“Οι αμέτρητοι” — ένα μνημείο αφιερωμένο στην ιστορία κάθε θύματος του κορωνοϊού στη Βραζιλία. Στιγμιότυπο οθόνης.
Στις 23 Μαΐου, η Βραζιλία πέρασε τη Ρωσία και έγινε η δεύτερη χώρα, που έχει πληγεί περισσότερο από την πανδημία του COVID-19 στον κόσμο, πίσω μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δύο ημέρες πριν, είχε καταγράψει τις πιο θανατηφόρες 24 ώρες: 1.188 νεκροί από την ασθένεια, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας. Από τις 25 Μαΐου [1], ο COVID-19 έχει στοιχίσει 23.473 ζωές στο έθνος των 200 εκατομμυρίων μεταξύ των 374.898 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων.
Οι Βραζιλιάνοι εξοικειώνονται σταδιακά με τα στατιστικά στοιχεία, που σπάνε ρεκόρ κάθε μέρα. Στις 6 Μαΐου, όταν ο συνολικός αριθμός των νεκρών έφτασε τους 8.500, ο δημοσιογράφος William Bonner, ο κεντρικός παρουσιαστής της 50χρονης τηλεοπτικής εκπομπής Jornal Nacional, που παρουσιάζεται στη ζώνη υψηλής ακροαματικότητας της τηλεόρασης του Globo, στάθηκε μια στιγμή για να αναλογιστεί [2] τι σημαίνουν οι αριθμοί:
Oito mil vidas acabaram. Eram vidas de pessoas, amadas por outras pessoas. Pais, irmãos, filhos, amigos, conhecidos. Aí o luto dessas tantas famílias vai ficando só pra elas, porque as outras pessoas já não têm nem como refletir sobre a gravidade dessas mortes todas, que vão se acumulando todo dia.
Οκτώ χιλιάδες ζωές έχουν τελειώσει. Αυτές ήταν ζωές ανθρώπων, αγαπημένων σε κάποιους. Γονείς, αδέρφια, παιδιά, φίλοι, γνωστοί. Και μετά, η θλίψη αυτών των οικογενειών παραμένει απλώς μαζί τους, επειδή άλλοι δεν είναι πλέον ικανοί να προβληματιστούν για τη βαρύτητα τόσων θανάτων, που συσσωρεύονται καθημερινά.
Τα λόγια του Bonner είχαν απήχηση σε πολλούς Βραζιλιάνους, που πιστεύουν ότι οι ανθρώπινες ιστορίες χάνονται πίσω από τα συγκλονιστικά στατιστικά. Αλλά μια ομάδα καλλιτεχνών και συγγραφέων αποφάσισε να διασφαλίσει ότι δεν θα ξεχαστούν.
Το “Inumeráveis [3]“, ή “Οι αναρίθμητοι”, είναι ένα διαδικτυακό μνημείο, που δημιουργήθηκε από τους Βραζιλιάνους καλλιτέχνες Edson Pavoni και Rogério Oliveira, που τιμά τη ζωή όσων έχουν πεθάνει στην πανδημία. Ξεκίνησε στις 30 Απριλίου, απαριθμεί τα ονόματα των ανθρώπων, τις ηλικίες τους και μια σύντομη νεκρολογία. Περίπου 20 άτομα φροντίζουν τον ιστότοπο είτε πραγματοποιώντας έρευνα, καταγραφή ή έλεγχο.
Σε μια συνομιλία με το Global Voices μέσω του WhatsApp, ο Pavoni είπε:
Você acorda e 68 pessoas morreram; você acorda no outro dia e 120 pessoas morreram; acorda no outro dia e 200 e tantas pessoas morreram. Depois de um tempo, esses números vão perdendo o significado, vão se tornando um tipo de relógio, de aviso, outra coisa que não pessoas. E a gente vai se tornando insensível.
Ξυπνάς και 68 άνθρωποι έχουν πεθάνει. Ξυπνάς την επόμενη μέρα και 120 άτομα έχουν πεθάνει. Μια άλλη μέρα και είναι περισσότεροι από 200 άνθρωποι νεκροί. Μετά από λίγο, αυτοί οι αριθμοί αρχίζουν να χάνουν το νόημά τους και γίνονται ένα είδος ρολογιού, μια προειδοποίηση, οτιδήποτε άλλο εκτός από άνθρωποι. Και δεν είμαστε πλέον ευαισθητοποιημένοι.
Ο Pavoni είχε την ιδέα για το μνημείο μετά την ακύρωση της έκθεσής του στη Λισαβόνα. Λέει ότι ήθελε να βρει έναν τρόπο να δουλέψει το θέμα της “σύνδεσης”, ενώ βρισκόταν υπό κοινωνική απομόνωση. Στη συνέχεια έφτασε στον Oliveira, ο οποίος ήταν επίσης αναστατωμένος από τον αυξανόμενο αριθμό στις ειδήσεις.
Οι πρώτες νεκρολογίες του μνημείου αφορούσαν τα πεθερικά ενός αμοιβαίου φίλου, του Edgar Farah [4], 81 ετών, περήφανου ιδιοκτήτη ενός μπεζ Σκαραβαίου Volkswagen, και της 77χρονης συζύγου του, της Eunice Farah [5], που πέρασε το φετινό καρναβάλι πάρτι με τα παιδιά και τα εγγόνια της.
Ο κατάλογος αυτή τη στιγμή έχει πάνω από 600 ονόματα. Έχει πολύ δρόμο ακόμα μέχρι τους 20.000 θανάτους, που έχει καταγράψει η Βραζιλία μέχρι στιγμής. Ανάμεσά τους, υπάρχει η 25χρονη Agatha [6], που αγαπούσε τις γάτες και φοιτούσε στη νοσηλευτική σχολή, ενώ εργαζόταν σε κέντρο υγείας σε μία από τις φαβέλες του Ρίο.
Και ο θρυλικός Βραζιλιάνος συνθέτης και μουσικός Aldir Blanc [7], ή η Julia Nieto Parra [8], 101 ετών, που γεννήθηκε σε μια φυτεία καφέ, είδε την ηλεκτρική ενέργεια να έρχεται σε σπίτια και δρόμους και είχε 17 εγγόνια.
Σε μια συνομιλία με το Global Voices, ο Pavoni σημείωσε ότι οι Βραζιλιάνοι είναι τόσο συγκλονισμένοι με τη δική τους οικονομική σταθερότητα εν μέσω της κρίσης, που είναι εύκολο για τα στατιστικά στοιχεία να χαθούν απλά στο παρασκήνιο. Ο ίδιος λέει:
Os números não são suficientes. Eles não são suficientes para cada indivíduo entender como sociedade a profundidade das transformações e do momento histórico que a gente está vivendo.
Οι αριθμοί δεν είναι αρκετοί. Δεν αρκούν για να καταλάβει κάθε άτομο το βάθος των μετασχηματισμών και την ιστορική στιγμή, που ζούμε.