Juan Pablo Mazorra. Φωτογραφία: David Ruano. Χρήση με άδεια
Η δουλειά ενός καλλιτέχνη είναι μια μείξη επιτυχιών, που λαμβάνουν χώρα κατά τη δημιουργική διαδικασία. Το τελικό προϊόν παρουσιάζεται τότε επί σκηνής στην άμωμο μορφή και σύλληψή του για να το εκτιμήσει το κοινό. Ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και καθηγητής δραματικής τέχνης Juan Pablo Mazorra [1] τη γνωρίζει καλά αυτή τη διαδικασία.
Το πάθος του Mazorra για διαφορετικές θεατρικές εκφράσεις τον έφερε από την πατρίδα του στην Πουέμπλα του Μεξικού στην Ισπανία, όπου ζει και εργάζεται επί του παρόντος. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, έχει εργαστεί σε πολλά αναγνωρισμένα ιδρύματα όπως το Institut del Teatre [2] και το κέντρο Moveo [3] στη Βαρκελώνη. Σήμερα είναι ηθοποιός σε μια από τις παλαιότερες ανεξάρτητες εταιρείες θεάτρου στην Ευρώπη, την Els Joglars. [4]
Ο Mazorra είναι επίσης καθηγητής δράματος και ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής της ανεξάρτητης θεατρικής εταιρείας Parece una tontería [5] [Φαίνεται ανόητο]. Το 2018, έλαβε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού για το μονόλογο “MIGRANTE [6]” στο 9ο Ανεξάρτητο Θεατρικό Φεστιβάλ MUTIS, το οποίο διοργανώνεται κάθε χρόνο στη Βαρκελώνη.
Ο συγγραφέας του Global Voices Alejandro Barreto μίλησε με τον Mazorra σχετικά με την τέχνη του και πώς η εμπειρία του στο εξωτερικό επηρεάζει το έργο του.
“Set Segons. In God We Trust”, Falk Richter. Σκηνοθεσία: Ruben Pérez. Φωτογραφία: Markel Cormenzana. Χρήση με άδεια.
Alejandro Barreto (AB): Γιατί επιλέξατε να εργαστείτε στο θέατρο και ποια η δέσμευση για το επάγγελμά σας;
Juan Pablo Mazorra (JPM): Porque honestamente, a los actores nos gusta sentirnos exhibidos, contar una la historia donde es el protagonista, sentir la interacción entre público y el mensaje que estás dando. Es un juego de dos, el actor y el público que ha pagado por entrar a verte, es un acto de comunión. Me gusta cuando actúo ver las caras del público, los gestos, la respiración, las risas, eso me apasiona.
Ahora bien, aunque suene idílico, creo que el teatro cambiará al mundo, o al menos un mundo, el de una persona. Lo imagino cuando la gente se acerca al final de la obra para felicitarte, darte sus puntos de vista y saber que quizás ese día llegará a su casa y durante la cena contará algo sobre lo que sintió o reflexionó gracias a una obra de teatro. La gente que va verlo, asiste con una expectativa, al menos pasar el rato, y ese es un buen momento para decirle que aparte de divertirse, vamos a reflexionar sobre un tema, o yo voy a plantear también las inquietudes que me preocupan, porque al final el teatro no plantea respuestas, sólo preguntas. El teatro modifica de muchas formas, yo me siento mejor persona gracias a él, es un trabajo de empatizar, me obliga a ponerme la piel de un personaje, entenderlo y no juzgarlo.
Juan Pablo Mazorra (JPM): Ειλικρινά, επειδή οι ηθοποιοί θέλουν να αισθάνονται εκτεθειμένοι, να αφηγούνται μια ιστορία, όπου είναι οι πρωταγωνιστές, να αισθάνονται την αλληλεπίδραση μεταξύ του κοινού και του μηνύματος, που αποστέλλεται. Είναι ένα παιχνίδι μεταξύ δύο παικτών: ο ηθοποιός και το κοινό που έχει πληρώσει για να σε δει να παίζεις. Είναι μια πράξη κοινωνίας. Όταν παίζω, μου αρέσει να βλέπω τα πρόσωπα του κοινού, τις χειρονομίες, την αναπνοή, το γέλιο. Με εμπνέει.
Ξέρω ότι ακούγεται ιδεαλιστικό, αλλά πιστεύω ότι το θέατρο θα αλλάξει τον κόσμο, ή τουλάχιστον έναν κόσμο, αυτόν του ατόμου. Το φαντάζομαι, όταν οι άνθρωποι έρχονται να σε δουν στο τέλος του έργου για να σε συγχαρούν, να σου πουν τη γνώμη τους. Το ξέρω ότι, χάρη στην θεατρική παράσταση, ίσως να πάνε σπίτι και να πουν κάτι για το τι ένιωσαν και σκέφτηκαν κατά το δείπνο. Όσοι πηγαίνουν στο θέατρο παρευρίσκονται με κάποια προσδοκία, τουλάχιστον [αναμένουν] να περάσουν το χρόνο τους. Αυτή είναι μια καλή ευκαιρία να τους πούμε ότι, πέρα από τη διασκέδαση, θα εξετάσουμε ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Ή ότι θα εκφράσω τις δικές μου ανησυχίες, γιατί στο τέλος το θέατρο δεν προτείνει απαντήσεις, μόνο ερωτήσεις. Το θέατρο αλλάζει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και αισθάνομαι ότι είμαι καλύτερος άνθρωπος λόγω αυτού. Είναι μια δουλειά, που απαιτεί ενσυναίσθηση. Με αναγκάζει να φορέσω το δέρμα ενός χαρακτήρα, να τον καταλάβω και να μην τον κρίνω.
“Migrante” directed by Neilor Moreno and Giselle Stanzione. Photo by Mayra Luna, used with permission.
AB: Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση του θεάτρου;
JPM: He tenido el privilegio de pisar algunos países y durante mi formación he podido intercambiar ideas con personas de muchas nacionalidades, y es triste reconocer que el común al hablar de la situación del teatro es siempre complicada e incierta. Pareciera que los artistas somos de los últimos eslabones en la cadena humana. El común denominador en México, en España y en casi todos lados, sigue siendo el mismo: pagos miserables, falta de interés por parte de los programas de gobierno para las artes, el poco hábito de la gente para ir al teatro, teatros que se ven obligados a cerrar, contratos inexistentes, pagos atrasados…. No se equivoca ninguno al decir que esta es una verdadera profesión de resistencia.
JPM: Είχα το προνόμιο να εργαστώ σε διαφορετικές χώρες και κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής μου κατάφερα να ανταλλάξω ιδέες με ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων. Είναι λυπηρό να αναγνωρίζουμε ότι το κοινό θέμα, όταν μιλάμε για το θέατρο, είναι η συνεχής περίπλοκη και αβέβαιη κατάστασή του. Φαίνεται ότι εμείς, οι καλλιτέχνες, είμαστε ένας από τους [οπ αδύναμους κρίκους στην ανθρώπινη αλυσίδα. Ο κοινός παρονομαστής στο Μεξικό, την Ισπανία και σχεδόν οπουδήποτε αλλού παραμένει ο ίδιος: φριχτές αμοιβές, έλλειψη ενδιαφέροντος από κυβερνητικά προγράμματα για τις τέχνες, το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν πηγαίνουν συχνά στο θέατρο, θέατρα που αναγκάζονται να κλείσουν, ανύπαρκτες συμβάσεις, καθυστερημένες πληρωμές…. Δεν είναι σφάλμα να πούμε ότι είναι ένα πραγματικό επάγγελμα αντίστασης.
“ZENIT”. Από τον θίασο Els Joglars. Φωτογραφία: David Ruano. Χρήση με άδεια.
AB: Γιατί αποφασίσατε να πάτε στο εξωτερικό για να προωθήσετε την καριέρα σας;
JPM: La razón principal por la que vine a España fue para estudiar. Quería profesionalizarme en un tipo de teatro muy específico y su estudio en México era complicado y/o inexistente. Fue un posgrado en teatro y educación, y un diplomado en mimo corporal dramático [7] y teatro físico [8] las que me hicieron viajar a Europa. Mientras vivía aquí, la compañía de teatro Els Joglars convocaron a casting y tras un largo proceso de filtros, me contrataron, así que tuve la oportunidad, al finalizar mis estudios de seguir viviendo en este país.
JPM: Ο κύριος λόγος, για τον οποίο ήρθα στην Ισπανία, ήταν να σπουδάσω. Ήθελα να γίνω επαγγελματίας σε ένα πολύ συγκεκριμένο είδος θεάτρου και η μελέτη για αυτό στο Μεξικό ήταν περίπλοκη, αν όχι ανύπαρκτη. Αυτό που με έκανε να ταξιδέψω στην Ευρώπη ήταν η ευκαιρία να σπουδάσω για μεταπτυχιακό στο θέατρο και την εκπαίδευση και ένα δίπλωμα στην παντομίμα [7] και το σωματικό θέατρο [9]. Ενώ ζούσα εδώ, η θεατρική εταιρεία Els Joglars πραγματοποίησε ακροάσεις και μετά από μια μακρά διαδικασία επιλογής, με προσέλαβαν. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να συνεχίσω να μένω σε αυτήν τη χώρα, αφού τελείωσα τις σπουδές μου.
“BRUELS'”. Συγγραφή/σκηνοθεσία: Oriol Morales. Φωτογραφία: María Alzamora. Χρήση με άδεια.
AB: Η έννοια της μετανάστευσης έχει γίνει μέρος του λόγου της δουλειάς σας. Πώς αντικατοπτρίζει την εμπειρία σας;
JPM: Considero que muchos de los trabajos personales que desarrollo como artista siempre están permeados de una fuerte necesidad de hablar de una problemática social porque considero que todo artista es un ser político. Con la obra “Intermitentes” [10] nos aventuramos a hablar del suicidio juvenil, con “ese lugar que nadie escucha” sobre la violencia contra la mujer, en “Tafus [11]” sobre el duelo tras la muerte… y no es que la migración se haya vuelto mi discurso de la noche a la mañana. Creo que ser mexicano y no tener en la cabeza la palabra migración, se debe a que vives de manera muy privilegiada, o porque no has querido mirar la realidad que te rodea. La idea de que alguien tenga que dejar su lugar natal, por las razones que sea, ha sido siempre algo que he reflexionado mucho; pero hasta que me convertí en parte de esta estadística, fue que decidí convertir esa idea en un espectáculo. Así nace “Migrante” uno de mis proyectos personales al que más tiempo le he dedicado y qué más satisfacciones a nivel personal y artístico me ha dejado. Los artistas tenemos una gran capacidad de migrar, ojalá nadie tuviera que hacerlo por supervivencia, sino por placer y por la curiosidad de descubrir el mundo.
JPM: Νομίζω ότι μεγάλο μέρος της δουλειάς μου ως καλλιτέχνη διαπερνάται με έντονη ανάγκη να μιλήσω για κοινωνικά ζητήματα, διότι πιστεύω ότι το να είμαι καλλιτέχνης είναι κάτι πολιτικό. Το “Intermitentes [10]” μελετούσε το θέμα της αυτοκτονίας των νέων. Στο “Ese lugar que nadie escucha” (Το μέρος που κανείς δεν ακούει) μιλήσαμε για τη βία κατά των γυναικών, στο “Tafus [11]” για το πένθος μετά το θάνατο…και δεν είναι σαν η μετανάστευση να έχει γίνει μέρος της ομιλίας μου εν μια νυκτί. Νομίζω ότι το να είσαι Μεξικάνος και να μην έχεις τη λέξη “μετανάστευση” μες στο μυαλό σου, είναι είτε επειδή ζεις μια πολύ προνομιούχα ζωή είτε επειδή δε θες να κοιτάξεις την πραγματικότητα γύρω σου. Η ιδέα ότι κάποιος πρέπει να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του, για οποιονδήποτε λόγο, ήταν πάντα κάτι, που έχω σκεφτεί πολύ. Αλλά όταν έγινα μέρος αυτής της στατιστικής, τότε αποφάσισα να μετατρέψω την ιδέα σε παράσταση. Έτσι γεννήθηκε το «Migrante». Έγινε ένα από τα προσωπικά μου εγχειρήματα, στα οποία έχω αφιερώσει τον περισσότερο χρόνο, και αυτό μου έδωσε την μεγαλύτερη ικανοποίηση σε προσωπικό και καλλιτεχνικό επίπεδο. Ως καλλιτέχνες έχουμε μεγάλη ικανότητα να μεταναστεύσουμε, αν και εύχομαι να μην το κάνει κανείς για επιβίωση, αλλά για ευχαρίστηση και περιέργεια να ανακαλύψει τον κόσμο.
AB: Βλέπετε ποτέ τον εαυτό σας να επιστρέφει ως ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης στο Μεξικό;
JPM: Las pocas veces que he vuelto a México para visitar a mi familia, me las he arreglado para siempre impartir algunos talleres o compartir algo de mi trabajo; nada me haría más feliz que trabajar en México. Me encantaría que me inviten a dirigir una obra, llevar algún espectáculo mío de gira por allá o ir e impartir clases. Muero de ganas de regresar y aportar mi granito de arena, modificar y dar un punto de vista diferente en la situación teatral de mi país.
JPM: Πάντα κατάφερα να διδάσκω σε κάποια εργαστήρια ή να μοιραστώ κάποια από τα έργα μου, μερικές φορές που επέστρεψα στο Μεξικό για να επισκεφτώ την οικογένειά μου. Τίποτα δεν θα με έκανε πιο ευτυχισμένο από το να δουλεύω στο Μεξικό. Θα ήθελα πολύ να προσκληθώ να σκηνοθετήσω ένα έργο, να κάνω μια περιοδεία εκεί ή να πάω και να διδάξω. Είμαι πρόθυμος να επιστρέψω και να βάλω κι εγώ τον οβολό μου, να τροποποιήσω και να δώσω μια διαφορετική άποψη στη θεατρική κατάσταση της χώρας μου.