Η τριετής αυτονομιστική κρίση του Καμερούν: Διαδικτυακές απειλές, επιθέσεις κατά της ταυτότητας και της ελευθερίας έκφρασης

Ένα πάρκο στη διασταύρωση Warda κοντά στους καταρράκτες Μφούντι στο Καμερούν. “Καμερούν για πάντα ενωμένο”, γράφει η πινακίδα. Φωτογραφία από τον Simbanematick μέσω CC BY 4.0.

Τον Νοέμβριο του 2016 ξέσπασαν διαμαρτυρίες ενάντια στη γαλλική πλειοψηφία στις βορειοδυτικές και νοτιοδυτικές αγγλόφωνες περιοχές του Καμερούν. Οι διαδηλωτές ενίσχυσαν τα αιτήματα των αγγλόφωνων δικηγόρων και δασεκπαιδευτικών να εφαρμοστεί το Δίκαιο και το αγγλικό εκπαιδευτικό σύστημα στις περιοχές τους.

Η αγγλόφωνη μειονότητα του Καμερούν αποτελεί το 20% της χώρας, ενώ η γαλλόφωνη πλειοψηφία αποτελεί το υπόλοιπο 80%.

Αυτές οι διαμαρτυρίες βασίστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – ειδικά στο Facebook – για κινητοποίηση και ενημέρωση.

Ταυτότητα, γλώσσα και ψηφιακά δικαιώματα του Καμερούν με μια ματιά

  • Το Καμερούν χωρίζεται σε αγγλικές και γαλλικές κουλτούρες με περισσότερες από 200 γλώσσες
  • Η κυβέρνηση απενεργοποίησε το Διαδίκτυο το 2017 σε μια προσπάθεια να καταπνίξει την Αγγλόφωνη Κρίση
  • Η κυβέρνηση δεν έχει ξεκάθαρα μέτρα για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους στο Facebook
  • Τον Ιανουάριο του 2019, το Καμερούν κατατασσόταν ανάμεσα στους 15 κορυφαίες χρήστες του Facebook

Η καταστολή της γαλλόφωνης κυβέρνησης σε αυτές τις διαμαρτυρίες οδήγησε σε έναν τριετή αυτονομιστικό πόλεμο, σε μεγάλο βαθμό καθοδηγούμενο από πολιτικές ταυτότητας και γλώσσας, γνωστό ως “Αγγλόφωνη Κρίση”.

Σε όλη αυτή την κρίση, οι διαδικτυακές επιθέσεις και η ρητορική μίσους βάσει ταυτότητας συνεχίζουν να καταπνίγουν την ελευθερία έκφρασης.

Συγκρούσεις μεταξύ αυτονομιστικών ομάδων και κρατικής αστυνομίας και στρατού οδήγησαν σε τουλάχιστον 2.000 θανάτους και περίπου 500.000 άτομα εκτοπίστηκαν. Οι αγγλόφωνες αυτονομιστικές ομάδες στο νότιο Καμερούν επιδιώκουν να αποσχιστούν από το γαλλικής πλειοψηφίας Καμερούν και να δημιουργήσουν την Αμπαζόνια, ένα νέο έθνος.

Διακοπή λειτουργίας του Διαδικτύου

Τον Οκτώβριο του 2016, ένα μήνα πριν από την έναρξη των διαδηλώσεων, η κυβέρνηση δέχθηκε έντονη κριτική στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον τρόπο, με τον οποίο διαχειρίστηκε ένα τροχαίο ατύχημα στη μικρή πόλη Εσέκα στο κεντρικό Καμερούν, που στοίχισε τη ζωή περισσότερων από 80 ανθρώπων, ενώ τραυματίστηκαν 600.

Σε απάντηση, η κυβέρνηση εξαπέλυσε μια εκστρατεία ενάντια στους κινδύνους των κοινωνικών μέσων. Η κρατική εφημερίδα Cameroon Tribune δήλωσε ότι τα κοινωνικά μέσα “γίνονται γρήγορα απειλή για την ειρήνη και ένα μυστικό μέσο χειραγώγησης”, προωθώντας “την δολοφονία χαρακτήρων, την αποσταθεροποίηση της κοινής γνώμης και την παραμόρφωση γεγονότων, μεταξύ άλλων”.

Τον Ιανουάριο του 2017, το έθνος της Δυτικής Αφρικής διέκοψε τη λειτουργία του Διαδικτύου στις αγγλόφωνες περιοχές του για περισσότερο από έναν χρόνο. Η διακοπή του Διαδικτύου – που διήρκεσε μέχρι τον Μάρτιο του 2018 – συνέβη, αφού εμφανίστηκαν στο Διαδίκτυο πάμπολλες εικόνες βασανιστηρίων και θανάτου, που η κυβέρνηση ήθελε να αποκρύψει.

Αυτό όχι μόνο στέρησε πληροφόρηση από τους διαδικτυακούς χρήστες – η πλειοψηφία των οποίων είναι νέοι – αλλά επίσης παραβίασε ψήφισμα, που ενέκρινε το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών το 2017 σχετικά με την “προώθηση, προστασία και απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο”.

Το ψήφισμα καταδίκασε τις διακοπές στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο και “επιβεβαιώνει ότι τα ίδια δικαιώματα που έχουν οι άνθρωποι εκτός διαδικτύου πρέπει επίσης να προστατεύονται και διαδικτυακά”, ιδίως η ελευθερία της έκφρασης.

Πολιτικές γλώσσας και ταυτότητας

Για δεκαετίες, το Καμερούν έχει εγκλωβιστεί σε πολυάριθμες, έντονες συζητήσεις για το πώς τόσο οι αγγλόφωνοι όσο και οι γαλλόφωνοι πολιτισμοί και γλώσσες μπορούν να εκπροσωπούνται πιο δίκαια στους δημόσιους χώρους.

Η χώρα συγχωνεύτηκε με αγγλικές και γαλλικές γλώσσες και κουλτούρες μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Βρετανία και η Γαλλία ανέλαβαν την τότε γερμανική αποικία, απελαύνοντας τη Γερμανία από τα εδάφη εν μέσω πολέμου.

Το Γαλλικό Καμερούν πέτυχε την ανεξαρτησία του το 1961, καθώς η Δημοκρατία του Καμερούν και το Βρετανικό Καμερούν ψήφισαν για να ενταχθούν στη δημοκρατία και να σχηματίσουν την διπολιτειακή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του Καμερούν το 1961.

Παρ’ όλα αυτά, ο πρώτος Πρόεδρος του Καμερούν, Αχμαντού Αχίντζο, ο οποίος κυβέρνησε από το 1961 έως το 1982, διέλυσε το ομοσπονδιακό σύστημα το 1972.

Το αποτέλεσμα είναι 10 περιφέρειες, που αποτελούν το Καμερούν σήμερα: οκτώ γαλλόφωνες και δύο αγγλόφωνες.

“Έχουμε μια ομάδα WhatsApp για αθλητικές ειδήσεις στο Καμερούν”, δήλωσε ο Samuel, αθλητικός δημοσιογράφος, στο Global Voices στις 5 Μαρτίου στην πρωτεύουσα, Γιαουντέ. Ο Samuel είναι ένας αγγλόφωνος Καμερουνέζος από τα νοτιοδυτικά, αγγλόφωνη περιοχή, ο οποίος ζήτησε από το Global Voices να διατηρήσει την ανωνυμία του για φόβο καταστολής:

Often we get official documents from federations in French. When my English colleagues ask why it is like that, most French colleagues hit back, saying tu dois etre bilingue [‘you need to be bilingual’] – le Cameroun est bilingue [‘Cameroon is bilingual’]. The funniest thing is that they can’t even read documents in English. We will quarrel and even lose track of the essence of the document at times – that’s how English journalists struggle for our identity in this country.

Συχνά λαμβάνουμε επίσημα έγγραφα από ομοσπονδίες στα γαλλικά. Όταν οι Άγγλοι συνάδελφοί μου ρωτούν γιατί γίνεται αυτό, οι περισσότεροι Γάλλοι συνάδελφοι αντιδρούν λέγοντας tu dois etre bilingue [πρέπει να είσαι δίγλωσσος] – le Cameroun est bilingue [Το Καμερούν είναι δίγλωσσο]. Το πιο διασκεδαστικό είναι ότι δεν μπορούν καν να διαβάσουν έγγραφα στα αγγλικά. Θα τσακωθούμε και θα χάσουμε μερικές φορές την ουσία του εγγράφου – με αυτόν τον τρόπο οι Άγγλοι δημοσιογράφοι αγωνίζονται για την ταυτότητά μας σε αυτήν τη χώρα.

Πέρυσι, νομοθέτες στο Καμερούν άσκησαν πίεση για ένα νομοσχέδιο για την ενίσχυση της ίσης χρήσης αγγλικών και γαλλικών, όπως φαίνεται στο άρθρο 1 παράγραφος 3 του συντάγματος της χώρας.

Σύμφωνα με τον νόμο, δικαστικές εντολές μπορούν να εκδοθούν σε οποιαδήποτε από τις δύο επίσημες γλώσσες του Καμερούν, αγγλικά και γαλλικά, ανάλογα με την επιλογή των εμπλεκόμενων παραγόντων. Αλλά ορισμένοι αγγλόφωνοι δικηγόροι φοβούνται ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αφομοίωση. Αντ’ αυτού, οι αγγλόφωνοι πολίτες θέλουν αγγλικά στα δικαστήρια κοινού δικαίου σε όλες τις περιοχές τους.

Διαδικτυακά τρολ

Δημοσιογράφοι στο Καμερούν έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικοί με ρεπορτάζ για τις φρικαλεότητες κατά τον μακροχρόνιο αυτονομιστικό πόλεμο της χώρας. Το να φανεί υπέρ το δέον ότι τάσσονται υπέρ των αυτονομιστών ή της κυβέρνησης μπορεί να οδηγήσει σε επιθέσεις από διαδικτυακά τρολ και των δυο πλευρών.

“Έχω λάβει αρκετές επιθέσεις στο Facebook λόγω της δουλειάς μου”, δήλωσε ο Kehdinga Fabrice, δημοσιογράφος στο The Guardian Post στο νοτιοδυτικό Καμερούν, ο οποίος μίλησε με το Global Voices στις 6 Μαρτίου. “Δημοσιεύτηκε ένα τεύχος του The Guardian Post [στο Facebook] και κάποιος ήρθε και σχολίασε και αντέδρασα στο σχόλιο του ατόμου. Με πρόσβαλε στην πλατφόρμα και μάλιστα μου έγραψε προσωπικό μήνυμα, που με περιγράφει ως “κυβερνητικό πράκτορα””, είπε ο Kehdinga.

Στο Facebook, όπου σχεδόν οι μισοί από τους 8 εκατομμύρια χρήστες κοινωνικών μέσων της χώρας έχουν λογαριασμούς, οι διαδικτυακές επιθέσεις συμβαίνουν συχνότερα.

Ο Kehdinga είπε στο Global Voices:

It’s a normal phenomenon … if a frontpage newspaper gives a positive side of separatists, we are attacked — it’s the same scenario if we write on the side of the government. People send me messages [to my] inbox and even threaten me. Now I just read Facebook posts without commenting to be on the safe side.

Είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο… εάν ένα πρωτοσέλιδο μιας εφημερίδας προβάλλει θετικά τους αυτονομιστές, μας επιτίθενται. Το ίδιο σενάριο, κι αν γράφουμε από την πλευρά της κυβέρνησης. Κόσμος μου στέλνει μηνύματα [στα] εισερχόμενά μου και μάλιστα με απειλεί. Τώρα διαβάζω απλώς αναρτήσεις στο Facebook χωρίς να σχολιάζω για να είμαι καλυμμένος.

Η εθνικότητα προκαλεί διαδικτυακή κακοποίηση

Τον Φεβρουάριο του 2020, το Καμερούν πραγματοποίησε τον ετήσιο αγώνα του στο Όρος Καμερούν στην πόλη Μπουέα, μια αγγλόφωνη πόλη στα νοτιοδυτικά της χώρας.

Δρομείς από τα βορειοδυτικά, από την δεύτερη από τις δύο αγγλόφωνες επαρχίες του Καμερούν, διαγωνίστηκαν ενάντια στον λαό Φάκο, μια εθνοτική ομάδα στα νοτιοδυτικά, που λατρεύουν τη θεότητα Επάσα Μότο.

Οι περισσότεροι από τους νικητές του Αγώνα Δρόμου Ελπίδας του Όρους Καμερούν προέρχονται από τα βορειοδυτικά.

Οι συντάκτες από την εφημερίδα The Median δημοσίευσαν ένα banner στο Facebook με τον τίτλο: «Αγώνας Δρόμου Ελπίδας του Όρους Καμερούν: Αθλητές της ΒΔ περιφέρειας “θάβουν” τους Επάσα Μότο, φεύγουν με εκατομμύρια”.

Ο τίτλος υπονοεί ότι οι αθλητές από τα βορειοδυτικά νίκησαν τους Φάκο αθλητές και περιφρόνησαν τη θεότητα τους, Επάσα Μότο, για μεγάλα κέρδη.

Αυτό δεν πήγε και τόσο καλά στο Facebook. Πολλοί αναγνώστες είδαν τον τίτλο ως καταχρηστικό πλήγμα προς τους Φάκο και τις πεποιθήσεις τους. Προκάλεσε πολλά αρνητικά σχόλια:

Ο John Ndumbe σχολίασε:

Idiot! Do you know that NW [northwest] has 100 tribes? If they win the mountain race so what? Has Manyu [another tribal group] ever won a trophy despite their Nyankpes and leopards?

Βλάκες! Ξέρετε πως τα ΒΔ έχουν 100 φυλές; Και που κέρδισαν τον αγώνα, τι έγινε; Έχουν κερδίσει ποτέ οι Μανιού [άλλη φυλετική ομάδα] τρόπαιο πέρα από Nyankpe και λεοπαρδάλεις τους;

Η Eileen Tabuwe Akwo σχολίασε:

Was Epas’a Moto in competition or against the athletes? All gods as we know are impartial and defend the pure of heart. By allowing this headline, The Median is supporting a wrongful insult. Let’s rethink our journalism.

Ήταν η θεότητα Επάσα Μότο σε ανταγωνισμό ή εναντίον των αθλητών; Όλοι οι θεοί, όπως γνωρίζουμε, είναι αμερόληπτοι και υπερασπίζονται τον αγνό στην καρδιά. Επιτρέποντας αυτόν τον τίτλο, το The Median υποστηρίζει μια άδικη προσβολή. Ας ξανασκεφτούμε τι δημοσιογραφία έχουμε.

Τα Πρότυπα Κοινότητας του Facebook εξουσιοδοτούν την κατάργηση αναρτήσεων, που υποκινούν ρητορική μίσους και κακοποίηση. Ωστόσο, η ανάρτηση παραμένει ενεργή. Επιπλέον, σε κυβερνητικό επίπεδο, δεν υπάρχει σαφής παρακολούθηση της κατάχρησης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε απάντηση στην αύξηση της ρητορικής μίσους στο Διαδίκτυο, το κοινοβούλιο ετοίμασε ένα νομοσχέδιο για τη ρητορική μίσους και τη φυλετικοποίηση τον Νοέμβριο του 2019 και ο Πρόεδρος Πολ Μπιγιά το έκανε νόμο τον Δεκέμβριο του 2019. Οι αθετούμενοι θα έχουν πρόστιμα περίπου 3 εκατομμύρια φράγκα Κεντρικής Αφρικής (ή περίπου 5.000 δολάρια) και ενδεχόμενη ποινή φυλάκισης τριών ετών, ανάλογα με τη σοβαρότητα του εγκλήματος.

Ωστόσο, η κυβέρνηση καταστέλλει τους παραβάτες, μόνο όταν αφορά τα θεσμικά όργανα ή τις προσωπικότητές της, σύμφωνα με τον δικηγόρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Felix Agbor Balla, ο οποίος κατηγορήθηκε για τρομοκρατία ενόψει της Αγγλόφωνης Κρίσης.

Ο Agbor Balla είπε στο Global Voices στις 27 Μαρτίου:

The problem with government is that they politicize it – they use it when it is convenient for them. When people use [hate speech] against people who are against the government — nobody cares.

Το πρόβλημα με την κυβέρνηση είναι ότι το πολιτικοποιούν – το χρησιμοποιούν, όταν είναι βολικό για αυτούς. Όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν [ρητορική μίσους] εναντίον όσων είναι ενάντια στην κυβέρνηση – κανείς δεν νοιάζεται.

Τον Ιανουάριο του 2019, το Καμερούν κατατάχθηκε στους 15 κορυφαίους χρήστες του Facebook στην Αφρική, πράγμα που σημαίνει ότι η πλειονότητα του πληθυσμού του χρησιμοποιεί τη δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικών μέσων.

“Το Καμερούν χρειάζεται μια ισχυρή συμφωνία με το Facebook – για να διασφαλίζει ως φύλακας ότι κάθε μήνυμα, που αποτελεί επίθεση, θα καταργείται’, δήλωσε ο Agbor Balla.


Αυτό το άρθρο είναι μέρος μιας σειράς αναρτήσεων, που εξετάζουν την παρέμβαση στα ψηφιακά δικαιώματα μέσω αποκλεισμών και περαιτέρω κατά την πανδημία COVID-19 σε εννέα αφρικανικές χώρες: Ουγκάντα, Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Αλγερία, Νιγηρία, Ναμίμπια, Τυνησία, Τανζανία και Αιθιοπία. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ψηφιακών Δικαιωμάτων της Αφρικής της Συνεργασίας για τη Διεθνή Πολιτική ΤΠΕ για την Ανατολική και Νότια Αφρική (CIPESA).

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.