Μνημείο για την Ημέρα Νίκης κατά του Φασισμού ( 9 Μαΐου του 1945 ) στο δήμο Τσένταρ Σκοπίων στη Βόρεια Μακεδονία, που δωρήθηκε από τη ρωσική πρεσβεία στις 9 Μαΐου του 2020 . Φωτογραφία από Meta.mk , η χρήση της γίνεται με άδειά τους.

Η ιστορία αυτή βασίζεται στο ρεπορτάζ των συνεργατών του Global Voices, του ειδησεογραφικού πρακτορείου Meta.mk, εγχειρήματος του Ιδρύματος Metamorphosis. 

Ψάχνοντας στο Google τις φράσεις “ρωσική πρεσβεία”, “δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος” και “μνημείο”, πολύ πιθανό να σου τραβήξει την προσοχή το γεμάτο δράμα ιστορικό αδιέξοδο των πολυπαθών σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Τσεχικής Δημοκρατίας .

Περισσότερα σχετικά με αυτό εδώ.

Αλλά αυτό το μήνα ξετυλίχθηκε μπροστά μας ένα λιγότερο γνωστό παράδειγμα της ρωσικής διπλωματίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς σε ολόκληρη των Ευρώπη σηματοδοτούνταν 75 χρόνια από την παράδοση των Ναζί.

Στις 9 Μαΐου, ο δήμαρχος του δήμου Τσένταρ, ενός από τους δέκα δήμους της πρωτεύουσας των Σκοπίων, και ο πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Βόρεια Μακεδονία έκαναν τα αποκαλυπτήρια ενός καινούργιου μνημείου, το οποίο τιμά την “Ημέρα νίκης κατά του φασισμού”.

Ο χώρος του καινούργιου γρανιτένιου μνημείου βρίσκεται σε έναν ήσυχο δρόμο σε μια αστική γειτονιά των Σκοπίων, που ονομάστηκε “οδός 9ης Μαΐου” πριν από δεκαετίες.

Η ανάγλυφη εικόνα, που βρίθει του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τεχνικά αναπαριστά ένα στρατιώτη με μανδύα να κρατά ένα εμβληματικό σοβιετικό PPSh-41 .

Το κείμενο στο μνημείο είναι στη μακεδονική γλώσσα:

Оваа улица е именувана во чест и спомен на 9 мај 1941 година, Денот на победата над фашизмот во Втората светска војна. Вечна слава на хероите – борци од антихитлеровата коалиција кои го победија нацизмот и ги ослободија европските народи!

Αυτός ο δρόμος έχει ονομαστεί προς τιμήν και εις μνήμην της ενάτης Μαΐου, Ημέρας Νίκης κατά του Φασισμού. Αιώνια δόξα στους ήρωες και στους πολεμιστές της αντιχιτλερικής συμμαχίας, που κατατρόπωσαν το ναζισμό και ελευθέρωσαν τους λαούς της Ευρώπης .

Ο Ρώσος πρέσβης Sergei Bazdnikin δήλωσε πως το υπόδειγμα για το μνημείο ήταν το ηρώο των Σοβιετικών στρατιωτών στη ρωσική πόλη Ρζεβ, κοντά στην τοποθεσία, όπου έλαβαν χώρα οι αιματηρές ιστορικές μάχες το 1942 και το 1943, κατά τις οποίες απεβίωσαν περίπου 400.000 στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού.

Ο δήμαρχος του Τσένταρ Sasha Bogdanovikj επεσήμανε πως το Δημοτικό Συμβούλιο καλωσόρισε την πρωτοβουλία της πρεσβείας και είχε ψηφίσει ομόφωνα να δεχτεί το μνημείο.

Δεν πρόκειται για την πρώτη φορά κατά τα τελευταία χρόνια, που η πρεσβεία έχει βοηθήσει τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, το διάδοχο κράτος της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, να τιμήσει σοβιετικά επιτεύγματα.

Μνημείο του Γιούρι Γκαγκάριν, που ανεγέρθηκε τον Απρίλιο του 2015 στο δήμο Κάρπος των Σκοπίων στη Βόρεια Μακεδονία. Φωτογραφία από Meta.mk, η χρήση της γίνεται με άδειά τους.

Το 2015, ένας άλλος δήμος στα Σκόπια, το Κάρπος, ανήγειρε μια παρόμοια γρανιτένια πλάκα προς τιμήν του κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν σε μια τελετή, όπου παρευρέθηκε ο τότε πρέσβης Oleg Scherbak .

Τα τελευταία χρόνια, γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις σχετικές με τη “νίκη κατά του φασισμού” υπάρχουν σε αφθονία, καθώς διάφορες χώρες ρίχνουν ευθύνες η μια στην άλλη πως φορτίζουν πολιτικά τους σχετικούς εορτασμούς και πως διαστρεβλώνουν τα ιστορικά γεγονότα για προπαγανδιστικούς λόγους .

Στη Ρωσία θεωρείται σημαντικότατη εθνική αργία, η οποία τη φετινή χρονιά εορτάσθηκε ακόμα και σε κατάσταση απαγόρευσης κυκλοφορίας.

Ωστόσο, οι πολίτες γειτονικών χωρών όπως η Ουκρανία και η Τσεχία, τείνουν να ερμηνεύουν τη Σοβιετική Ένωση και τον Κόκκινο Στρατό αρνητικά.

Ρωσική εμπλοκή στη Βόρεια Μακεδονία

Η ρωσική επιρροή στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας εντάθηκε μετά την 9η Μαΐου 2015, όταν ο τότε πρόεδρος Γκιόργκιε Ιβάνοφ παρευρέθηκε στην παρέλαση της ημέρας της νίκης που διοργανώθηκε από τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα .

Το NATO είχε προτείνει στα μέλη του και στους συμμάχους του να μποϊκοτάρουν την παρέλαση σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της της ρωσικής επιθετικότητας ενάντια στην Ουκρανία .

Η περιφρόνηση του Βορειομακεδόνα ηγέτη της επίκλησης του NATO για επίδειξη αλληλεγγύης κατέστησε το στόχο της χώρας για ένταξη στο NATO και την Ευρωπαϊκή Ένωση αμφισβητήσιμη.

Στα ακόλουθα χρόνια, η Βόρεια Μακεδονία κατάφερε να γίνει μέλος του NATO παρά τα εμπόδια, που υπήρξαν από το δεξιό κόμμα του Ιβάνοφ, ονόματι VMRO-DPMNE .

Το κόμμα έχασε τις εκλογές του 2016 παρά την απεριόριστη στήριξη, που του παρείχε η Ρωσία μέσω διπλωματίας, πολιτικών πληρεξούσιων, φιλικά προσκείμενων ΜΜΕ προς τη Ρωσία και ορδών διαδικτυακών τρολ.

Παρόλ’ αυτά, η κυβέρνηση, της οποίας ηγείται η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση Μακεδονίας (SDSM) από τα τέλη Μαΐου του 2017, προσέχει να αποφεύγει την οποιαδήποτε εχθρότητα με τη Μόσχα.

Ο εναγκαλισμός των Σκοπίων προς τη Ρωσία είναι ακόμα εμφανέστερος μπροστά σε προκλήσεις, όπως, όταν το 2018 ο πρώην πρέσβης Scherbak ανακοίνωσε πως η χώρα θα ήταν “ένας νόμιμος στόχος” για ρωσικά πολεμικά αντίποινα σε περίπτωση σύρραξης, αν επιλέξει (η χώρα) να συμμετάσχει στο NATO.

O Bogdanovikj, ο οποίος επέβλεψε την αποκάλυψη του μνημείου με τον πρέσβη Bazdnikin, είναι μέλος του SDSM όπως και άλλοι δημοτικοί σύμβουλοι, που υποστήριξαν την τοποθέτησή του.

Η γιουγκοσλαβική εμπειρία 

Η Ημέρα Νίκης κατά του Φασισμού γιορτάζεται στις περισσότερες χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης, όπου ο Κόκκινος Στρατός είχε το μεγαλύτερο ρόλο στις απελευθερωτικές προσπάθειες, στις 9 Μαΐου .

Αυτό συμβαίνει, επειδή η παράδοση υπογράφηκε αρκετή ώρα, προτού τα μεσάνυχτα στο Βερολίνο, αλλά ήρθε σε ισχύ μετά τα μεσάνυχτα σύμφωνα με την ώρα της Μόσχας .

Στις φιλικά προσκείμενες χώρες προς τη Δύση, η επέτειος γιορτάζεται στις 8 Μαΐου και είναι γνωστή ως “Ημέρα Νίκης της Ευρώπης”, εφόσον για αυτές τις χώρες είναι δεδομένο πως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε τον Αύγουστο με την παράδοση των Ιαπώνων.

Παρόλο που έχει κοινή ώρα με το Βερολίνο και το Παρίσι, η Βόρεια Μακεδονία ξεκίνησε να γιορτάζει την Ημέρα της Νίκης την 9η Μαΐου ως μέρος της τότε Γιουγκοσλαβίας.

Εν αντιθέσει με άλλα μέλη της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας, συμπεριλαμβανομένης και της πρωτεύουσας του Βελιγραδίου, η μακεδονική περιοχή απελευθερώθηκε χωρίς την άμεση ανάμειξη του Κόκκινου Στρατού το Νοέμβριο του 1944 από ντόπιους αντάρτες.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, Μακεδόνες αντιφασίστες πολέμησαν μαζί με συμπολεμιστές από το γειτονικό Κόσοβο, τη Σερβία και άλλους συμμάχους.

Η Γιουγκοσλαβία γρήγορα αποσκίρτησε από το σοβιετικό μπλοκ, αλλά δεν άλλαξε την ημερομηνία της εορτής, που κατέληξε να γίνει μια μικρή παραδοσιακή εθνική αργία επί σοσιαλισμού επισκιασμένη από άλλες όπως η Πρωτομαγιά, η Ημέρα της Ομοσπονδίας, η Ημέρα της Εξέγερσης, αλλά και η Ημέρα του Στρατού.

Στην πραγματικότητα, οι Γιουγκοσλάβοι συνήθιζαν να σημειώνουν ότι ο πόλεμος δεν έληξε στη χώρα στις 9 Μαΐου, αλλά μια εβδομάδα αργότερα, αφού οι εναπομείναντες Ναζί και οι συνεργάτες τους αποπειράθηκαν να βρουν τρόπο διαφυγής από τη χώρα προκειμένου να καταθέσουν τα όπλα στις αγγλοαμερικανικές δυνάμεις στην Αυστρία.

Αυτή η προσπάθεια απόδρασης είχε ως απότοκο παραπάνω κτηνωδίες.

Στη Βόρεια Μακεδονία, η Ημέρα της Νίκης γιορτάζεται συνάμα με την Ημέρα της Ευρώπης, μια γιορτή ευρωπαϊκής ειρήνης και ενσωμάτωσης προωθούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία δεν υπάρχει στη Ρωσία.

Κορυφαίοι ανώτεροι αξιωματούχοι και ακτιβιστές συχνά γιορτάζουν και τις δύο ημέρες εξίσου από εννοιολογικής άποψης:

If there was no #VictoryInEuropeDay there would have been no Europe Day. Withouth #EuropeDay, Victory would have had a no meaning.
Happy and prosperous day to all! pic.twitter.com/T9sctR804X

Andreja Stojkovski (@andrejas_mkd) May 9, 2020

Σε περίπτωση που δεν υπήρχε #ΗμέρατηςΝίκης δε θα υπήρχε Ημέρα της Ευρώπης. Δίχως την #ΗμέρατηςΕυρώπης, η Νίκη δε θα ‘χε κανένα νόημα. Χαρούμενη ημέρα σε όλους !!!