7 χρώματα, χαρτί σε ρολό, μελάνι και ακρυλικό με βάση το νερό, Diam, περιέχει τυπωμένο χειρόγραφο κείμενο Farsi, με τίτλο Eshgh (Αγάπη/Πάθος). 36 x 4 1/2 ίντσες (91,4 cm x 11.4 cm) Μουσείο Μπρούκλιν.
Η Hadieh Shafie γεννήθηκε στο Ιράκ μα μεγάλωσε στις ΗΠΑ. Έχει παθιαστεί με τον επαναπροσδιορισμό της φόρμας του βιβλίου. Ενδιαφέρεται να εξερευνήσει τη συναισθηματική δύναμη του χρώματος, να σχεδιάσει μορφές κειμένου και να βρει νέους τρόπους για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του σχεδίου και της γλυπτικής.
Έργα της έχουν συλλεχθεί από το Μουσείο τέχνης Μετροπόλιταν [1] της Νέας Υόρκης και το Μουσείο τέχνης του Μπρούκλιν μεταξύ άλλων. Η δουλειά της ”Μετάβαση 7” συμπεριλήφθηκε τον Οκτώβριο του 2019 στη δημοπρασία του οίκου Christie's [2] “Σύγχρονη Μέση Ανατολή και Σύγχρονη Τέχνη”.
Η δουλειά της Shafie που βασίζεται στο χαρτί, είναι εκφραστική και γεμάτη ένταση. Προσκαλεί το κοινό σε ένα φανταστικό κόσμο, αλλά ταυτόχρονα ομαλό και λογικό. Έναν κόσμο πολλών επιπέδων, όπου με κάθε επίσκεψη το κοινό εξοικειώνεται με ένα μέρος της κοσμοθεωρίας της, την τεχνική και εννοιολογική πολυπλοκότητα του και τη μαγεία του χαρτιού με το μελάνι. Είναι ένα ταξίδι, που μοιάζει να μην έχει τέλος. Κάνει χρήση λέξεων και φράσεων πολύ διαφορετικών από την περσική ή αραβική καλλιγραφία. Μοιάζει σαν μια πύλη προς μια άλυτη νοσταλγία, ένα μέρος όπου η καλλιτέχνης, μέσα σε ένα κόσμο αρμονικό και ειρηνικό, αναζητά τις αναμνήσεις και την ταυτότητα της.
Η Hadieh Shafie μίλησε στο Global Voices για την τεχνική της, τη δημιουργική διαδικασία και τις σχέσεις της με το Ιράν. Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συνέντευξη:
Πλέγμα, Περικοπή Μπλε 1 (Λεπτομέρεια, πλάγια όψη,) Χαρτί και μελάνι στον πίνακα, 40 X 30 X 3,25 ίντσες / 101.5 X 76.2 X 8.2 cm 2017Ιδιωτική Συλλογή, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Omid Memarian: Ένας από τους κυρίαρχους και αναγνωρίσιμους τύπους έργων τέχνης που έχετε δημιουργήσει, περιλαμβάνει, έγχρωμα ρολά και στοίβες χαρτιού. Ποια ήταν η διαδικασία της σκέψης σας για τη δημιουργία τους;
Hadieh Shafie: Το μέσο μου είναι το χαρτί. Μου αρέσει να ξανασκέφτομαι τις ιδέες γύρω από το σχέδιο, τη ζωγραφική και τη γλυπτική.
Ενόσω ασχολήθηκα με τη ζωγραφική, παρακολούθησα προπτυχιακά μαθήματα χαρτοποιίας και χαρτογραφίας απολαμβάνοντας και τις δυο διαδικασίες. Μου αρέσει ο τρόπος, με τον οποίο το χαρτί απορροφά το χρώμα και το μελάνι. Αντιμετώπισα πολύ σοβαρούς οικονομικούς περιορισμούς, όταν το χειμώνα του 1993 μετακόμισα στο Μπρούκλιν για να παρακολουθήσω το πρόγραμμα MFA στο Pratt. Εκείνη την εποχή, και ενώ είχα βρει αμειβόμενη δουλειά στο χαρτί, αποφάσισα να δουλέψω εξ ολοκλήρου με σχέδιο και χαρτί, καθώς πίστευα πως θα ήταν οικονομικό. Ταυτόχρονα με ενδιέφεραν πολύ τα διακοσμημένα χειρόγραφα και ήταν φυσικό να ασχοληθώ με το μέσο.
Η δουλειά των κυλίνδρων χαρτιού προήλθε από μια σειρά έργων, που έκανα σε μια παρεμβατική παράσταση στις αρχές της δεκαετίας του 2000, εμπνευσμένη από την παιδική ιστορία “Το μικρό μαύρο ψάρι”.
Σε αυτές τις παραστάσεις, θα αντιγράψω τις σελίδες από την ιστορία, θα επισημάνω και θα μεταφράσω μια πρόταση και μετά θα αφήσω τη σελίδα ανοιχτή σε δημόσιο χώρο για να την ανακαλύψει κάποιος.
Θα τα άφηνα σε βιβλία σε δημόσιες βιβλιοθήκες καφετέριες και καταστήματα. Συνέχισα αυτή την εξερεύνηση στο στούντιό μου. Δίπλωσα τις σελίδες από τα βιβλία μέσα σε ρωγμές των τοίχων και των δαπέδων. Είχα βρει ένα τραπέζι, που του έλειπε η βίδα, που συνδέει το πόδι με την επιφάνεια του τραπεζιού. Στη διαδικασία για να βάλω το χαρτί σε αυτό το χώρο, έπρεπε να κυλήσω το χαρτί. Όταν το έκανα, συνέβη η στιγμή ”αχά!” και με αυτό τον τρόπο ξεκίνησε η εργασία, χαρτί σε ρολό. Αργότερα μια σειρά εργασιών βασισμένες σε αυτές τις αρχικές εξερευνήσεις, εκτέθηκαν στο Σχολείο 33 Καλλιτεχνικό Κέντρο στη Βαλτιμόρη, σε μια κριτική έκθεση από την Allison Knowles, τη φημισμένη καλλιτέχνη του κινήματος Fluxus [3].
Hadieh Shafie στο στούντιο. Φωτογραφία: Erin Collett.
OM: Χρησιμοποιείτε περσικές λέξεις σε πολλά από τα έργα σας, αλλά όχι με τον τρόπο που γνωρίζουμε στην περσική ή αραβική καλλιγραφία. Είναι σαν οι λέξεις να μεταφέρουν ένα αφήγημα τοποθετημένο στο χαρτί. Ποια είναι η σχέση σας με τις λέξεις και συγκεκριμένα με τη λέξη “eshgh”, την περσική λέξη για την αγάπη;
HSH: Έχω εστιάσει στη λέξη “eshgh”, γιατί ένιωσα πως έχει χάσει τη σημασία της. Σχεδιάζοντας τη φόρμα επανειλημμένα, είναι σα μια στοχαστική παράσταση. Έχω αναπτύξει αρκετές σειρές πρακτικής στη ζωγραφική μου. Από σήμερα ισχύει η ”σειρά πλέγματος”, η οποία είναι μελάνι σε χαρτί.
Υπάρχει επίσης η σειρά ”Cut and Peel” (κόψιμο και ξεφλούδισμα), η οποία είναι σχέδια κειμένου και χρωμάτων από μελάνι και ακρυλικό σε πίνακα του Μουσείου, όπου η επιφάνεια έχει κοπεί και στη συνέχεια έχει ξεφλουδιστεί για να δημιουργηθεί μια επιφάνεια με διαστάσεις. Πιο πρόσφατα η σειρά “Draw, Cut and Rotate” (Σχεδιάζω, κόψιμο και περιστροφή), η οποία είναι επίσης πάνω σε πίνακα του Μουσείου, από μολύβι σε ομόκεντρους κύκλους, που τελικά περιστρέφονται για να δημιουργήσουν σεισμικές γραμμές και να συνοψίσουν τη γραφή του κειμένου.
Ενδιαφέρομαι για την αφαίρεση και την απόκρυψη της γλώσσας.
Στη σειρά ”χαρτί σε ρολό” κρύβω το χειρόγραφο και τυπωμένο κείμενο, μέσα στους ομόκεντρους δακτυλίους των ταινιών χαρτιού. Δεν τους κρύβω όμως μόνο, μερικές φορές αποκαλύπτω εν μέρη τους κυλίνδρους χαρτιού, πιέζοντας έξω τις κυκλικές φόρμες σε μορφή ακίδων, που αποκαλύπτουν τι περιέχει μέσα
Κατά τη διάρκεια των ετών μεταξύ 1979 και 1983 η κυριότερη πηγή έμπνευσης και καταφύγιο μου , ήταν το διάβασμα βιβλίων και το να κάνω τέχνη. Επίσης τότε κατάλαβα πως μερικά βιβλία, στα οποία είχα πρόσβαση, όπως το ”Μικρό μαύρο ψάρι” ή βιβλία σε μετάφραση όπως το ”Όσα παίρνει ο άνεμος”, δε μπορούσες να τα δημοσιοποιήσεις. Τότε αυτά τα βιβλία έγιναν πολύτιμα αντικείμενα. Μια αγαπημένη μου συνήθεια ήταν να χάνομαι διαβάζοντας ένα βιβλίο, τρώγοντας lavashak (αποξηραμένα φρούτα) ή βύσσινα, σε ανάκλιντρο. Το κράτημα ενός βιβλίου, οι ιστορίες, η ονειροπόληση για τους χαρακτήρες, ρίζωσαν μέσα μου ως στιγμές διαφυγής και ευτυχίας
Όταν ξεκινώ μια δουλειά, το αποτέλεσμα δεν είναι πάντα προκαθορισμένο. Έχω ένα σύνολο εργαλείων για να παίζω, όπως για παράδειγμα τη λέξη ”eshgh”. Το νόημα της είναι προφανές στα φαρσί, μα στα αγγλικά είναι ασαφές. Η παλέτα χρωμάτων ή η μορφή μιας ακίδας είναι επίσης εργαλεία.
Πλέγμα 30, Μελάνι σε χαρτί 29 1/2×20 1/2 ίντσες. (74.93×52.07 cm) LACMA
OM: Πολλά από τα έργα σας είναι πολύ έντονα. Το μοναδικό σας στυλ από χάρτινα αγκάθια, το ότι χρησιμοποιείτε εκατοντάδες χρωματιστά ρολά από χαρτί, καλυμμένο με χειρόγραφες καλλιτεχνίες, δημιουργούν ένα καταπληκτικό σύνολο για το μάτι. Από που πηγάζει τόση ενέργεια, έμπνευση και δημιουργικότητα;
HSH: Η δουλειά μου πηγάζει από μέσα μου. Από τη φύση μου σκέφτομαι σε χρώματα και αφηρημένο ύφος. Ο τρόπος εργασίας μου είναι ρευστός. Παίζω με τα υλικά στο στούντιο. Ακούω τους πειραματισμούς και αυτό που βλέπω να συμβαίνει, το παρουσιάζω σε οπτική γλώσσα.
Η διαδικασία για να γίνει αυτή η δουλειά απαιτεί χρόνο και ενέργεια, αυτή είναι η αλήθεια, αλλά είναι δύσκολο, μόνο εάν έχω διορίες. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, έκανα τέχνη, αγαπούσα το σχέδιο και τη ζωγραφική. Αυτό ήταν το μόνο, που ήθελα να κάνω. Το ένιωθα τόσο φυσικό να σκέφτομαι αφαιρετικά. Το να είσαι δημιουργικός βρίσκω πως είναι μια πολύ παιχνιδιάρικη διαδικασία. Αυτό για μένα είναι χαρά. Μέρος της δουλειάς μου είναι να παρατηρώ τα πράγματα, που βλέπω να συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της δημιουργίας ενός σχεδίου ή ενός γλυπτού. Στη συνέχεια δημιουργώ νέα έργα από αυτές τις παρατηρήσεις. Η δουλειά μου έχει συνοχή, μα πάντα εξελίσσεται. Στα τέλη της δεκαετίας του '90, συνειδητοποίησα πως έπρεπε να χαίρομαι, όταν δουλεύω, και αυτό κάνω. Η δουλειά, που κάνω, μετατρέπει τη λύπη σε χαρά.
Προβολή εγκατάστασης στο Καλλιτεχνικό Κέντρο Βιβλίου Νέα Υόρκη, τρέχουσα έκθεση Ν.Υ, 2020.
OM: Μεγαλώσατε στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά παρόλα αυτά συνεχίζεται να έχετε μια ισχυρή σύνδεση και επικοινωνία με τις ρίζες σας πίσω στο Ιράν. Πως το ενσωματώσατε αυτό στην εργασία σας;
HSH: Το 1983 φύγαμε για διακοπές δυο εβδομάδων. Μέσα από μια σειρά απροσδόκητων ευκαιριών και χωρίς καθόλου σχεδιασμό, βρεθήκαμε στο εξωτερικό, ακέραιοι ως οικογένεια.
Χαιρόμουν που έφυγα από το Ιράν. Μα μέσα σε δύο χρόνια, παραδέχτηκα τον πόνο του να αφήνεις την πατρίδα, χωρίς να έχεις πει αντίο. Φύγαμε από το Ιράν με δυο βαλίτσες. Αφήσαμε τα πάντα πίσω στο σπίτι, όπως κάνεις όταν φεύγεις για διακοπές δύο εβδομάδων.
Συχνά σκέφτομαι τη σχέση μου με το Ιράν σα μια σχέση με ένα βίαιο εραστή.
Το 1979 ήμουν δέκα χρονών και τα τέσσερα χρόνια ζωής μεταξύ 1979-1983 στο Ιράν σκότωσαν την παιδική μου ηλικία. Αυτά τα τέσσερα χρόνια περιείχαν τόση χαρά πλαισιωμένη από θλίψη και απόγνωση, που θα χρειαστεί μια ολόκληρη ζωή για να συνέλθω από τα τραύματα. Σήμερα είμαι πεπεισμένη πως η αποσαφήνιση αυτών των εμπειριών συμβαίνει μέσω της τέχνης μου.