Το Prison Island στα ανοικτά των ακτών της Ουνγκούτζα στη Ζανζιβάρη ιδρύθηκε το 1899 ως αποικιακός σταθμός καραντίνας της Ανατολικής Αφρικής για την αποτροπή της εξάπλωσης της βουβωνικής πανώλης. Φωτογραφία από την Jessica Ott, χρησιμοποιείται με άδεια.
Όταν αναφέρθηκε το πρώτο κρούσμα COVID-19 στις 8 Μαρτίου [1] στη Ζανζιβάρη της Ανατολικής Αφρικής, η κυβέρνηση έκλεισε τα σχολεία και απαγόρευσε τις περιττές δημόσιες συγκεντρώσεις για να αποτρέψει την εξάπλωση του κορωνοϊού.
Οι αρχές ενθάρρυναν την κοινωνική αποστασιοποίηση και την καραντίνα 14 ημερών μεταξύ ατόμων, που μπορεί να έχουν εκτεθεί, αλλά δεν διέταξαν πλήρη αποκλεισμό. Σε μια επίδειξη δέουσας επιμέλειας, ο Δεύτερος Αντιπρόεδρος Seif Ali Iddi μπήκε σε εθελοντικό αυτοπεριορισμό για 21 ημέρες μετά την επιστροφή του από διπλωματική επίσκεψη στην Κούβα [2]. Σύμφωνα με πληροφορίες, αρκετοί γιατροί μπήκαν σε εθελοντική καραντίνα [3].
Ωστόσο, ορισμένα μέλη της πολιτικής αντιπολίτευσης αμφισβήτησαν [4] το εάν αυτά τα μέτρα είναι αρκετά.
Στο Twitter, οι συζητήσεις σχετικά με την ανταπόκριση της κυβέρνησης στον COVID-19 άρχισαν να γεννούν αναμνήσεις από τα μέτρα απομόνωσης στα νησιά από την εποχή της αποικιοκρατίας, που συχνά βασίζονταν σε φυλετικό διαχωρισμό. Η Ζανζιβάρη τέθηκε υπό την διακυβέρνηση του Ομάν το 1698, αν και η δύναμη του Σουλτάνου υπονομεύτηκε σοβαρά, όταν οι Βρετανοί κήρυξαν προτεκτοράτο στα νησιά το 1890.
Στις 25 Απριλίου, ο Ismail Jussa, πολιτικός του αντιπολιτευόμενου κόμματος της Συμμαχίας για την Αλλαγή και τη Διαφάνεια (ACT) στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Ζανζιβάρης, πυροδότησε μια συζήτηση στο Twitter για αποικιακά μέτρα καραντίνας, αφότου καταδίκασε την άτονη απόκριση της κυβέρνησης στον COVID-19.
Επικαλούμενος τις επιτυχημένες προσπάθειες της Βρετανικής αποικιακής διοίκησης για τον περιορισμό της εξάπλωσης της Ισπανικής γρίπης το 1918 μέσω μιας επιβεβλημένης καραντίνας, ο Jussa αναρωτήθηκε γιατί η κυβέρνηση δεν είχε μάθει από τη δική της ιστορία και να θεσπίσει πιο ισχυρά μέτρα απομόνωσης:
Historia inatuonesha mwaka 1918 #Zanzibar [5] ilidhibiti Spanish flu kwa kuweka #karantini [6] ya nguvu. Imepita miaka 100 sasa imekuja #Corona [7] lakini bahati mbaya sana imeikuta #Zanzibar [5] ina watawala vibaraka, wasiojiamini na wasio na uwezo. Wanaambiwa wafanye maamuzi magumu WAMEUFYATA! pic.twitter.com/EslNGiLIbk [8]
— Ismail Jussa (@IsmailJussa) April 25, 2020 [9]
Η ιστορία μας έδειξε ότι το 1918, η Ζανζιβάρη διαχειρίστηκε την Ισπανική Γρίπη μέσω ισχυρής απομόνωσης. Τώρα, 100 χρόνια αργότερα, έφτασε ο κορωνοϊός και δυστυχώς βρήκε τη Ζανζιβάρη με ηγέτες μαριονέτες, που δεν έχουν αυτοπεποίθηση και είναι ανίκανοι. Τους λένε να λάβουν σημαντικές αποφάσεις, αλλά φοβούνται πολύ να μιλήσουν.
Ο Thamoka, ένας από τους περισσότερους από 79.000 οπαδούς του Jussa, επέκρινε τον Jussa ότι επαινεί μια εποχή, που οι πρόγονοί τους ήταν υπό την κυριαρχία του Ομάν και είχαν υποβιβαστεί στην υποτιθέμενη αφρικανική συνοικία της πόλης της Ζανζιβάρης, που ονομάζονταν Ng'ambo [10].
Sultan alikuwa kwani anaruhusu watalii kipindi hicho wakati huo si wazee wetu walikuwa wananyanyaswa tu na Sultan au ndo hujui tuseme km muda huo tulikuwa tunanyonywa na bwana ktk ardhi yetu na kutuuza huko ng'ambo
— Thamoka (@mokashe38) April 25, 2020 [11]
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο σουλτάνος επέτρεπε μόνο τους Ευρωπαίους σε αυτό το τμήμα της πόλης, όχι τους προγόνους μας. Οι πρόγονοί μας κακοποιήθηκαν από τον σουλτάνο. Ή δεν γνωρίζετε ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καταπιεστήκαμε και πουληθήκαμε από αφέντες στην ίδια μας τη γη στο Ng'ambo;
Το τουίτ του Thamoka αντικατοπτρίζει μια κοινή κατανόηση της ιστορίας, που διατυπώθηκε από το κόμμα της Τανζανίας, Chama Cha Mapinduzi (Κόμμα της Επανάστασης), ή CCM, ότι οι Ζανζιβάριοι αφρικανικής καταγωγής ήταν ουσιαστικά σκλάβοι του σουλτάνου πριν από την Επανάσταση της Ζανζιβάρης του 1964.
Το πολιτικοποιημένο τουίτ του Thamoka αναφέρεται επίσης σε βρετανικές αποικιακές προσπάθειες να χωρίσουν τις υποτιθέμενες ευρωπαϊκές και αφρικανικές συνοικίες της πόλης της Ζανζιβάρης.
Οι Βρετανοί αποικιακοί ηγέτες στη Ζανζιβάρη είδαν τους μη Ευρωπαίους ως φορείς ασθενειών και προσπάθησαν να διασφαλίσουν την ευρωπαϊκή υγεία και ευημερία μέσω του φυλετικού διαχωρισμού, σύμφωνα με τον Ουίλιαμ Κάνινγκχαμ Μπίσελ στο βιβλίο, “Αστικός Σχεδιασμός, Χάος και Αποικιακή Εξουσία στη Ζανζιβάρη [12].”
Τα αποικιακά μέτρα για τη δημόσια υγεία, όπως η καραντίνα, προκλήθηκαν από φόβο ότι ασθένειες, όπως η λέπρα, θα έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή των Ευρωπαίων στην Στόουν Τάουν, γράφει η Amina Ameir Issa, διευθύντρια του τμήματος μουσείων και αρχαιοτήτων της Ζανζιβάρης, στο “Από το Stinkibar στη Ζανζιβάρη: Ασθένεια, Ιατρική και Δημόσια Υγεία στην Αστική Αποικιακή Ζανζιβάρη, 1870-1963 [13].”
Σύμφωνα με την Issa, η βρετανική αποικιακή διοίκηση άρχισε να απομονώνει βίαια και να κρατά άτομα με λέπρα το 1897. Η λέπρα ήταν μια βαριά στιγματισμένη, παραμορφωτική ασθένεια, που έπληττε ιδιαίτερα τους φτωχότερους Ζανζιβάριους.
Άτομα, που ζούσαν με λέπρα, κρατήθηκαν σε έναν κύριο οικισμό στο Walezo, λίγο έξω από την πόλη της Ζανζιβάρης στο νησί Ουνγκούτζα, και σε τρεις μικρότερους οικισμούς στο νησί Πέμπα, γράφει ο Stephen Pierce στη μελέτη περίπτωσης [14] του για τον οικισμό. Ο Pierce περιγράφει συχνές απόπειρες διαφυγής μεταξύ των κρατουμένων ασθενών, που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες και δεν μπορούσαν να ζητήσουν υποστήριξη από τους αγαπημένους τους.
Prison Island: Μια ιστορία καραντίνας
Ανταποκρινόμενο σε μια γνωστή υπόθεση βουβωνικής πανώλης σε ένα πλοίο στα ύδατα της Ανατολικής Αφρικής, το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών στο Λονδίνο δημιούργησε έναν σταθμό καραντίνας το 1899 στο Prison Island, ακριβώς έξω από την ακτή της σημερινής Στόουν Τάουν.
Το νησί είχε προηγουμένως χρησιμοποιηθεί ως φυλακή για ανθρώπους, που πιάστηκαν να κάνουν λαθρεμπόριο σκλάβων μετά την κατάργηση του δουλεμπορίου [15] στη Ζανζιβάρη το 1873.
Το Prison Island, 1985. Φωτογραφία από Sherwood [16] μέσω Flickr CC BY-SA 2.0 [17].
Από το 1899 έως τουλάχιστον στα μέσα της δεκαετίας του 1950, το Prison Island έγινε σταθμός καραντίνας για όλη την Ανατολική Αφρική, πρώτα για την βουβωνική πανώλη και τελικά για τη χολέρα και τον κίτρινο πυρετό.
Παρά την ίδρυση ενός αποικιακού σταθμού καραντίνας ακριβώς έξω από τις ακτές της, η Ζανζιβάρη γνώρισε ένα ξέσπασμα βουβωνικής πανώλης το 1905.
Σύμφωνα με την Issa, οι αποικιακοί αξιωματούχοι σταμάτησαν τις εμπορικές δραστηριότητες και εμπόδισαν την είσοδο εμπορευμάτων στο λιμάνι. Απαίτησαν επίσης από όλους τους επιβάτες και τα πληρώματα στα εισερχόμενα πλοία να υποβληθούν σε υποχρεωτική περίοδο απομόνωσης 10 ημερών στο Prison Island.
Εν τω μεταξύ, στη Στόουν Τάουν, η βρετανική αποικιακή διοίκηση θέσπισε σκληρά μέτρα δημόσιας υγείας κατά των Ζανζιβάριων ινδικής καταγωγής, γράφει η Issa. Οι αποικιακοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν τους Ινδούς για την εξάπλωση της βουβωνικής πανώλης, η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ινδία το 1896, πριν φτάσει σε άλλα λιμάνια του Ινδικού Ωκεανού στις αρχές του 1897. Οι ιατρικοί αξιωματούχοι απέδωσαν το ξέσπασμα της βουβωνικής πανώλης του 1905 σε ένα φορτίο ρυζιού από τη Βομβάη. Εκείνη τη χρονιά, “ένα διάταγμα έδωσε εξουσίες στις ιατρικές Αρχές να κρατούν ύποπτα θύματα πανώλης, να διαχωρίζουν, να νοσηλεύουν και να καταστρέφουν την περιουσία των θυμάτων πανώλης”, γράφει [13] η Issa.
Οι ινδικής καταγωγής Ζανζιβάριοι αντιστάθηκαν στις αποικιακές προσπάθειες να συλλάβουν και να διαχωρίσουν τα ταλαιπωρημένα μέλη της οικογένειάς τους και να πραγματοποιήσουν μεταθανάτια ιατρική εξέταση, την οποία πολλές μουσουλμανικές οικογένειες θεωρούσαν μη ισλαμική πρακτική.
Όπως υποστηρίζει η Issa σχετικά με την αποικιακή απόκριση στη λέπρα, η απομόνωση και άλλα μέτρα δημόσιας υγείας αντικατοπτρίζουν την επιθυμία των Βρετανών αποικιοκρατών διαχειριστών να διασφαλίσουν την ευρωπαϊκή υγεία και ευημερία μέσω του φυλετικού διαχωρισμού.
Η ίδρυση ενός σταθμού καραντίνας στο Prison Island και η αποικιοκρατική απάντηση στην βουβωνική πανώλη αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας εποχής απόπειρας φυλετικού διαχωρισμού στο όνομα της δημόσιας υγείας.
Κατά ειρωνικό τρόπο, οι Ευρωπαίοι κάτοικοι σύχναζαν στο νησί στην εποχή της αποικιοκρατίας ως απόδραση από την έντονη ζωή της πόλης [18].
Σήμερα, το Prison Island είναι ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός. Οι επισκέπτες ταξιδεύουν με μια σύντομη βόλτα με βάρκα στο νησί, όπου μπορούν να επισκεφθούν την “Φυλακή Trattoria” ή να ταΐσουν τις χελώνες, που φέρεται να είναι δώρο από τις Σεϊχέλες στα τέλη του 1910 [18].
Το Prison Island αποκαταστάθηκε ως δημοφιλής τουριστικός προορισμός. Φωτογραφία από τον Kevin Harber [19] μέσω του Flickr CC BY-NC-ND 2.0 [20].
Η καραντίνα στο μέλλον;
Υπό το φως της περίπλοκης ιστορίας του φυλετικού διαχωρισμού της Ζανζιβάρης στο όνομα της δημόσιας υγείας, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και καραντίνας ήταν αμφιλεγόμενα.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι όπως ο υπουργός Υγείας Χαμάντ Ράσιντ Μοχάμεντ και ο δεύτερος αντιπρόεδρος Seif Iddi Ali, έχουν επιπλήξει τους Ζανζιβάριους για το ότι συνεχίζουν να μαζεύονται στην αγορά, σε γάμους και κηδείες [3] και να επισκέπτονται τους νοσηλευόμενους αγαπημένους τους [21], παρά τις κυβερνητικές οδηγίες να παραμείνουν στο σπίτι.
Σε απάντηση στο τουΐτ του Jussa σχετικά με την επιτυχή συγκράτηση της Ισπανικής Γρίπης από τη Ζανζιβάρη το 1918, ένας χρήστης του Twitter, γνωστός ως Lilie, αμφισβήτησε την ικανότητα της κυβέρνησης να θέσει σε καραντίνα τους φτωχούς Ζανζιβάριους, των οποίων τα προς το ζην εξαρτώνται από την κινητικότητά τους.
Lakini hebu niwaulize swali,je quarantine ikiwekwa serikali itakuwa na uwezo na watu ambao wana maisha duni?
— lilie? (@lilie_mwanafunz) April 26, 2020 [22]
Αλλά επιτρέψτε μου να σας κάνω μια ερώτηση, εάν η κυβέρνηση θέσει σε εφαρμογή μια καραντίνα, θα λειτουργούσε πραγματικά για άτομα που πραγματικά αγωνίζονται να μετακινηθούν;
Καθώς η Ζανζιβάρη και η ηπειρωτική Τανζανία αρχίζουν αργά να ανοίγουν ξανά την 1η Ιουνίου [23], οι Αρχές εργάζονται για να καθορίσουν μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και καραντίνας για τους επόμενους μήνες.
Το Prison Island χρησιμεύει ως μόνιμη υπενθύμιση του περίπλοκου παρελθόντος της καραντίνας, όπου ο φυλετικός διαχωρισμός διαμόρφωσε τις πολιτικές της δημόσιας υγείας στα νησιά.