Siwa Mgoboza, Τα Όντα της Αφρικής Δ’, Φωτογραφική εκτύπωση σε εκτυπωτή Epson με μελάνι σε φυσικό χαρτί, 59.4cm X 42cm
Ο 26χρονος Siwa Mgoboza, ιθαγενής της Νοτίου Αφρικής και διεπιστημονικός εικαστικός καλλιτέχνης, είναι ένας από τους πιο δυναμικούς αναδυόμενους καλλιτέχνες στην αφρικανική καλλιτεχνική σκηνή.
Ο Siwa μεγάλωσε στο Περού και την Πολωνία, επιστρέφοντας στη Νότια Αφρική σε ηλικία 18 ετών για να αποκτήσει πτυχίο Καλών Τεχνών στη Σχολή Καλών Τεχνών Michaelis στο Κέιπ Τάουν, όπου ασχολήθηκε με τη ζωγραφική. Αποφοίτησε το 2015 και έκτοτε εργάζεται ως καλλιτέχνης.
Τα έργα του Siwa παρουσιάζονται τακτικά σε εκθέσεις τέχνης και γκαλερί, όπως η Έκθεση Αφρικανικής Σύγχρονης Τέχνης 1-54 στο Μαρόκο, η Γκαλερί Loft [1] του Παρισιού και γκαλερί στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.
Σε μια συνέντευξη με το Global Voices, συζήτησε τη χρήση του Shweshwe [2] (ένα εκτυπωμένο, βαμμένο βαμβακερό ύφασμα που χρησιμοποιείται ευρέως για τα παραδοσιακά ρούχα της Νότιας Αφρικής) στο πρόσφατο σώμα εργασίας του, τη σχέση του με τη Σχολή Καλών Τεχνών και την εργασία ως καλλιτέχνης στη Νότια Αφρική.
Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συνέντευξη:
Τα Όντα της Αφρικής Δ’ Pajarina Fantina. Φωτογραφική εκτύπωση. 59.4 x 42 & 180 x 144 cm. Ed of 10 + 3AP (1)
Omid Memarian: Ποια είναι η διαδικασία σκέψης σας, όταν εργάζεστε με το Shweshwe [2];
Siwa Mgoboza: Ο λόγος, που άρχισα να δουλεύω με υφάσματα, ήταν ότι ήθελα να κάνω κάτι, που θα έδειχνε αυθεντικό, ρεαλιστικό και προσωπικό για μένα. Άρχισα να κοιτάζω τον εαυτό μου, τον πολιτισμό μου, και αυτό είναι κάτι, στο οποίο δεν είχα πραγματικά εκτεθεί μεγαλώνοντας στο εξωτερικό. Επέστρεψα στη Νότια Αφρική, όταν ήμουν 18 ετών. Δεν είχα ιδέα τι πραγματικά σήμαινε να είμαι μαύρος ή Αφρικανός, και να προσθέσω στην πολυπλοκότητα, το να είμαι ομοφυλόφιλος στην Αφρική. Το έργο άρχισε να αισθάνεται φανταστικό, ένας χώρος όπου θα μπορούσα να υπάρχω ειρηνικά.
Η Νότια Αφρική διαφημίζεται ως μια χώρα, που είναι ενωμένη στην ποικιλομορφία της, αλλά στην πραγματικότητα δεν είμαστε. Υπήρξαν πολλές μάχες, διαιρέσεις. Έτσι έγινε ένας τρόπος να αρχίσω να μιλάω για τα πράγματα, που βιώνω καθημερινά, χωρίς να το κάνω να φαίνεται λυπηρό. Αυτό, που μου αρέσει ιδιαίτερα στη δουλειά, είναι ο τρόπος, με τον οποίο οι άνθρωποι συσχετίζονται με αυτό με αγάπη και εγκωμιασμό.
OM: Τα έργα τέχνης σας είναι πολύ ευφάνταστα, ερμηνευτικά, πολύχρωμα και πολύ διαφορετικά από αυτά, που έχετε εκπαιδευτεί να κάνετε στη Σχολή Καλών Τεχνών. Τι σας ενέπνευσε να επιλέξετε την τρέχουσα καλλιτεχνική σας πορεία; Και πώς συνέβαλε η εκπαίδευσή σας σε αυτήν;
SM: Εμπνέομαι από άλλους καλλιτέχνες. Είχα διαλέξεις, που με ώθησαν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Είχα συνομηλίκους, που με βοήθησαν. Έτσι, για μένα, έγινε ένας τρόπος να ξεκινήσω να διαπραγματεύομαι ακριβώς τι σήμαινε να είμαι εγώ.
Η σχολή ήταν απογοητευτική. Σκέφτηκα, επειδή σπούδαζα σε μία σχολή στην Αφρική, ότι θα μου μάθαινε την ιστορία της τέχνης της Αφρικής και για τους καλλιτέχνες της ηπείρου, αλλά δεν ήταν καθόλου έτσι. Αντίθετα, ήταν το ίδιο πράγμα, που διδάχτηκα στο εξωτερικό: έμαθα για τους δυτικούς καλλιτέχνες. Δεν ξέρω αν έχετε ακούσει για το κίνημα, που ονομάζεται FeesMustFall. Αυτό είναι το κίνημα, που ξεκίνησε στη Νότια Αφρική, το οποίο ουσιαστικά αφορούσε το πρόγραμμα σπουδών και τον τρόπο, με τον οποίο μας δίδασκαν. Έτσι, για μένα, ξεκίνησε η ανάγκη να μελετώ και να αρχίζω να ερευνώ έξω από τη σχολή και να αρχίζω να διαβάζω μόνος μου, ανεξάρτητα, για να ξεφύγω ουσιαστικά από την αποικιοκρατία και από ό,τι διδάχτηκα. Επειδή δεν διδάχτηκα ένα ξεχωριστό αφρικανικό πρόγραμμα σπουδών. Τον τελευταίο χρόνο μου, όταν είχα να δουλέψω σε ένα συγκεκριμένο σώμα εργασίας, αφιέρωσα ολόκληρο το χρόνο μου για να βεβαιωθώ ότι αμφισβήτησα όλα όσα μου διδάχτηκαν.
ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΦΡΙΚΗΣ Δ’ 2016 Αρχειακή εκτύπωση μελάνης στο Hahnemuhle Photorag 90 x 70 cm Έκδοση 6
OM: Πώς αντικατοπτρίστηκαν στο έργο σας οι προκλήσεις σας με το πρόγραμμα σπουδών της τέχνης σας και η έλλειψη εκπροσώπησης;
SM: Πρώτα απ’ όλα, εργάζομαι με αφρικανικές αναφορές, αλλά επίσης χρησιμοποιώ και δυτικές αναφορές, επειδή οι άνθρωποι γνωρίζουν αυτά τα έργα και είναι άμεσα αναγνωρίσιμα και εμβληματικά και στην πραγματικότητα μου επιτρέπει να προσθέσω ένα άλλο επίπεδο σημασίας σε αυτά τα συγκεκριμένα έργα και να φτιάξω το καθολικό έργο. Γι’ αυτό η δουλειά δίνει την αίσθηση ότι είναι τόσο σφιγμένη. Είναι σχεδόν σαν να κάνεις κολάζ. Γι’ αυτό προσπαθώ να πάρω όλα αυτά τα διαφορετικά πράγματα που έχω μαζί μου, να τα βάλω μαζί και να μοιραστώ μια ιστορία.
OM: Τι ρόλο παίζει η αισιοδοξία στο έργο σας;
SM: Λοιπόν, χρειάζεσαι την αισιοδοξία, γιατί διαφορετικά θα ήμουν σε κατάθλιψη όλη την ώρα. Δεν θα μπορούσα ποτέ να επιβιβαστώ σε τρένα και να μπορέσω να έρθω σε επαφή και να ασχοληθώ με άτομα σαν κι εσένα. Το να επιλέξεις να δεις το θετικό είναι, από μόνο του, μια μορφή αντίστασης. Η γενιά μου στη Νότια Αφρική αποφάσισε τώρα να αναλάβει να αλλάξει τα πράγματα στη ζωή μας. Θέλουμε να δούμε χώρους, που να είναι χωρίς αποκλεισμούς και που είναι πραγματικά ενωμένοι στην ποικιλομορφία, για την οποία συζητιέται η Νότια Αφρική.
OM: Τα τελευταία χρόνια δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην αφρικανική τέχνη. Πώς το βλέπετε αυτό;
SM: Είναι υπέροχο, επειδή η χειροτεχνία είναι εκεί, η δεξιότητα είναι εκεί, η ποιότητα του έργου είναι εκεί. Απλώς το έργο μας θεωρήθηκε λίγο και οι γκαλερί δεν έβλεπαν την Αφρική ως τον επόμενο συναρπαστικό χώρο για την τέχνη. Τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια ταυτότητα, όχι μόνο στην Αφρική ως Αφρικανοί, αλλά όλοι σε όλο τον κόσμο αναζητούν ξαφνικά αυτήν την αυθεντικότητα.
Το χτύπημα της βόμβας. (Από τη σειρά Ancestor). 2016. Shweshwe (Βαμβάκι Three Cats), τούλι, αποκόμματα περιοδικών σε χαρτί. Περίπου 40 x 40cm
OM: Πιστεύετε ότι αυτή η άνθηση της αφρικανικής τέχνης ήταν πάντα εκεί και μόλις ανακαλύφθηκε ή υπάρχει αναγέννηση, μια έκρηξη της αφρικανικής έκφρασης, που βλέπουμε τώρα, που δεν έχουμε ξαναδεί;
SM: Νομίζω ότι είναι, λίγο κι από τα δύο. Τρέφονται μεταξύ τους. Καλλιτέχνες όπως ο El Anatsui [3], που εργάζεται εδώ και δεκαετίες. Και για να σας δώσω ένα παράδειγμα ενός Νοτιοαφρικανού καλλιτέχνη, όπως ο Ουίλιαμ Κέντριτζ [4], ο οποίος πιστεύω ότι εργάστηκε περίπου την ίδια στιγμή, αλλά τα επίπεδα επιτυχίας τους είναι πολύ διαφορετικά. Ο Κέντριτζ είναι σεβαστός και πιθανότατα έχει να κάνει με το γεγονός ότι είναι λευκός άντρας και ότι η δική του τέχνη έχει το δικό του προνόμιο, που άνοιξε χώρους γι’ αυτόν, που δεν θα υπήρχαν για έναν μαύρο καλλιτέχνη. Και είναι οι νεότεροι καλλιτέχνες, που παράγουν τέχνη τα τελευταία 20 χρόνια, ειδικά όταν το απαρτχάιντ άρχισε να τελειώνει στη Νότια Αφρική και η ελευθερία της έκφρασης έγινε ευρύτερα αποδεκτή. Τότε οι άνθρωποι άρχισαν να λένε: “Θα εκφράσω αυτό, που πραγματικά συμβαίνει στη Νότια Αφρική, και δεν με νοιάζει τι θα συμβεί, γιατί έχουμε τώρα το σύνταγμα, που με προστατεύει, το οποίο λέει ότι έχω το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και μπορώ να εκφραστώ με τη μορφή ενός έργου τέχνης, που δεν βλάπτει την κοινωνία ή τους ανθρώπους γύρω μου.”
OM: Φαίνεται ότι βλέπουμε παρόμοιες μορφές να εμφανίζονται στην αφρικανική τέχνη, που βλέπουμε σε πρόσφατες εκθέσεις τέχνης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπως η φωτογράφηση ενός ατόμου με εξωτικό υπόβαθρο. Είναι αυτή έμπνευση ή αντιγραφή;
SM: Εμπνευσμένοι, ναι και επηρεασμένοι, γιατί νομίζω ότι κανείς δεν κάνει δουλειά στο κενό. Γι’ αυτό μπορείτε πάντα να το συσχετίσετε με κάτι. Αυτό είναι το όμορφο πράγμα για την ιστορία της τέχνης. μπορείτε να επιστρέψετε χρονολογικά και να δείτε μία ιστορία μόνο με όρους όπως όπου απεικονίζονται τα οπτικά και τα πάντα. Είναι επιρροή. Μοιράζονται ιδέες. Αυτό οφείλεται σε όλες τις διαφορές και τις ομοιότητες που βιώνουμε όλοι σε αυτόν τον κόσμο. Μερικές φορές, υπάρχει σύγχυση και οι άνθρωποι λένε, ω, όλα στην Αφρική είναι ίδια, γιατί φαίνεται να υπάρχει μια ενιαία αφήγηση που έχει ολόκληρος ο κόσμος.
Η Chimamanda Ngozi Adichie [5], μία Νιγηριανή συγγραφέας, μιλάει για τον κίνδυνο “της μιας ιστορίας”. Έτσι, αν δείτε ένα πράγμα και διδαχθείτε ένα άλλο πράγμα σε όλη σας τη ζωή, θα γίνει η πραγματικότητά σας. Αρχίζετε να πιστεύετε. Δεν μπορείτε να φανταστείτε κάτι άλλο, και αυτό είναι το πρόβλημα που έχει ο κόσμος με την Αφρική. Επειδή βλέπουν μόνο ένα.