Στην Αλγερία, η διαδικτυακή καταστολή στοχεύει Βέρβερους διαδηλωτές του κινήματος Χιράκ

Μια Παρασκευή πρωί στα τέλη του καλοκαιριού του 2019, μια μοναχική γυναίκα βάδιζε στο κέντρο του Αλγερίου. Πέρασε μπροστά από μια σειρά αστυνομικών και ζήτησε δυνατά την καθαίρεση του πλέον αποθανόντος στρατηγού Ahmed Gaid Salah, λίγες ώρες πριν από την κύρια αντικυβερνητική πορεία το απόγευμα εκείνο.

Νωρίτερα εκείνο το καλοκαίρι, τον Ιούνιο του 2019, ο Gaid έθεσε εκτός νόμου τη βερβέρικη σημαία ^[1], που ανήκει στους Καβύλους ^[2] Βέρβερους (Amazigh). Μετά από αυτό το διάταγμα, δεκάδες διαδηλωτές συνελήφθησαν, επειδή την έφεραν παράλληλα με την εθνική σημαία κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Χιράκ, της λαϊκής εξέγερσης που ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 2019 ενάντια στον τότε πρόεδρο Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, που είχε βάλει υποψηφιότητα για 5η θητεία. ^[3]

“Αυτή η γυναίκα τόλμησε δύο πράγματα: το πρωί, γίνονται περισσότερες συλλήψεις και είναι αδιανόητο να μιλάς εναντίον του Gaid”, δήλωσε ο Meziane Abane, δημοσιογράφος που πέτυχε σε βίντεο τη γυναίκα αυτή. Δημοσίευσε το βίντεο ^[4] στο Facebook στη σελίδα του ιστότοπου ειδήσεών του, L'Avant-Garde Algérie ^[5] (οι Αρχές της Αλγερίας μπλόκαραν πρόσφατα τον ιστότοπο).

Λίγες στιγμές αργότερα, άρχισαν να ξεχύνονται προσβολές. Σχόλια όπως “είσαι το κατακάθι της Γαλλίας”, “Η Γαλλία είναι η μανούλα σου” και “γαλλόσπορος” πλημμύρισαν την ενότητα σχολίων. Σε μια μέρα, το βίντεο είχε 1 εκατομμύριο προβολές και έως 4 εκατομμύρια σχόλια.

Όσοι κατάγονται από την περιοχή της Καβυλίας συνδέονται συχνά με τη Γαλλία, την πρώην αποικιακή δύναμη της Αλγερίας. Τα διαδικτυακά τρολ χρησιμοποιούν υποτιμητικούς όρους για να στοχεύσουν και να κατηγορήσουν όσους έχουν τέτοια καταγωγή ότι είναι αυτονομιστές, που απειλούν την “εθνική ενότητα”.

“Τότε κατάλαβα τη δύναμη [αυτών των διαδικτυακών τρολ]”, είπε ο Abane, σε τηλεφωνική συνέντευξη με το Global Voices. “Αναρωτιόμουν: πότε θα σταματήσουν; Θα σταματήσουν; Σταμάτησαν στις 6 το πρωί!”

Ο ίδιος ο Abane κατάγεται από την πόλη Μπουίρα στην Καβυλία, μια ορεινή περιοχή που συνορεύει με τη Μεσόγειο Θάλασσα και πατρίδα των Βέρβερων. Τα σχόλια, ενώ έχουν ρίζες σε μια πολιτική διαμάχη, στοχεύουν συγκεκριμένα Καβύλους ακτιβιστές με ρατσιστικούς τόνους.

Η Καβυλία υπήρξε κεντρική περιοχή για το κίνημα Χιράκ. Αφότου ο Μπουτεφλίκα παραιτήθηκε τον Απρίλιο, το κίνημα συνέχισε να διαμαρτύρεται κάθε Τρίτη και Παρασκευή απαιτώντας την αναθεώρηση του συστήματος (μέχρι τον Μάρτιο όταν «σταμάτησε» για λόγους δημόσιας υγείας λόγω του COVID-19).

Τον Δεκέμβριο, ακτιβιστές του Χιράκ μποϊκοτάρισαν τις εθνικές εκλογές. Περίπου το 40% του πληθυσμού ψήφισε σε εθνικό επίπεδο ^[6], ενώ σε τμήματα της Καβυλίας παρατηρήθηκε σχεδόν 100% ποσοστό αποχής.

Ο ρατσισμός ενάντια σε Βέρβερους ακτιβιστές και πολίτες δεν είναι κάτι νέο, αλλά η δύναμη αυτής της ρητορικής εντάθηκε το 2019, σύμφωνα με τον Abane.

Η ιστορία της προσβολής “zouave”

Ο Αλγερινός δημοσιογράφος Khaled Drareni, ο οποίος κάλυψε τις διαμαρτυρίες του Χιράκ, καταδικάστηκε ^[9] σε οκτώ μήνες φυλάκιση τον Απρίλιο για κατηγορίες υποκίνησης και “επίθεσης στην εθνική ενότητα”. Είπε στο Global Voices σε συνέντευξή του πέρυσι ότι η κάλυψη του Χιράκ προσέλκυσε πανομοιότυπα μεταξύ τους σχόλια, που τον κατηγορούσαν ότι εργάζεται για τη Γαλλία, ότι πληρωνόταν από τους Γάλλους και τον αποκαλούσαν zouave [ζουάβ].

Η λέξη zouave αναφέρεται σε μια ομάδα Αλγερινών ανδρών από την Καβυλία, που προσελήφθησαν από τη Γαλλία κατά τη διάρκεια της κατοχής στην Αλγερία, προκειμένου να αποτελέσουν κομμάτι μιας μονάδας ελαφρού πεζικού για το Γαλλικό Στρατό από το 1830, δήλωσε η Ouissal Harize, διδακτορική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Ντάραμ, που ερευνά τη βία ως αποικιακή κληρονομιά στην Αλγερία.

Υπάρχουν αντικρουόμενες εξηγήσεις για την ετυμολογική προέλευση του όρου. Η Harize εντόπισε τη ρίζα στη βερβέρικη λέξη izouf, που σημαίνει “ρίχνω”. Αλλά αναφέρει ότι ο όρος θα μπορούσε επίσης να προέλθει από μια αραβική εσφαλμένη προφορά του agawaw, το όνομα μιας ομοσπονδίας βερβέρικων φυλών.

Μέχρι τη δεκαετία του 1860, άλλοι στρατοί ονόμασαν επίσης τα συντάγματα πεζικού τους ζουάβ. Ευρωπαίοι ζωγράφοι, όπως ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, επέλεξαν τους ζουάβ ως δημοφιλές θέμα πορτραίτου, πρόσθεσε.

Ενώ η παρουσία των Βερβέρων στο Γαλλικό Στρατό είναι πράγματι επαληθεύσιμη, “ο όρος χρησιμοποιείται τώρα από ορισμένους για να στοχεύσει και να αμαυρώσει όλους τους Βέρβερους και έτσι χρησιμοποιείται πλέον ως μέσο ρατσισμού”, εξήγησε η Harize.

“Πρόκειται περί ιδεολογικής μάχης” μεταξύ Αράβων εθνικιστών και βερβερικών κινημάτων, εξήγησε ο Nacer Djabi, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου:

Οι Άραβες εθνικιστές αποκαλούν ανθρώπους από την Καβυλία “ζουάβ” για να πουν ότι ήταν με το μέρος της αποικιοκρατίας από την αρχή, [προκειμένου] να δημιουργήσουν σύνδρομο για τους Βέρβερους, που παρουσιάζονται ως μεγάλοι επαναστάτες κατά τη διάρκεια του πολέμου για την ανεξαρτησία. Είναι μια χειραγώγηση της εθνικής ιστορίας για σύγχρονη πολιτική.

“Μίσος και τοξικός διάλογος”

Σήμερα, τα τρολ παίρνουν αυτόν τον ιστορικό λόγο γύρω από το νόημα και τον ορισμό των ζουάβ και δημιουργούν μια συνωμοσία ότι το κίνημα Χιράκ “διευθύνεται από μια κοσμική γαλλοβερβερική ελίτ, η οποία προσπαθεί να περιηγηθεί στο κίνημα”, δήλωσε ο Redouane Boudjema, καθηγητής μέσων και επικοινωνιών στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου.

Ο Boudjema είπε ότι έχουν διαδοθεί ψευδείς πληροφορίες σχετικά με σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες των Βερβέρων, όπως ο Hocine Aït Ahmed, διοικητής των πρώτων ανταρτών, που πολέμησαν την αποικιακή κυριαρχία, και μέρος της προσωρινής κυβέρνησης μετά την ανεξαρτησία πριν παραιτηθεί και δημιουργήσει το πρώτο κόμμα της αντιπολίτευσης της Αλγερίας.

Ο Boudjema εξήγησε:

Οι ψευδείς ειδήσεις για την ιστορία της Αλγερίας χρησιμοποιούνται για να τροφοδοτήσουν μίσος και τοξικό λόγο εναντίον μιας περιοχής [Καβυλία], η οποία ήταν πάντα στην πρωτοπορία του αγώνα για δημοκρατική μετάβαση.

Τον τελευταίο χρόνο, το τρέχον καθεστώς συνέβαλε σε αυτόν τον αντιβερβερικό λόγο για να προσπαθήσει να αποδυναμώσει το κίνημα Χιράκ.

Η “βερβερικότητα” αναγνωρίζεται ^[10] ως ένα από τα θεμελιώδη συστατικά της αλγερινής ταυτότητας στο σύνταγμα και οι Αρχές έχουν λάβει μέτρα τα τελευταία χρόνια για να ενσωματώσουν τον βερβερικό πολιτισμό. Η βερβερική καθιερώθηκε ως επίσημη γλώσσα το 2016 και ο πρώτος μήνα του βερβερικού έτους – yannayer – ορίστηκε ως δημόσια αργία το 2018.

Παρ’ όλα αυτά, τον Ιούνιο του 2019 καθώς βρίσκονταν σε πορεία οι διαδηλωτές του Χιράκ, ο Gaid κατέστειλε τις βερβερικές εκφράσεις, θέτοντας εκτός νόμου τη σημαία τους και συλλαμβάνοντας όσους την είχαν υψώσει.

“Η διάκριση εναντίον της Καβυλίας υπήρχε πολύ πριν από τις 22 Φεβρουαρίου και ήταν σε θεσμικό επίπεδο”, δήλωσε ο Kader Houali, δικηγόρος και ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Τίζι Ούζου στην Καβυλία, επισημαίνοντας πόσο καιρό χρειάστηκε μετά την ανεξαρτησία για την αναγνώριση της γλώσσας. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι αυτός ο τύπος διακρίσεων υπάρχει στην κοινωνία, καθώς και στο σύστημα, και ελέγχεται από συγκεκριμένες δημόσιες προσωπικότητες και δημοσιογράφους.

Ο Houali, μαζί με δύο άλλους δικηγόρους, υπέβαλαν ^[11] καταγγελία εναντίον της Naima Salhi, προέδρου του Κόμματος Δικαιοσύνης και Διακήρυξης (PEP), για “υποκίνηση φυλετικού μίσους και έκκληση για τη δολοφονία Βέρβερων πολιτών”. Είναι μια εκ των πολιτικών και δημοσιογράφων, που “επιτίθενται σε ό, τι είναι διαφορετικό [μη αραβικό και μη ισλαμικό]”, είπε.

Η Salhi χρησιμοποιεί τη σελίδα του πολιτικού της κόμματος στο Facebook για να μοιράζεται εκκλήσεις προς τους πολίτες “για να περιθωριοποιήσουν τους Καβύλους και να εκτελέσουν τους αποκαλούμενους ζουάβ και την κοινότητα του διαβόλου“. “Είναι έκκληση για θάνατο και βία”, δήλωσε ο Houali. Νέοι bloggers δημοσιεύουν παρόμοιες εκκλήσεις, είπε.

Σε ένα βίντεο ^[12] που δημοσιεύτηκε στα τέλη του 2019, η Salhi δήλωσε ότι οι Καβύλοι δεν είναι Αλγερινοί, αλλά μάλλον “μετανάστες”, που κατάγονται από τους Βάνδαλους ^[13]. Στο βίντεο, το χαρακτήρισε ντροπή για τους “Αλγερινούς να αφήσουν αυτά τα σκυλιά να κάνουν ό,τι τους αρέσει”.

Σε ένα άλλο βίντεο ^[14], που καταγράφηκε αμέσως μετά το θάνατο του Salah στις 23 Δεκεμβρίου 2019 ^[15], η Salhi προειδοποίησε: “Προσοχή σε αυτήν την επικίνδυνη ομάδα και αυτήν τη σημαία”.

Σε μια σειρά υποτιμητικών σχολίων, χαρακτήρισε τους Καβύλους ως Εβραίους και είπε: “Γι ‘αυτό δεν τα πάμε καλά μαζί σας”. Αναφέρθηκε επίσης στην παράνομη βερβερική σημαία ως “σημαία των ζουάβ”.

Ενώ δεν υπάρχει επίσημος νόμος, που να απαγορεύει τις φυλετικές ή περιφερειακές διακρίσεις, ο Houali ελπίζει ότι μπορεί να είναι σε θέση να εφαρμόσουν το τμήμα του Ποινικού Κώδικα, που απαγορεύει τις “απειλές για την εθνική ενότητα”. Ειρωνικά, ο ίδιος νόμος συνέβαλε στη σύλληψη διαδηλωτών, που κυμάτιζαν την βερβερική σημαία.

Ο Abane πιστεύει ότι η εκστρατεία κατά των ζουάβ κατάφερε να αποστρατεύσει μερικούς από τους διαδηλωτές του Χιράκ. “Αυτή είναι η άρνηση του διαφορετικού. Πρόκειται κυρίως για ρατσισμό. Στοχεύουν άτομα από την Καβυλία και δεν υπάρχει καμία ενέργεια ούτε από το Facebook ούτε από το αλγερινό δικαστικό σύστημα”, είπε.

Προς το παρόν, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να φιλτράρει τις επαναλαμβανόμενες προσβολές στη σελίδα του στο Facebook, αλλά αυτό δεν έχει σταματήσει τα τρολ. Το προσπερνούν προσθέτοντας ένα μόνο γράμμα και τον πλημμυρίζουν με σχόλια, που τον αποκαλούν αζουάβ.