- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Το μέλλον των διαμαρτυριών στην Ουγκάντα

· Σύνταξη Brian Oduti Μετάφραση Veroniki Bacharidi-Krikoni

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Ουγκάντα, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διαδηλώσεις, Διακυβέρνηση, Εκλογές, Ελευθερία του Λόγου, Ιδέες, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, Ψηφιακός ακτιβισμός

Αστυνομία κατά των διαδηλώσεων στην Ουγκάντα σε αεροδιάδρομο στην Καμπάλα. 16 Οκτωβρίου 2011. Φωτογραφία: Rory Mizen [1], Flickr, CC BY-NC 2.0 [2].

Η φριχτή δολοφονία [3] στις 5 Ιουνίου του Τζορτζ Φλόιντ [4], Αφροαμερικανού στη Μινεάπολη της πολιτείας Μινεσότα των ΗΠΑ, έπληξε ιδιαίτερα τους πολίτες της Ουγκάντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η ετικέτα #GeorgeFloyd είναι δημοφιλής στην Ουγκάντα [5] για πάνω από μια βδομάδα.

Οι αντιδράσεις για τον θάνατό του ποικίλαν: από μηνύματα αλληλεγγύης προς τους διαμαρτυρόμενους Αμερικανούς, έως επικρίσεις και κλήσεις για λογοδοσία για τις καταχρήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το κράτος της Ουγκάντας.

Πρέπει να μπει τέλος στην αστυνομική σκληρότητα.
Η αστυνομική βαρβαρότητα
στις ΗΠΑ οφείλεται στον συστημικό και θεσμοποιημένο ρατσισμό.

Στην Ουγκάντα είναι κυρίως πολιτικός.

Ο κοινός παρονομαστής είναι οι δολοφονίες.

Ενοχλητικό. Συνήθως δεν αποδίδεται δικαιοσύνη.

Υπάρχουν παραλληλισμοί μεταξύ της αστυνομικής βαρβαρότητας στις ΗΠΑ και την Ουγκάντα, μια χώρα που εξακολουθεί να στοιχειώνεται από τα φαντάσματα του βίαιου παρελθόντός της.

Ο Αμερικανικός Στρατός συχνά παρέχει εκπαιδευτική υποστήριξη [9] στην αστυνομία της Ουγκάντας. Ο δημοσιογράφος και αναλυτής από την Ουγκάντα Ronald Kato υποστήριξε [10]:

Given that senior African security figures travel to train in the United States — and that many African security forces receive training from the U.S. military — we can now argue that the militarisation of countries’ police forces has its roots in America.

Δεδομένου ότι ανώτεροι Αφρικανοί αξιωματούχοι ασφαλείας ταξιδεύουν για να εκπαιδευτούν στις Ηνωμένες Πολιτείες – και ότι πολλές αφρικανικές δυνάμεις ασφαλείας εκπαιδεύονται από τον στρατό των ΗΠΑ – μπορούμε τώρα να υποστηρίξουμε ότι η στρατιωτικοποίηση των αστυνομικών δυνάμεων των χωρών έχει τις ρίζες της στην Αμερική.

Μετά την ανάδυση από εμφύλιους πολέμους τη δεκαετία του '80 και ένα νέο προοδευτικό Σύνταγμα [11] με ένα ολοκληρωμένο νομοσχέδιο δικαιωμάτων το 1995, η Ουγκάντα επέστρεψε πλήρως στο ταραχώδες παρελθόν της.

Κατασταλτική νομοθεσία

Το δικαίωμα στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι περιορίζεται σημαντικά [12] στην Ουγκάντα. Ο Νόμος περί Διαχείρισης της Δημόσιας Τάξης, ο οποίος απαιτούσε από τους διοργανωτές να ειδοποιούν την αστυνομία για οποιαδήποτε προγραμματισμένη δημόσια συνέλευση, θεσπίστηκε το 2013

Για σχεδόν μια δεκαετία, συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης και διαμαρτυρίες φοιτητών πανεπιστημίου στοχεύθηκαν άδικα από την αστυνομία, που υποτίθεται επιβάλλει το νόμο. Στις 26 Μαρτίου 2020, οι δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου με απόφαση 4-1 [13] ακύρωσαν το νόμο και κήρυξαν παράνομες όλες τις πράξεις, που διαπράχθηκαν από το κράτος βάσει αυτού.

Ο δικαστής Barishaki Cheborion έγραψε [13]:

The police have absolutely no authority to stop the holding of public gatherings on grounds of alleged possible breach of peace if such gatherings are allowed to proceed. The police’s duty is to regulate the holding of public gatherings and to ensure there is no breach of peace.

Η αστυνομία δεν έχει καμία απολύτως εξουσία να σταματήσει τη διεξαγωγή δημόσιων συγκεντρώσεων για λόγους υποτιθέμενης πιθανής παραβίασης της ειρήνης, εάν επιτρέπεται η διεξαγωγή τέτοιων συγκεντρώσεων. Το καθήκον της αστυνομίας είναι να ρυθμίζει τη διεξαγωγή δημόσιων συγκεντρώσεων και να διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει παραβίαση της ειρήνης.

Για τους δικηγόρους και τους ακτιβιστές, ο σκεπτικισμός για το ελεύθερο συνεταιρίζεσθαι στη χώρα εξακολουθεί να παραμένει παρά την απόφαση. Ο Anthony Masake, δικηγόρος στην Chapter Four, μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουγκάντα, δήλωσε στο Global Voices:

I expect that the police will still continue to regrettably clampdown on peaceful public processions. That interest can be seen in the government's decision to appeal against the court decision that declared police powers to block peaceful assemblies unconstitutional.

Περιμένω ότι η αστυνομία θα συνεχίσει δυστυχώς να καταργεί τις ειρηνικές δημόσιες διαδηλώσεις. Αυτό το ενδιαφέρον φαίνεται στην απόφαση της κυβέρνησης να ασκήσει έφεση κατά της απόφασης του δικαστηρίου, που κήρυξε αντισυνταγματικές τις αστυνομικές εξουσίες για τον αποκλεισμό ειρηνικών συνελεύσεων.

Ο Νόμος περί Διαχείρισης της Δημόσιας Τάξης διαμορφώθηκε από διατάξεις του αστυνομικού νόμου, που είχαν κηρυχθεί [14] αντισυνταγματικές από δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου το 2008.

Είναι προβλέψιμο πώς θα ανταποκριθεί η αστυνομία σε δημόσιες διαδηλώσεις στην Ουγκάντα μετά την ακύρωση του Νόμου από το Συνταγματικό Δικαστήριο.

Μόνο δύο μήνες μετά την απόφαση, η ακτιβίστρια Stella Nyanzi συνελήφθη βίαια [15] από την αστυνομία, ενώ διαμαρτυρόταν για την ανταπόκριση της κυβέρνησης στον κορωνοϊό. Η αστυνομία στη βόρεια πόλη Γκούλου συνέλαβε [16] διαδηλωτές, συμπεριλαμβανομένων δύο μελών του κοινοβουλίου, κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας για την αύξηση των κρουσμάτων κοροναϊού.

Η διαδικτυακή χρήστρια Lydia Namubiru επισημαίνει την υποκρισία ενός μέλους του κυβερνώντος κόμματος του Εθνικού Κινήματος Αντίστασης, που κάνει τουίτ για τον Τζορτζ Φλόιντ:

Ο υπουργός του κόμματος NRM έγραψε στο Twitter #GeorgeFloyd, λες και οι κυβερνητικοί του πράκτορες δεν πυροβόλησαν και σκότωσαν ανθρώπους πάνω σε δίκυκλα λόγω των περιορισμών του COVID-19. Όχι έναν και δύο. Κάτσε στη γωνιά σου ρε.

Ο Masake πιστεύει ότι η κραυγαλέα παραβίαση του κράτους για το κράτος δικαίου απαιτεί έναν ευθυγραμμισμένο πολίτη και νομική απάντηση.

Beyond getting progressive decisions from courts, litigation helps change narratives to raise awareness and drum up public support in the fight against repressive laws. We are also using litigation to hold individual law enforcement officers accountable for acts of police brutality…I hope that citizens can stand firm and hold their leaders to account during their tenure or at the polls.

Πέρα από τη λήψη προοδευτικών αποφάσεων από τα δικαστήρια, οι διαφορές βοηθούν στην αλλαγή των αφηγήσεων για την ευαισθητοποίηση και την ενίσχυση της δημόσιας στήριξης για την καταπολέμηση των κατασταλτικών νόμων. Χρησιμοποιούμε επίσης δικαστικές διαφορές για να λογοδοτούν μεμονωμένοι αξιωματικοί επιβολής του νόμου για πράξεις βιαιότητας της αστυνομίας… Ελπίζω οι πολίτες να μπορούν να αντιστέκονται σθεναρά και να κρατούν υπό λογοδοσία τους ηγέτες τους κατά τη διάρκεια της θητείας τους ή στις εκλογές.

Εκλογές 2021

Ενώ οι Ουγκαντιανοί περιμένουν το Ανώτατο Δικαστήριο να εκφραστεί για την έφεση για το Νόμο περί Διαχείρισης της Δημόσιας Τάξης, οι πολίτες αναμένεται να πάνε στις κάλπες το 2021. Τα κρούσματα κορωνοϊού έχουν αυξηθεί σε πάνω από 500 [18] και η χώρα βγαίνει από ένα τρίμηνο αποκλεισμό. Δεν είναι ακόμη σαφές [19] πόσο σημαντικά θα αλλάξει ο οδικός χάρτης των εκλογών από την πανδημία.

Το δικαίωμα στην ελευθερία του συνέρχεσθαι είναι ζωτικής σημασίας για τη διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών.

Το Global Voices μίλησε με τον πολιτικό ακτιβιστή Saasi Marvin σχετικά με το πώς η ομάδα του πολιτικής πίεσης “Λαϊκή Δύναμη [20]” θα περιηγηθεί στο αβέβαιο νομικό περιβάλλον για την ελευθερία του συνέρχεσθαι, καθώς οι Ουγκαντιανοί προετοιμάζονται για τις εκλογές:

It's not that they were enforcing the law. They were using it as an oppressive tool. Now they have resorted to an archaic legal provision…instead of charging people with unlawful assembly, they are charging them with disobedience of lawful orders. We may have only one option — which is to defy oppressive laws.

Δεν είναι ότι επέβαλλαν τον νόμο. Τον χρησιμοποιούσαν ως καταπιεστικό εργαλείο. Τώρα έχουν καταφύγει σε μια αρχαϊκή νομική διάταξη…αντί να απαγγέλλουν κατηγορίες στον κόσμο για παράνομη συνέλευση, τους κατηγορούν για ανυπακοή σε νόμιμες εντολές. Μπορεί να έχουμε μόνο μία επιλογή: να αψηφήσουμε τους καταπιεστικούς νόμους.

Διαδικτυακή διαμαρτυρία

Η Edna Ninsiima, φεμινίστρια συγγραφέας και ακτιβίστρια της Ουγκάντας, η οποία εκφράζεται έντονα στο διαδίκτυο σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών, δήλωσε στο Global Voices:

The best way to achieve even results from online activism is not to give in to the naysayers. Society often responds to activism online with contempt or doubt. But we've seen over the years with the womxn's liberation and recently the MPs’ [members of parliament] 20 million saga [21] that when you're persistent enough, they will have no choice but to listen. The downside to many Ugandans off and online is that we are a mostly apathetic or perhaps resigned citizenry — people only respond to what affects them directly. So, there's a need to work toward awakening the population's consciousness.

Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθούν ομοιόμορφα αποτελέσματα από τον διαδικτυακό ακτιβισμό είναι η μη παράδοση στους επικριτές. Η κοινωνία ανταποκρίνεται συχνά στον ακτιβισμό διαδικτυακά με περιφρόνηση ή αμφιβολία. Αλλά έχουμε δει με την πάροδο των ετών με την απελευθέρωση της γυναίκας και πρόσφατα με το έπος των 20 εκατομμυρίων των βουλευτών [21] [ΣτΜ: πολιτικό σκάνδαλο στη χώρα λόγω αποζημιώσεων κορωνοϊού] ότι όταν είστε αρκετά επίμονοι, δεν θα έχουν άλλη επιλογή παρά να ακούσουν. Το μειονέκτημα για πολλούς Ουγκαντιανούς εντός και εκτός Διαδικτύου είναι ότι είμαστε ως επί το πλείστον απαθείς ή ίσως παραιτημένοι πολίτες: ανταποκρινόμαστε μόνο σε ό,τι μας επηρεάζει άμεσα. Λοιπόν, υπάρχει ανάγκη να εργαστούμε για να ξυπνήσουμε τη συνείδηση του πληθυσμού.

Οι πολίτες ζητούν απόδοση ευθυνών

Το 2019, το κοινοβούλιο της Ουγκάντας ψήφισε τον Νόμο περί Επιβολής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [22]. Σε δύο χωριστές αποφάσεις [23], τα δικαστήρια έχουν κρίνει προσωπικά αστυνομικούς υπευθύνους για βασανιστήρια και παράνομη κράτηση υπόπτων. Ο ρόλος των πολιτών στο να βοηθούν τους δικηγόρους να λογοδοτήσουν οι δράστες είναι ζωτικής σημασίας.

Η Edna Ninsiima είπε:

 …in the case of police brutality, the same attitude must be maintained: putting names and faces to the officers in question, tagging individuals in government agencies and demanding that they take actions and most importantly — being consistent.

… Στην περίπτωση της αστυνομικής βίας, πρέπει να διατηρηθεί η ίδια στάση: να ονοματίζουμε και αναγνωρίζουμε τους εν λόγω αξιωματικούς, να επισημαίνουμε άτομα σε κυβερνητικές υπηρεσίες και να απαιτούμε να αναλάβουν δράση και το πιο σημαντικό: να είναι συνεπείς.

Το μέλλον των διαμαρτυριών στην Ουγκάντα

Καθώς οι ακτιβιστές πλοηγούνται στο νομικό ναρκοπέδιο σχετικά με την ελευθερία του συνέρχεσθαι, πρέπει να βρουν νέους τρόπους οργάνωσης.

Η Ninsiima είπε:

It is definitely important to have allies among law enforcement in this case. The Women's March in 2018 benefited from the hard work of womxn in both mobilization of the masses and negotiations with law enforcement. Building solidarity and demanding a seat at the decision making tables in several spaces to ensure that there is accountability can and have worked. The women leadership of Nakawa market vendors [24] in Uganda, for example, have seen to it that sexual harassers are fined, suspended and/or expelled. It is this solidarity that has given women the confidence to publicly shame their abusers in the wake of #MeToo movement.

Είναι σίγουρα σημαντικό να έχουμε συμμάχους μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου σε αυτήν την περίπτωση. Η Πορεία των Γυναικών του Μάρτη του 2018 επωφελήθηκε από τη σκληρή δουλειά γυναικών τόσο στην κινητοποίηση των μαζών όσο και στις διαπραγματεύσεις με την επιβολή νόμου. Η οικοδόμηση αλληλεγγύης και η απαιτούμενη θέση στους πίνακες λήψης αποφάσεων σε διάφορους χώρους για να διασφαλιστεί ότι υπάρχει λογοδοσία μπορεί και έχει όντως λειτουργήσει. Η γυναικεία ηγεσία των πωλητών της αγοράς Nakawa [24] στην Ουγκάντα, για παράδειγμα, έχει φροντίσει οι σεξουαλικοί παρενοχλητές να τιμωρούνται με πρόστιμο, να αναστέλλεται η λειτουργία τους ή/και να αποβάλλονται. Αυτή η αλληλεγγύη έδωσε στις γυναίκες την εμπιστοσύνη να ντροπιάσουν δημόσια τους κακοποιητές τους με το κίνημα #MeToo.