη των παπουτσιών και των εσωρούχων μας, ώστε να μπορούν να αγοράζουν πράγματα για εμάς. Είναι βασικό, αλλά αυτά είναι τα πράγματα, που διευκολύνουν τους δικηγόρους να κάνουν την πραγματική τους δουλειά. Οι δικηγόροι έγιναν ο μόνος τρόπος επικοινωνίας μαζί μας. Ο δικηγόρος μου είναι τώρα ο πιο αγαπητός μου φίλος, γιατί ήταν ο δικηγόρος μου και επίσης ο προσωπικός μου αγοραστής, ο έμπιστος, σύμβουλος και ο θεραπευτής.
[3]Ο Ali Gharavi. Εύσημα φωτογραφίας: Annie Game
Πόσο ενήμεροι ήσαστε, όταν κρατηθήκατε για την υπεράσπιση, που έλαβε χώρα για λογαριασμό σας; Τι αντίκτυπο είχε στο ηθικό σας;
Η διατήρηση του ηθικού μου ήταν μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για μένα. Έμεινα σε τέσσερις διαφορετικές τοποθεσίες. Σε ένα σημείο, μας μετέφεραν στην αντιτρομοκρατική έδρα για ανάκριση, η οποία έμοιαζε – και ήταν – μια πολύ σκληρή εμπειρία. Τότε η οικογένειά μου άκουσε ότι, λόγω του υπερπληθυσμού, με τοποθέτησαν σε ένα κελί των δύο ατόμων με τέσσερις άλλους, δύο από τους οποίους ήταν μέλη του ISIS.
Προφανώς, όταν το ακούς, ακούγεται σαν η πιο φρικτή κατάσταση, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ένα πολύ υποστηρικτικό περιβάλλον. Αυτά τα δύο υποτιθέμενα μέλη του ISIS ήταν στην πραγματικότητα απλά δύο θρησκευόμενα αγόρια, που είχαν μεγαλώσει τα γένια τους. Μπήκα σε αυτήν την πολύ συμπαγή περιοχή, όπου όλοι είχαν ακούσει ότι έρχονταν αυτοί οι “υπερκατάσκοποι” και αυτός ο νεαρός 19χρονος υποτιθέμενο μέλος του ISIS άρχισε να μου μιλά στα γερμανικά, γνωρίζοντας ότι έμενα στη Γερμανία. Είπε: “Είστε ο πρεσβύτερός μας, είστε ο θείος μας, αυτό είναι το σπίτι σας, ό,τι θέλετε θα σας το προσφέρουμε”. Οι στιγμές που – από έξω – φαίνονταν αρκετά καταστροφικές, μερικές φορές ήταν πραγματικά στιγμές εκπληκτικής αλληλεγγύης.
Το μεγαλύτερο μέρος της φυλάκισης δαπανήθηκε σε φυλακή μέγιστης ασφάλειας. Επειδή υποτίθεται ότι πίστευαν ότι είμαστε υπερπροηγμένοι κατάσκοποι, μας έβαλαν στη φυλακή Number Nine, η οποία έχει επιπλέον ασφάλεια. Είχα μόνο μία ώρα την εβδομάδα για να δω ανθρώπους – συνήθως τον δικηγόρο μου ή μερικές φορές έναν διπλωμάτη.
Αρχίζεις να ξεχνάς πώς φαίνεται ο έξω κόσμος και υποθέτεις ότι ούτε ο έξω κόσμος δεν σε θυμάται. Αλλά κάθε εβδομάδα η σύζυγός μου έστελνε email στον δικηγόρο μου για όλα όσα έγιναν για εμάς, έτσι ώστε ο δικηγόρος μου να μπορεί να τα εκτυπώσει όλα και να προσποιείται ότι ήταν ένα νομικό έγγραφο (γιατί αυτό ήταν το μόνο πράγμα που μου επιτρέπονταν να κοιτάξω).
Έχω κάνει εκστρατείες γραψίματος επιστολών στο παρελθόν και ποτέ δεν ήξερα με σιγουριά αν είχαν κάποια επίδραση στους ανθρώπους που ήταν στη φυλακή, αλλά έχοντας βρεθεί μέσα, μπορώ να πω ότι αυτές οι στιγμές ήταν σωστές. Μερικές φορές ο δικηγόρος μου έψαχνε το όνομά μου στο Twitter και εκτύπωνε όλα τα τουΐτς που είχαν δημοσιευτεί εκείνη την εβδομάδα για ‘μένα. Υπήρχε επίσης αυτή η εκστρατεία στο Twitter, η #haikusforAli, και διαδηλώσεις στις Βρυξέλλες, με καθιστική διαμαρτυρία μπροστά από πρεσβείες.
Όλες αυτές οι στιγμές μου θύμισαν ότι οι άνθρωποι στο εξωτερικό με σκέφτονται και κινητοποιούνται. Δεν υπερβάλλω όταν λέω ότι αυτά ήταν τα πράγματα που με έσωσαν όταν ήμουν στα βάθη της αβύσσου.
Πώς επηρέασε η εμπειρία το πώς εργάζεστε;
Το είδος της εργασίας που έκανα προοριζόταν ακριβώς για τέτοιου είδους καταστάσεις, όπου πρέπει να δώσεις προσοχή σε ολόκληρο το άτομο, όχι μόνο στις συσκευές του ή στις δραστηριότητες του οργανισμού. Λόγω της φυλάκισης, το καταλαβαίνω τώρα σε μοριακό επίπεδο. Για ‘μένα, η όλη εμπειρία έχει δώσει υψηλότερο πλεονέκτημα στην κατανόηση των ανθρώπων – ποιοι είναι, πού είναι – ως ένα μεγάλο μέρος του τρόπου με τον οποίο μπορούμε πραγματικά να τους βοηθήσουμε, ανεξάρτητα από όποια πτυχή της εργασίας τους με την οποία προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε.
Ένα πράγμα που αποκάλυψε η εμπειρία ήταν το πόσο ανεπαρκής είναι η βοήθεια και η ερευνητική φροντίδα και η αντίδραση σε κρίσεις: το πώς να νοιάζεστε όχι μόνο για το άτομο που φυλακίζεται, αλλά και για την οικογένειά του, την κοινότητα γύρω του, τους συναδέλφους του;
Μόλις η κρίση τελειώσει, η υπόθεση είναι ότι η ζωή συνεχίζεται όπως συνήθως, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει ανάκαμψη που πρέπει να γίνει. Συχνά υπάρχει επίσης μια τεράστια οικονομική επιβάρυνση λόγω των νομικών δαπανών και της αδυναμίας εργασίας για λίγο. Μετά την απελευθέρωσή μου, πήγα στο Βερολίνο και έφτασα σε ένα πολύ υποστηρικτικό περιβάλλον ενημέρωσης. Είναι μια πολύ προνομιακή κατάσταση αυτή που βρίσκομαι – αυτές οι δέκα μέρες ήταν πολύ χρήσιμες για να καταλάβω ότι θα περνούσα αυτό το τραύμα και την ανάκαμψη και ότι δεν είναι απλώς δουλειά ως συνήθως. Δημιουργήθηκε για μένα μία συλλογική χρηματοδότηση ώστε να μην χρειάζεται να επιστρέψω στη δουλειά και υπήρχε και σωματική και ψυχολογική θεραπεία.
Το ήξερα πνευματικά, αλλά τώρα το ξέρω οπτικά, ότι μόνο και μόνο επειδή απελευθερώθηκες, το τραύμα δεν εξαφανίζεται. Χρειάζονται χρόνια για να λειτουργήσεις ξανά. Οι άνθρωποι υποθέτουν ότι όταν ανακάμψεις θα επιστρέψεις στο να είσαι αυτό που ήσουν, αλλά αυτό δεν ισχύει.
Θα επιστρέφατε ποτέ στην Τουρκία;
Θα ήταν πολύ δύσκολο για μένα να νιώσω ασφαλής εκεί, αλλά θα πήγαινα, αν και μόνο για να “επιστρέψω στο ίδιο μέρος”. Εάν η ετυμηγορία δεν πάει με τον τρόπο που περιμένουμε, τότε θα φυλακιστώ αν εμφανιστώ εκεί, οπότε προφανώς δεν θα επιστρέψω. Αγαπώ την Τουρκία – τους ανθρώπους και το περιβάλλον – και αισθάνομαι σαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου και οι φίλοι μου είναι πλέον άπιαστα. Αλλά ονειρεύομαι πότε θα μπορέσω να επιστρέψω, να αγκαλιάσω τους ανθρώπους που ήταν μέσα μαζί μου και να φάω μαζί τους μπακλαβά. Όπως είπε ο Κικέρων: “Όσο αναπνέω, ελπίζω”.
Η ανθρωπιά αυτού που βίωσα στην κράτηση ήταν αφυπνιστική. Ανεξάρτητα από το γιατί αυτοί οι άνθρωποι φυλακίστηκαν μαζί μου, αυτοί – ο νεαρός 19χρονος που μου μίλησε στα Γερμανικά και άλλοι – ήταν μια καταπληκτική πηγή έμπνευσης και υποστήριξης. Στις δύσκολες στιγμές θα ήμουν θυμωμένος μαζί τους, αλλά ήταν απίστευτα ακλόνητοι. Έχω ακούσει από στόμα σε στόμα ότι αυτά τα δύο υποτιθέμενα μέλη του ISIS επιστρέφουν τώρα με τις οικογένειές τους και όλα είναι καλά. Τους χρωστάω ένα μεγάλο χρέος ευγνωμοσύνης.
Τις περισσότερες φορές ήμουν φυλακισμένος μαζί με πολιτικούς κρατούμενους, που αντιμετώπιζαν δίκη με ύποπτες κατηγορίες ή που κρατούνταν (και συνεχίζουν να κρατούνται) για χρόνια καθώς περιμένουν την απαγγελία κατηγοριών. Και τώρα ακούμε ότι, παρά τη θανατηφόρα απειλή του COVID-19 που σαρώνει το σύστημα των φυλακών, αυτοί οι κρατούμενοι θα μείνουν πίσω από τα κάγκελα [7].