Breaking Point: Μια ιστορία του Πολέμου των Άστρων. Εικόνα από σκηνή, που γυρίστηκε στις κατακόμβες κάτω από το πάρκο Tašmajdan στο Βελιγράδι. Φωτογραφία από την Tamara Antonović. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Στο τέλος του περασμένου έτους, μια διαφορετική ταινία θαυμαστών του Star Wars απήλαυσε τη διαδικτυακή πρεμιέρα της..

Το “Breaking Point: A Star Wars Story” είναι μια ταινία μικρού μήκους, διάρκειας 25 λεπτών, που δημιουργήθηκε από μια ομάδα εθελοντών, αποτελούμενη από περίπου πενήντα επαγγελματίες κινηματογραφιστές, φοιτητές του χώρου και μέλη της κοινότητας θαυμαστών του Πολέμου των Άστρων της Σερβίας.

Γράφει και σκηνοθετεί ο βραβευμένος Σέρβος σκηνοθέτης Stevan Filipović.

Η ταινία γυρίστηκε σε τοποθεσίες κοντά στη σερβική πρωτεύουσα του Βελιγραδίου.

Το φουτουριστικό Μνημείο των Πεσόντων των Παρτιζάνων του Κοσμάι από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πάνω στο Όρος Κοσμάι και το Μνημείο Αγνώστου Ήρωα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην κορυφή του Όρους Αβάλα μετατράπηκαν με επιτυχία σε ορόσημα του σύμπαντος των Τζεντάι.

Η απόκρυφη ιστορία τοποθετείται χρονολογικά πριν από την κανονική ταινία “Star Wars: Η Δύναμη Ξυπνάει” και απεικονίζει το χαμό του τάγματος των Τζεντάι από τον Κάιλο Ρεν.

Το Global Voices ήρθε σε επαφή με τον Filipović για να συνομιλήσουν για την ταινία.

Global Voices (GV): Η ταινία σας έλαβε πολύ θετικές κριτικές από τα μέσα και επαινέθηκε από τους τοπικούς οπαδούς του Πολέμου των Άστρων. Το fan fiction σπάνια βλέπει αυτό το επίπεδο παραγωγής. Πώς το καταφέρατε;

Stefan Filipović (SF): Νομίζω ότι κάποιος μπορεί εύκολα να υποτιμήσει τι σημαίνει ο Πόλεμος των Άστρων για τους ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Είναι ένα κρίσιμο κομμάτι των προσωπικοτήτων μας, πολύ περισσότερο από κάποια τοπικά πολιτιστικά φαινόμενα, τουλάχιστον για πολλούς ανθρώπους της γενιάς μου. Νομίζω ότι δεν θα μπορούσαμε ποτέ να κάνουμε κάτι τέτοιο – να έχουμε μια εντελώς επαγγελματική ομάδα για ταινίες και τόσο καταπληκτικούς ηθοποιούς, για μια μη κερδοσκοπική ταινία θαυμαστών – εάν όλοι δεν μοιραζόμαστε τόσο πολλή αγάπη και σεβασμό για αυτό το φανταστικό σύμπαν, που δημιούργησε ο Τζορτζ Λούκας.

Αριστερά προς τα δεξιά: Darko Ivić, Stefan Filipović και Slaven Došlo στο σετ της ταινίας Breaking Point: A Star Wars Story. Φωτογραφία από την Tamara Antonović. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Όμως, το άλλο σημαντικό σημείο ήταν η ιστορία. Δεν ήθελα να φτιάξω μια ταινία θαυμαστών, ήθελα να φτιάξω αυτήν την πραγματικά προσωπική ιστορία, που τυχαίνει να έχει τοποθετηθεί στο σύμπαν του Πολέμου των Άστρων. Νομίζω ότι οι άνθρωποι αντέδρασαν σε αυτό, είδαν τα ωμά συναισθήματα και τις δυνατότητές τους, πολύ νωρίς. Ο Darko Ivić, που παίζει τον Nol στην ταινία, ήταν εκεί μαζί μου από την αρχή, όταν άρχισα να ονειρεύομαι αυτήν την ταινία.

Και μετά ο Slaven Došlo πήγε στη Disneyland και μου έφερε ένα δώρο, το φωτόσπαθο του Γιόντα, και ήξερα ότι τον ήθελα για να παίξει τον μικρότερο αδερφό, τον Kess. Έχει αυτό το μείγμα αφέλειας και πόνου, που θεωρούσα ότι ήταν αναπόσπαστο μέρος του χαρακτήρα.

Η Jana επιλέχθηκε μέσω κάστινγκ, αλλά τη στιγμή που μπήκε μέσα στην αίθουσα, σκεφτήκαμε: αυτή είναι η Mala.

Η υπόλοιπη ομάδα ήταν κάτι σαν το όνειρο ενός δημιουργού ταινιών. Είχαμε μεγάλη υποστήριξη από την Hypnopolis, την εταιρεία, που έχει κάνει παραγωγή σε όλες τις ταινίες μου. Βασικά, όλοι όσοι προσφέρθηκαν εθελοντικά για να βοηθήσουν καταγράφηκαν ως συμπαραγωγοί, καθώς δεν είχαμε προϋπολογισμό.

Στο τέλος, χωρίς σχεδόν καθόλου πόρους, με κοινή αγάπη για τον Πόλεμο των Άστρων και συνδέσμους από τις τρεις προηγούμενες ταινίες μου μεγάλου μήκους, έχουμε κυριολεκτικά τα κορυφαία σερβικά κινηματογραφικά συνεργεία σε όλους τους τομείς: από ακροβατικά έως οπτικά εφέ παγκόσμιας κλάσης, επαγγελματική χρωματική οργάνωση, βραβευμένο υπεύθυνο ήχου, με εκπληκτικά πλάσματα και προσθετικά ειδικά εφέ στο μακιγιάζ, απίστευτη μουσική (διαθέσιμη στο δικό μας κανάλι στο YouTube), και – φυσικά – μεγάλη βοήθεια από τους φοιτητές της Ακαδημίας Τεχνών, όπου διδάσκω.

Μια σκηνή από την ταινία Breaking Point: A Star Wars Story. Φωτογραφία από την Tamara Antonović. Χρησιμοποιείται με άδεια.

GV: Καλλιτέχνες από τα Βαλκάνια, όπως ο Zoran Cardula από τη Βόρεια Μακεδονία, έχουν στο παρελθόν διερευνήσει τις οπτικές ομοιότητες μεταξύ της εικονογραφίας του Πολέμου των Άστρων και του αρχιτεκτονικού κινήματος του Μπρουταλισμού στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η ταινία σας έφερε αυτήν τη σύνδεση σε ένα εντελώς νέο επίπεδο και μέσα από ένα εντελώς νέο μέσο. Πώς αποφασίσατε για αυτά τα συγκεκριμένα μνημεία;

SF: Υπάρχει κάτι πολύ βαθύ «Star-War-ειδές» στις ιστορίες και τους θρύλους της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ή μάλλον – το αντίστροφο. Η επική έξοδος και αναγέννηση μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη συνέχεια χάος, εμφύλιος πόλεμος, αντάρτες του Τίτο από όλα τα έθνη, που ξεπέρασαν τις διαφορές τους για να πολεμήσουν ένα μεγαλύτερο κακό (Ναζισμός), τη νίκη τους, την ειρήνη, τη δημιουργία αυτής της Νέας Δημοκρατίας, η οποία οδηγεί σε μια άλλη άνοδο του εθνικισμού και την πτώση της Δημοκρατίας…Είναι δύσκολο να διαχωρίσουμε την πραγματική μας ιστορία από μια σύνοψη ολόκληρης της ιστορίας του Σκαϊγουόκερ!

Ναός Τζεντάι στο Breaking Point: A Star Wars Story, φωτογραφία από την Tamara Antonović. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Έτσι, αυτά τα λείψανα από το παρελθόν μας ήταν τέλεια για να δημιουργήσουν την ατμόσφαιρα της Ακαδημίας Τζεντάι του Λουκ Σκαϊγουόκερ, χτισμένη μετά τους πολέμους, πάνω στα ερείπια μιας περασμένης εποχής, και αντιπροσωπεύουν την ιστορία, την οποία ο Nol και η Dust δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να μάθουν, η οποία όμως διαμόρφωσε τα πεπρωμένα τους. Έτσι, το αριστούργημα του Ivan Meštrović, το μνημείο στο Όρος Αβάλα για τον Άγνωστο Ήρωα έγινε ιερός χώρος των Τζεντάι και το μνημείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο Όρος Κοσμάι έγινε αρχαία ερείπια των Τζεντάι.

Από τη σκοπιά του δημιουργού, η αρχιτεκτονική του Μπρουταλισμού στην πρώην Γιουγκοσλαβία ήταν πολύ μοντέρνα, δημιουργήθηκε σε μια εποχή, όπου κοιτούσαμε τα αστέρια, στο μέλλον, για έμπνευση. Αυτό το κάνει να ξεχωρίζει σήμερα. Και οι δύο τοποθεσίες είχαν μυστήριο και μεγαλοπρέπεια και αισθάνομαι πραγματικά ότι προσθέτουν κάτι μοναδικό στην ταινία. Ήμαστε πολύ τυχεροί που λάβαμε άδειες για βιντεοσκόπηση εκεί.

GV: Οι κύριοι χαρακτήρες του Breaking Point είναι κοινοί θνητοί. Στις επίσημες ταινίες του Πολέμου των Άστρων, μέλη δύο “γενετικά ανώτερων βασιλικών οικογενειών” (για να παραφράσουμε τον David Brin) και οι κύκλοι τους τείνουν να τρέχουν την υπόθεση. Το Rogue One (2016) είναι ίσως μια εξαίρεση. Θεωρείτε το σύντομο σας πέρασμα μέρος μιας τάσης, που προβλέπει τον “εκδημοκρατισμό” αυτού του σύμπαντος, με ιστορίες που διερευνούν ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα μέσω των εμπειριών ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές τάξεις;

SF: Ναι, λοιπόν, υπάρχει αυτή η διάσημη ατάκα από την ταινία Clerks για όλους τους εργάτες, που έχτισαν το Death Star και τις ανείπωτες ιστορίες τους. Αλλά, σοβαρά, νομίζω ότι η μυθολογία του Πολέμου των Άστρων είναι τώρα τόσο πλούσια και λεπτομερής, που μπορεί να συγκριθεί με πολλούς από τους υπάρχοντες ιστορικούς μύθους σε όλο τον κόσμο, τουλάχιστον σε εμβέλεια και καθαρό επίπεδο λεπτομέρειας. Η θέση της ποπ κουλτούρας στις σύγχρονες κοινωνίες μας δεν έχει ακόμη αναλυθεί από ιστορικούς και κοινωνικούς ανθρωπολόγους, αλλά νομίζω ότι είναι ασφαλές να πούμε ότι αυτοί οι σύγχρονοι λαϊκοί πολιτιστικοί μύθοι καταλαμβάνουν μια πολύ σημαντική θέση στη ζωή μας. Από αυτή την άποψη, πιστεύω ότι ο Πόλεμος των Άστρων είναι πλέον κάτι περισσότερο από άλλο ένα franchise, είναι αναπόσπαστο μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Έτσι, ήταν ενδιαφέρον για μένα να προσπαθήσω να βρω μια τοπική οπτική γωνία, να προσπαθήσω να προσθέσω σε αυτήν τη μυθολογία από τη δική μας άποψη. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φτιάξουμε κάτι σαν το The Crown εδώ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε καταπληκτικές ιστορίες για να πούμε και σίγουρα μπορούμε να κάνουμε ταινίες όπως την ταινία Dirty Dozen ή την ταινία Rogue One. Και η κοινωνική τάξη είναι ένα σημαντικό μέρος αυτού. Έτσι φτιάξαμε ολόκληρο το παρασκήνιο του Breaking Point για την κοινωνική τάξη, με έναν κάποιο τρόπο. Ήταν ενδιαφέρον για μένα να φανταστώ πώς θα μπορούσε ένα φτωχό παιδί, χωρίς εκπαίδευση και καμία οικογένεια, που μεγάλωσε στους σκληρούς δρόμους της Σερβίας την δεκαετία του '90, να γίνει Ιππότης Τζεντάι, αυτός ο μοναχός πολεμιστής ζεν; Ή μήπως οι πληγές, που έχουμε όλοι, από τους πολέμους, την πολιτική, το έγκλημα, μας κάνουν συναισθηματικά ασταθείς, ακατάλληλους; Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό;

Η Jana Milosavljević ως Mala στο Breaking Point: A Star Wars Story. Φωτογραφία από την Tamara Antonović. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Οι πρωταγωνιστές της ταινίας μας είχαν πολύ δύσκολες παιδικές ηλικίες. Χωρίστηκαν, ο μεγαλύτερος έγινε έμπορος ναρκωτικών για να επιβιώσει. Ο νεότερος πωλήθηκε σαν σκλάβος στο ίδιο αφεντικό του εγκλήματος – α λα Τσαρλς Ντίκενς – που κάποτε του ανήκε ο Χαν Σόλο: στην Lady Proxima. Η Mala, η κοπέλα Twi'lek, ήταν εργάτρια του σεξ από τα πρώτα της εφηβικά χρόνια.

Στη συνέχεια διασώθηκαν από τον Λουκ Σκαϊγουόκερ και τώρα εκπαιδεύονται να γίνουν Τζεντάι, αλλά έχουν αυτές τις πληγές στην καρδιά τους, όλοι τους. Αυτές οι πληγές είναι οι αδυναμίες, που η Σκοτεινή Πλευρά εκμεταλλεύεται μέσω του Μπεν Σόλο, του μελλοντικού Κάιλο Ρεν.

Όμως, δεν είναι ο Μπεν Σόλο, που τους κάνει να στραφούν ο ένας εναντίον του άλλου: είναι οι δικοί τους φόβοι και αδυναμίες και οι παλιές πληγές, που κάνουν τα αδέλφια να πάνε κόντρα ο ένας στον άλλον. Εν ολίγοις, αντιπροσωπεύουν την ιστορία των συγκρούσεων, που οδήγησαν στη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Αδέλφια που σκοτώνουν ο ένας τον άλλον μέσα από παλιές πληγές και αναβίωση του εθνικισμού. Αυτή η άνοδος του τοξικού εθνικισμού στις πρώην γιουγκοσλαβικές χώρες έχει μια εντυπωσιακή ομοιότητα με την αναβίωση της αυτοκρατορίας, για την οποία προετοιμαζόταν ο Μπεν Σόλο, και αυτό είναι ένα σημαντικό πολιτικό σημείο στην τριλογία της συνέχειας. Λυπάμαι που δεν ανέπτυξαν αυτό το παρασκήνιο τόσο σοβαρά όσο ο Τζορτζ Λούκας, όταν δημιουργούσε τις πρώτες ταινίες του Πολέμου των Άστρων. Ειδικά στον σύγχρονο κόσμο, όπου βλέπουμε την επανεμφάνιση των πολιτικών απόψεων, που όλοι πιστεύαμε ότι νικήθηκαν πριν από τόσα χρόνια και που προκάλεσαν τόσο πόνο και πόνο.

Τελικές σκηνές του Breaking Point: A Star Wars Story. Φωτογραφία από την Tamara Antonović. Χρησιμοποιείται με άδεια.

GV: Οι κριτικές του Breaking Point επικεντρώθηκαν σε σχέση με την διάρκεια της ταινίας. Θέλουν περισσότερη. Σκοπεύετε να κάνετε συνέχειες;

SF: Το τέλος έπρεπε να είναι μυστηριώδες, ποιητικό, αόριστο, σαν όνειρο. Ο Kess πεθαίνει, ανακαλύπτοντας ξανά την πίστη του, λόγω του μοναδικού καθαρού πράγματος στην ζωή του, της αγάπης του για την Mala. Έτσι, είναι μια ολοκληρωμένη ιστορία για εμάς και δεν σκοπεύουμε να δώσουμε μια συνέχεια. Αλλά η δημιουργία ενός prequel θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα: ο Nol, ο Kess και η Mala ζούσαν στον πλανήτη Κορέλλια, προτού τους σώσει ο Λουκ Σκαϊγουόκερ. Από την άλλη πλευρά, ίσως θα ήταν πολύ σκοτεινό για Star Wars. Δεν ξέρω…Θα δούμε. Δύσκολο να δούμε το μέλλον, όπως είπε κάποτε ο Γιόντα.

GV: Η επιστημονική φαντασία και η φαντασία αποτελούσαν αναπόσπαστα μέρη του γενικού πολιτισμού στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Επί του παρόντος πολύ λίγοι συγγραφείς από την περιοχή ασχολούνται με αυτά τα είδη. Ως σκηνοθέτης μεγάλου μήκους, υπήρξατε ξεκάθαρος με αυτήν την έννοια, με την επιτυχημένη ταινία φαντασίας Shaitan's Warrior το 2006. Στο Next to Me (2015), αντιμετωπίσατε τη διασταύρωση μεταξύ των νέων τεχνολογιών και της κοινωνίας. Βλέπετε δυνατότητες για περισσότερη παραγωγή υλικού επιστημονικής φαντασίας στη Σερβία ή στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων;

SF: Δεν με ενδιαφέρει πολύ το “είδος” ή το “sci-fi” ή άλλες ετικέτες. Νομίζω ότι η εμμονή με το “είδος εναντίον τέχνης” είναι ένα πολύ περίεργο ευρωπαϊκό φαινόμενο (όπως η τυποποιημένη εμμονή με τα είδη είναι ένα παράξενο αμερικανικό φαινόμενο) και κάπως μας κάνει να χάνουμε την εστίαση σε αυτό που έχει σημασία – λέγοντας καλές ιστορίες, γράφοντας από την καρδιά, δημιουργώντας συναρπαστικούς χαρακτήρες, που έχουν σημασία για το κοινό.

Νομίζω ότι έχουμε εδώ τη δυνατότητα να ονειρευτούμε οτιδήποτε θέλουμε, αλλά συχνά επιλέγουμε να μην ονειρευόμαστε και μάλλον να δημιουργούμε ταινίες, που να ταιριάζουν στις ευρωπαϊκές στρατηγικές και στα σχέδια χρηματοδότησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ταινίες, που μοιάζουν περισσότερο με ένα προϊόν από τον μέσο όρο του ποσοστού σας στο Χόλιγουντ, μείον την αρετή του να είναι άξιο παρακολούθησης. Και αυτός είναι ο λόγος, που οι άνθρωποι εμπνέονται περισσότερο από την ποιοτική τηλεόραση και τα παιχνίδια παρά από τις ταινίες αυτές τις μέρες. Έτσι, εν συντομία, ναι, νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε σχεδόν ό,τι θέλουμε, αλλά πρέπει να αγωνιστούμε για ένα διαφορετικό σύστημα χρηματοδότησης για να γίνει δυνατό και διαφορετικά πρότυπα για να συνειδητοποιήσουμε το δυναμικό της σκέψης “έξω από τα πρότυπα”.