- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Φτωχοί νέοι στη Μέση Ανατολή καταφεύγουν σε φτηνό και ενίοτε θανατηφόρο αλκοόλ

· Σύνταξη Saoussen Ben Cheikh Μετάφραση Maria Mourava

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Λίβανος, Μαρόκο, Σαουδική Αραβία, Τυνησία, Υεμένη, Διακυβέρνηση, Μέσα των πολιτών, Νεολαία

Φωτογραφία από αλκοόλ με αραβική επιγραφή. Φωτογραφία του Ben Abdallah Abdel Karim [1] στο Flickr που χρησιμοποιήθηκε βάση άδειας CC-BY-NC-SA-2.0 [2].

Τον Μάιο, νέοι από την Τυνησία [3] ήθελαν να μεθύσουν πίνοντας χειροποίητο αλκοόλ, προσπάθεια που κατέληξε σε τραγωδία. 

Τουλάχιστον 7 νέοι πέθαναν και 56 κατέληξαν να νοσηλεύονται για δηλητηρίαση από αλκοόλ στο Καϊρουάν, ένα αρχαίο ισλαμικό κέντρο περίπου 130 χλμ. από την Τύνιδα, την πρωτεύουσα και ένα από τα φτωχότερα κυβερνεία της Τυνησίας, όπου σχεδόν το 40% [4] ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. 

Ο γείτονας ενός νέου, που πέθανε, είπε [5]τα εξής σε βίντεο, που δημοσίευσε στο facebook:

Οι νέοι θέλουν να ξεχάσουν την κατάστασή τους. Δεν τους νοιάζει αν θα πεθάνουν. Στην πραγματικότητα, καμιά φορά λένε ότι θέλουν να πεθάνουν. Δείτε το περιβάλλον τους, τη φτώχεια τους. Δεν έχουμε καν δρόμους, το νερό είναι βρώμικο. Δεν είμαστε χαζοί, όμως δεν έχουμε τα απαραίτητα μέσα. Οι Αρχές μάς έχουν ξεχάσει.

Οι γονείς τριών αδερφιών, που πέθαναν από δηλητηρίαση, πρόσθεσαν [6]:

Οι γιοί μου ήταν άνεργοι. Ο ένας ήταν 37 και δε μπορούσε να παντρευτεί και να ξεκινήσει τη δική του ζωή. Δεν έχουμε καν τουαλέτες στο σπίτι.

Δεν είναι η πρώτη φορά, που νέοι στη Μέση Ανατολή έχουν πεθάνει από τοξικό χειροποίητο αλκοόλ. Η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών βρίσκεται σε έξαρση [7] στην περιοχή, όπου νέοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τοπικό ή εισαγόμενο αλκοόλ, διαλέγουν να πιουν χειροποίητα παρασκευάσματα μεθανόλης, δυνατά αφεψήματα φτιαγμένα από παράνομους διακινητές. 

Η μεθανόλη, [8] που χρησιμοποιείται για βιομηχανικούς σκοπούς και στην αυτοκινητοβιομηχανία, είναι μία εξαιρετικά τοξική και πιθανόν θανατηφόρα ουσία, που μπορεί να προκαλέσει τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, σπασμούς, καθώς και θάνατο σε περίπτωση κατανάλωσης σε μεγάλες ποσότητες.  

Το Ισλάμ δεν επιτρέπει την κατανάλωση αλκοόλ [9] και πολλές αραβικές χώρες απαγορεύουν εντελώς ή υιοθετούν αυστηρούς κανονισμούς [10] για την πώλησή του, διατίθεται όμως ευρέως: είτε έχει αποκτηθεί υπογείως είτε από τα ράφια των καταστημάτων.  

Στην Τυνησία, ο θάνατος εφτά ανθρώπων μετά από κατανάλωση νοθευμένου αλκοόλ προκάλεσε αναταραχή. Πέρα από την τραγωδία, τονίζεται ιδιαίτερα η ανασφάλεια του πληθυσμού και η αδιαφορία του κράτους. 

Δίψα για φτηνό αλκοόλ

Η Μέση Ανατολή έχει τον μεγαλύτερο πληθυσμό νέων στον κόσμο, με πάνω από τον μισό πληθυσμό να είναι κάτω των 25, αλλά έχει επίσης και τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, που έφτασαν έως και 27% το 2019 [16]. Το 2011, διαμαρτυρίες νέων, γνωστές ως Αραβική Άνοιξη [17], ξέσπασαν μετά από χρόνια δυσφορίας για τον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό αποκλεισμό.

Έκθεση [18]του 2019 του Ιδρύματος Μπρούκινγκς υποστηρίζει ότι η καθυστερημένη μετάβαση στην αγορά εργασίας επηρεάζει και “άλλες οδούς προς την ενηλικίωση όπως τον γάμο, την ιδιοκτησία σπιτιού και την κοινωνική συμμετοχή”.

Νέοι άντρες, που παραδοσιακά έχουν την εικόνα αυτών που τρέφουν [19] τις οικογένειες, αδυνατούν να εκπληρώσουν τις κοινωνικές υποχρεώσεις τους.

Στις πατριαρχικές κοινωνίες της Αιγύπτου, του Λιβάνου, του Μαρόκο, και της Παλαιστίνης, οι άντρες “αντιμετωπίζουν τρομερό άγχος για να είναι οι συντηρητές της οικογένειας”. Οι άντρες ντρέπονται να αντικρίσουν τις οικογένειές τους λόγω έλλειψης χρημάτων, σύμφωνα με έκθεση του BBC για την πατριαρχία [19] στη Μέση Ανατολή. 

Το αλκοόλ ρέει ελεύθερα σε εστιατόρια, μπαρ και μαγαζιά στη Μέση Ανατολή. Για όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να το αγοράσουν. Στη Λιβύη, για παράδειγμα, ένα μπουκάλι Chivas Regal το 2014 κόστιζε 100 δολάρια, ενώ ένα χειροποίητο παρασκεύασμα από τη Λιβύη μόλις 15 δολάρια [20] ανά λίτρο.

Σε αυτές τις συντηρητικές όμως χώρες, όπου η κατανάλωση αλκοόλ είναι ακριβή και ταυτοχρόνως κοινωνικό ταμπού, μπορεί να μετατραπεί σε δυσάρεστη και επικίνδυνη απόπειρα. Ο Mohamed Cheik, Τυνήσιος ακτιβιστής, δήλωσε στο Global Voices:

Το χειροποίητο αλκοόλ είναι διαδεδομένο μεταξύ των άεργων νέων, κυρίως στις φτωχές απομονωμένες περιοχές. Γίνεται όμως είδηση, μόνο όταν καταλήγει σε τραγωδία.

Το Τμήμα Ιατρικής της Αλεξάνδρειας [21] στην Αίγυπτο κατέγραψε ότι το 5% των μηνιαίων δηλητηριάσεων σχετίζεται με το αλκοόλ, ποσοστό, που ενδέχεται να είναι χαμηλότερο από το πραγματικό. Λόγω κοινωνικού στίγματος, ντροπής και φόβου, πολλοί, που έχουν καταναλώσει μεθανόλη, δεν πηγαίνουν στο νοσοκομείο για θεραπεία, εκτός αν βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση.

Ταμπού: Παγιδευμένοι μεταξύ παραδοσιακού και μοντέρνου

Το αλκοόλ διατίθεται ευρέως στη Μέση Ανατολή, αλλά παραμένει ταμπού με αρνητικούς συσχετισμούς και υποδηλώσεις. Νέοι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες αγωνίζονται συχνά να ισορροπήσουν τις παραδοσιακές ισλαμικές αξίες με την επιθυμία να ζήσουν έναν φιλελεύθερο παγκοσμιοποιημένο τρόπο ζωής. 

Η Τυνησία έχει μια αμφιλεγόμενη σχέση με το αλκοόλ, καθώς η κατανάλωση αυξήθηκε απότομα από το 20 στο 30% [22] από την επανάσταση του 2011 και μετά. Ωστόσο, μια δημοσκόπηση, που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Έρευνας Πίου το 2013, επιβεβαίωσε ότι 82% των Τυνήσιων αποδοκιμάζουν την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.

Η κοινωνική τάξη επίσης επηρεάζει τη στάση αυτή. Οι μορφωμένοι, εύποροι Τυνήσιοι, που μένουν σε μεγάλες πόλεις και είναι συχνά πιο κοσμικοί, μπορεί να πίνουν δημοσίως, ενώ οι λιγότερο ευκατάστατοι σε πιο αγροτικές, συντηρητικές περιοχές πίνουν κρυφά, αλλά συνεχίζουν να θεωρούν αυτή τη συμπεριφορά ηθικά διεφθαρμένη. Ο Taher al-Saidi, ένας άνεργος απόφοιτος κολεγίου από το Ιράκ, είπε στο Global Voices:

Είμαστε σα σχιζοφρενείς. Πίνουμε και το απολαμβάνουμε, ενώ την ίδια στιγμή σκεφτόμαστε ότι είναι κακό και ότι δε θα έπρεπε να πίνουμε. Δεν μπορώ να πιω μπροστά στην οικογένεια και τους γνωστούς μου. Θα πιστέψουν ότι είμαι κακός και θα χάσω τη σεβαστή κοινωνική μου θέση.

Περίπλοκη νομοθεσία πώλησης αλκοόλ

Στη Μέση Ανατολή, η εμπορική πώληση αλκοόλ είναι πολύ περιορισμένη για θρησκευτικούς λόγους. Στην Τυνησία, από το 1990, για παράδειγμα, οι ιδιοκτήτες καταστημάτων δεν μπορούν να πουλήσουν αλκοόλ την Παρασκευή, την ημέρα προσευχής του Ισλάμ, ή κατά τη διάρκεια του ιερού μήνα του Ραμαζανιού και των ιερών γιορτών, εκτός από τα μπαρ και τα ξενοδοχεία. Σε μερικές χώρες [23] όπως η Λιβύη, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, το Σουδάν και το Ιράκ, το αλκοόλ απαγορεύεται εντελώς. 

Το Μπαχρέιν, το Κατάρ,το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που περιλαμβάνουν μεγάλες ξένες κοινότητες, εφαρμόζουν εν μέρει απαγορεύσεις μόνο για τους Μουσουλμάνους. 

Στην Υεμένη, η νομοθεσία είναι πιο ασαφής: επισήμως το αλκοόλ απαγορεύεται, αλλά μπορεί να καταναλωθεί σε ιδιωτικούς χώρους και να πουληθεί σε ξένους σε ξενοδοχεία και νυχτερινά μαγαζιά στη Σαναά και στο Άντεν [24]. Αυτοί οι περιορισμοί αφήνουν άπλετο χώρο στους λαθρεμπόρους της μαύρης αγοράς, η οποία ανθεί. 

Στο Καϊρουάν της Τυνησίας, κανένα μαγαζί δεν επιτρέπεται να πουλήσει αλκοόλ, οι νέοι όμως μπορούν να διαλέξουν ανάμεσα σε πάνω από 100 μαγαζιά, [6] που πουλούν μεθανόλη. 

Έχουν συμβεί πολλές δηλητηριάσεις από αλκοόλ στην περιοχή. Η πιο θανατηφόρα συνέβη το 2013 στη Λιβύη, όταν 101 άνθρωποι πέθαναν και 1.066 δηλητηριάστηκαν [25], με δεκάδες να έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες εγκεφαλικές βλάβες ή τύφλωση, μετά από κατανάλωση παρασκευασμάτων μεθανόλης. Ύστερα από αυτό το τραγικό περιστατικό, η κυβέρνηση προσπάθησε να πατάξει τη διακίνηση αλκοόλ. Αυτού του είδους όμως η καταστολή από μόνη της δεν σταματά τους νέους ανθρώπους από το να πίνουν. 

“Η κυβέρνηση πρέπει να νομιμοποιήσει το αλκοόλ, γιατί οι κάτοικοι της Λιβύης θα συνεχίσουν να πίνουν έτσι κι αλλιώς και η νομιμοποίησή του θα διασφαλίσει τουλάχιστον την κατανάλωση ασφαλών ποτών” είπε ο Mohammed, ένας μικροπαραγωγός που μίλησε το 2014 στο The World [20], ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα με έδρα τις ΗΠΑ. 

Όταν συμβαίνουν μεγάλης κλίμακας δηλητηριάσεις από αλκοόλ, γίνονται είδηση. Η πολιτική θέληση για την αντιμετώπιση αυτού του ευαίσθητου και αμφιλεγόμενου ζητήματος όμως παραμένει άφαντη. 

Το ζήτημα αυτό επηρεάζει κυρίως τους άπορους νέους που συχνά είναι ξεχασμένοι από τις Αρχές. Για την ευημερία των νέων στη Μέση Ανατολή, οι κυβερνήσεις πρέπει να αποκαταστήσουν την αίσθηση του σκοπού και της ελπίδας για το μέλλον δημιουργώντας περισσότερες ευκαιρίες.