Δείτε το ειδικό αφιέρωμα του Global Voices για τον παγκόσμιο αντίκτυπο του COVID-19.
Λες και ο κίνδυνος της μόλυνσης από Covid-19 δεν είναι το κύριο μέλημα των πολιτών του Μπανγκλαντές, η κριτική της κυβέρνησης και των πολιτικών της χώρας γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη γι’ αυτούς. Κατά την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου 2020, οι Αρχές συνέλαβαν τέσσερα άτομα και κατηγόρησαν άλλα επτά για τις δημοσιεύσεις και τις γελοιογραφίες τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που επικρίνουν την αντίδραση της κυβέρνησης στην πανδημία του Covid-19.
Υπήρξε κριτική για την έλλειψη ετοιμότητας της κυβέρνησης και την έλλειψη διαφάνειας, διαχείρισης, συντονισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μέχρι τις 11 Μαΐου, 15.691 άτομα είχαν μολυνθεί με τον νέο κορωνοϊό στο Μπανγκλαντές και 239 άτομα πέθαναν.
Οι τέσσερις συλληφθέντες ήταν ο γελοιογράφος Ahmed Kabir Kishore, ο συγγραφέας Mushtaq Ahmed, ο ακτιβιστής Didarul Bhuiyan και ο επιχειρηματίας Minhaz Mannan. Όλοι συνελήφθησαν βάσει του Νόμου για την Ψηφιακή Ασφάλεια (DSA).
Ο Ahmed Kishore και ο Mushtaq Ahmed φυλακίστηκαν στις 6 Μαΐου 2020 και ο Didarul Bhuiyan και ο Minhaz Mannan ακολούθησαν στις 7 Μαΐου 2020, μετά την απόρριψη των αιτημάτων εγγύησης.
Σύμφωνα με την Πρώτη Αναφορά Πληροφοριών (FIR), οι κατηγορίες εναντίον τους περιλαμβάνουν: “εν γνώσει τους δημοσίευση φημών εναντίον του πατέρα του έθνους, του απελευθερωτικού πολέμου και της πανδημίας του κορωνοϊού, που επηρεάζουν αρνητικά την εικόνα του έθνους.”
Would it be wrong if someone says that the authorities in #Bangladesh, equipped with Digital Security Act, launched a crackdown on those critical to the government?
Eleven people were charged with “spreading rumors and carrying out anti-government activities” yesterday!
— Adnan Akib (@iamadnanakib) May 7, 2020
Θα ήταν λάθος, αν κάποιος έλεγε ότι οι Αρχές στο #Μπανγκλαντές, εξοπλισμένες με το Νόμο για την Ψηφιακή Ασφάλεια, ξεκίνησαν καταστολή εναντίον εκείνων, που είναι επικριτικοί προς την κυβέρνηση;
Έντεκα άτομα κατηγορήθηκαν για “διάδοση φημών και διεξαγωγή αντικυβερνητικών δραστηριοτήτων” χθες!
Στην ίδια αγωγή, με παρόμοιες κατηγορίες καταδικάστηκαν επτά άτομα, συμπεριλαμβανομένων ομογενών δημοσιογράφων, διαχειριστών σελίδας του Facebook και σχολιαστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με ένα ρεπορτάζ του BBC Bangla, περισσότερα από 50 άτομα συνελήφθησαν για τη διάδοση φημών σχετικά με την εξάπλωση του κορωνοϊού στο Μπανγκλαντές από τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους.
Αυτές οι συλλήψεις και οι διώξεις αποτελούν σοβαρή απειλή για την ελευθερία της έκφρασης στη χώρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. “Είναι μόνο μια ανασφαλής και αυταρχική κυβέρνηση, που χρησιμοποιεί μια πανδημία για τη σύλληψη γελοιογράφων, δημοσιογράφων και ακτιβιστών”, δήλωσε ο Brad Adams, διευθυντής του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ασία.
“Η έλλειψη ανοχής” στην κριτική
Από την αρχή της κρίσης στην υγεία, η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές υποστήριξε ότι είναι καλά προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τον κορωνοϊό. Ωστόσο, οι ελλείψεις σε Μέτρα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) για τους εργαζομένους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και ένα σκάνδαλο σχετικά με τις μάσκες N-95 έφεραν στο προσκήνιο την κακοδιαχείριση της κρίσης από την κυβέρνηση. Επιπλέον, ο χαρακτηρισμός του αποκλεισμού από την κυβέρνηση ως “γενικές διακοπές” έστειλε ανάμεικτα μηνύματα στο κοινό, προκαλώντας σύγχυση. Οι τελευταίες αποφάσεις για το άνοιγμα των εργοστασίων ενδυμάτων, των εστιατορίων και των αγορών, ενώ η μόλυνση εξακολουθεί να βρίσκεται σε αύξηση, έχει επικριθεί ευρέως σε ολόκληρη τη χώρα. Πολλοί ακτιβιστές πιστεύουν ότι οι δημοσιογράφοι και οι ακτιβιστές μηνύονται ή συλλαμβάνονται για να δημιουργηθεί φόβος στο μυαλό του λαού για να σταματήσουν την κριτική για την κακή διοίκηση της κυβέρνησης.
Μιλώντας στο BBC Bangla στις αρχές Μαΐου, ο Kaberi Gayen, καθηγητής του Τμήματος Μαζικής Επικοινωνίας και Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Ντάκα, δήλωσε:
এটা কখন হয়? সহিষ্ণুতার এমন অভাব হয়েছে যে তারা (সরকার) সমালোচনা নিতে পারছে পারছে না। যখনই কেউ ভিন্নমত পোষণ করে তখনই মামলা দেয়া হয়, তুলে নেয়া হয়
Πότε συμβαίνει αυτό; Υπάρχει τέτοια έλλειψη ανοχής που αυτοί (η κυβέρνηση) δεν μπορούν να ασκήσουν κριτική. Όποτε κάποιος διαφωνεί, υποβάλλεται υπόθεση και συλλαμβάνονται.
Ο Vidyut, φοιτητής της μηχανικής, έγραψε στο Twitter ότι η κριτική στην κυβέρνηση δεν σημαίνει αντίθεση στο κράτος:
State and government are different. Being critique of government doesn’t mean they are against the state. It’s a shame that the government is not differentiating between them like most of the autocratic states.#Bangladesh#dailystarnewshttps://t.co/Carhduz4Xd
— Vidyut (@BeingRashedul) May 6, 2020
Το κράτος και η κυβέρνηση είναι διαφορετικά. Η κριτική στην κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι είναι ενάντια στο κράτος. Είναι κρίμα που η κυβέρνηση δεν κάνει διάκριση μεταξύ τους όπως τα περισσότερα από τα αυταρχικά κράτη. #Μπανγκλαντές #dailystarnews
Καταπνίγοντας την ελευθερία της έκφρασης
Άνθρωποι όπως ο γελοιογράφος Kishore βγήκαν σε χώρους μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, για να επικρίνουν την κακοδιαχείριση της κυβέρνησης και τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19.
Γελοιογραφία στα αριστερά – “Μη (στα Μπενγκάλι, η λέξη Κορώνα σημαίνει όχι)! (Εάν το κάνετε) Θα σας χτυπήσουμε με τις σκούπες, θα εξαφανιστείτε. Και θα σας μηνύσουμε βάσει του Νόμου για την Ψηφιακή Ασφάλεια ως μπόνους.”
Γελοιογραφία στα δεξιά – “Η Πρωτομαγιά είναι υπέροχη!” (Στην εικόνα, ένας μεροκαματιάρης χωρίς δουλειά ξεκουράζεται και περιηγείται στο διαδίκτυο με ένα φορητό υπολογιστή, μέσα στο καλάθι του με μια πινακίδα που λέει: “Μονοπάτι Υπουργείου Εσωτερικών, Karwan Bazar”)
Ο Russell Talukder μοιράστηκε στο Facebook περισσότερες από τις γελοιογραφίες του Kishore και σχολίασε:
Οι άνθρωποι στις τηλεοπτικές εκπομπές ασκούν άμεση και γυμνή κριτική στην κυβέρνηση για τις πολιτικές της και τους υπουργούς που δεν είναι τόσο αποδοτικοί, κατά καιρούς, και σε σύγκριση με αυτά που λένε και πώς τα λένε, οι γελοιογραφίες του Kishore είναι απλώς συμβολική απεικόνιση των σημερινών πραγματικοτήτων, οι οποίες μπορούν να επινοηθούν με διαφορετικές εξηγήσεις.
Εάν οι κυβερνητικοί μηχανισμοί δεν κατευθύνονται για να επιτρέψουν τέτοιου είδους χώρο στον πολίτη, μπορεί να αποτελεί άμεση παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης σε συνολικό επίπεδο.
Στο Facebook, ο Belayet Hossain Mamun πιστεύει ότι κάθε είδους κριτική του κράτους γίνεται επικίνδυνη για ένα άτομο:
রাষ্ট্রীয় বিষয়ে সমালোচনা করা ব্যক্তির জন্য ঝুঁকিপূর্ণ; এতে আপনার ক্ষতি হতে পারে… এই রকম এক বার্তা পাচ্ছি চারপাশে… কী দুঃখজনক নিমজ্জন…
Λαμβάνω ένα μήνυμα σαν αυτό παντού: “είναι επικίνδυνο για ένα άτομο να επικρίνει τις κρατικές υποθέσεις, μπορεί να σε βλάψει.” Τι θλιβερή υποβάθμιση της ελευθερίας του λόγου.
Οι συλλήψεις βάσει του Νόμου για την Ψηφιακή Ασφάλεια αυξάνονται
Σύμφωνα με το άρθρο 19 του οργανισμού ελευθερίας του λόγου, που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο αριθμός των υποθέσεων και συλλήψεων βάσει του Νόμου για την Ψηφιακή Ασφάλεια του 2018 αυξήθηκε στο Μπανγκλαντές. Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 7 Μαΐου, καταγράφηκαν 60 υποθέσεις. Πάνω από 110 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 22 δημοσιογράφων, συνελήφθησαν σε αυτές τις 60 υποθέσεις κατά την ίδια περίοδο. Το 2019, υπήρχαν 63 υποθέσεις βάσει του Νόμου για την Ψηφιακή Ασφάλεια σε ολόκληρη τη χώρα.
Το 2018, ψηφίστηκε στο Μπανγκλαντές ο Νόμος για την Ψηφιακή Ασφάλεια, αντικαθιστώντας τον περίφημο Νόμο περί Πληροφοριών και Τεχνολογίας, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε επίσης ως εργαλείο για τη σίγαση επικριτικών λόγων στο διαδίκτυο. Υπήρξαν έντονες κριτικές για αυτόν τον νέο νόμο από την αρχή.
Ο αριστερός πολιτικός ακτιβιστής Feroz Ahmed γράφει ότι η ελευθερία του λόγου στο Μπανγκλαντές δεν παρεμποδίστηκε ποτέ άλλοτε τόσο πολύ:
মনে হয় না বাংলাদেশের ইতিহাসে বাকস্বাধীনতা কখনো এত বেশি বাধার মুখে ছিল। [..] ব্যক্তিগতভাবে তাদের কাউকে দোষারোপ করবার কিছু নাই, জনগণের সংগঠনগুলো যদি শক্তিশালী না হয়, কথা বলবার সংস্কৃতিটা কারও কারও ব্যক্তিগত সাহস হিসেবেই থাকবে, সমাজের স্বাভাবিক অভ্যাসে পরিণত হবে না।
Δεν νομίζω ότι η ελευθερία του λόγου αντιμετώπισε ποτέ άλλοτε τόσα πολλά εμπόδια στην ιστορία του Μπανγκλαντές. Δεν υπάρχει τίποτα συγκεκριμένο για να κατηγορούμε τα άτομα. Εάν οι λαϊκές οργανώσεις δεν είναι ισχυρές, η κουλτούρα του λόγου θα παραμείνει ως το προσωπικό θάρρος ορισμένων, δεν θα γίνει μια φυσιολογική συνήθεια της κοινωνίας.
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση έχει εκδώσει εγκύκλιο για τους αξιωματούχους της, που απαιτεί από αυτούς να απέχουν από το να ανεβάζουν, να σχολιάζουν, να τους αρέσουν ή να μοιράζονται αναρτήσεις, εικόνες, ήχο ή βίντεο, που αμαυρώνουν την εικόνα της κυβέρνησης ή του κράτους μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Νωρίτερα, στις 18 Απριλίου 2020, το υπουργείο Υγείας της κυβέρνησης έδωσε επίσης οδηγίες σε γιατρούς και νοσηλευτές να μην μιλούν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με την κρίση του κορωνοϊού.
Παρόλο που η κυβέρνηση λέει από την αρχή ότι οι νόμοι για την ψηφιακή ασφάλεια δεν έχουν θεσπιστεί για να παρενοχλούν κανέναν, αλλά για να προστατεύουν τους ανθρώπους από παρενόχληση και φήμες. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.