Η καφετέρια Doing, μια φεμινιστική καφετέρια στη Σεούλ, άνοιξε πριν από ένα χρόνο τον Μάρτιο. Σε αυτό το διάστημα, πάνω από 10.000 άνθρωποι την έχουν επισκεφτεί. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι γυναίκες στα 20 και στα 30 τους. Είναι το πρώτο μέρος στο είδος του στη Νότια Κορέα, σύμφωνα με την ιδιοκτήτρια Kim Ryeo-il. Πρόσφατα, η καφετέρια γιόρτασε τα πρώτα της γενέθλια κάνοντας πάρτι, το οποίο προσέλκυσε πάνω από 50 υποστηρικτές της. Εύσημα: Ann Babe/PRI
Αυτό το ρεπορτάζ από την Ann Babe [1] για το GlobalPost αρχικά δημοσιεύθηκε στο PRI.org [2]στις 20 Φεβρουαρίου 2018. Αναδημοσιεύεται εδώ στο γενικότερο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ του PRI και του Global Voices.
Η Ha Yoon-na πάντα πίστευε στο φεμινισμό, αλλά ποτέ δεν ήθελε να αποκαλεί τον εαυτό της «φεμινίστρια». Στη Νότια Κορέα, αυτή η λέξη φέρει αρνητική συνδήλωση, και η 30χρονη Ha, μεταφράστρια βιβλίων, ανησυχούσε ότι θα την κρίνουν και θα την περιθωριοποιήσουν.
Η Ha ξεπέρασε τον φόβο της πέρυσι, όταν επισκέφθηκε έναν φεμινιστικό χώρο στη Σεούλ. Στην καφετέρια Doing, ανάμεσα στους περισσότερους από 1.000 τόμους λογοτεχνίας για τον φεμινισμό, καθώς και σε πολλούς πελάτες πρόθυμους να τους συζητήσουν, αισθάνθηκε αρκετά άνετα για να μιλήσει ανοιχτά για τον φεμινισμό για πρώτη φορά.
“Είχα χαμηλή αυτοεκτίμηση μέχρι που ήρθα εδώ. Δεν ήμουν σίγουρη για τον εαυτό μου”, δήλωσε πρόσφατα η Ha, καθισμένη σε ένα τραπέζι με ένα βιβλίο και ένα τσάι με γεύση λεμόνι. “Η καφετέρια Doing μου έδωσε δύναμη και μου επέτρεψε να παραδεχτώ ότι είμαι φεμινίστρια”.
Τοποθετημένη δίπλα στο σταθμό Cheongdam στους δρόμους της πιο πλούσιας περιοχής της πρωτεύουσας, το Gangnam (που εμφανίζεται στο pop hit του Psy το 2012, “Gangnam Style” [3]), η καφετέρια θα ήταν λιτή, αν δεν είχε το έντονο κίτρινο χρώμα στην πρόσοψή της. Με μια πιο προσεκτική ματιά, γίνεται σαφές ότι ο χώρος είναι κάτι περισσότερο από μια απλή καφετέρια — ένα σημάδι στην πόρτα του δείχνει ότι είναι ένα “πολιτιστικό σπίτι του φεμινισμού”.
Εκτός από το λαμπερό κίτρινο χρώμα, η καφετέρια Doing είναι λιτή στο εξωτερικό της. Εύσημα: Ann Babe/PRI
Στη Νότια Κορέα, όπου οι πατριαρχικές και μισογυνιστικές συμπεριφορές παραμένουν βαθιά ριζωμένες στην επικρατούσα κουλτούρα, η καφετέρια Doing είναι ένα είδος ασυνήθιστης, αν όχι ανατρεπτικής επιχείρησης. Είναι η πρώτη φεμινιστική καφετέρια του είδους του στη Νότια Κορέα, σύμφωνα με την ιδιοκτήτρια Kim Ryeo-il, και η ίδια προσθέτει ότι έχει προσελκύσει περισσότερους από 10.000 επισκέπτες, κυρίως γυναίκες στα 20 και στα 30 τους, από όλη τη χώρα από τα εγκαίνιά της τον Μάρτιο του 2017. Έχει, επίσης, εμπνεύσει μερικούς άλλους τοπικούς φεμινιστικούς χώρους.
Μέσα από πολλούς πόρους και εκδηλώσεις— που συμπεριλαμβάνει μια φεμινιστική βιβλιοθήκη, εκθέσεις τέχνης, διαλέξεις επισκεπτών, εμπορεύματα καταστημάτων, κοινωνικές συγκεντρώσεις και ιδιωτική συμβουλευτική (που γίνεται από την Kim, η οποία έχει μεταπτυχιακό στη φεμινιστική θεολογία) — στοχεύει να υποστηρίξει νέες γυναίκες, όπως η Ha, στον αγώνα τους να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην ισότητα.
Η ιδιοκτήτρια της καφετέριας, Kim Ryeo-il, ήθελε από καιρό να ανοίξει ένα μαγαζί όπως αυτό, αλλά ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα μπορούσε να το πραγματοποιήσει. Εύσημα: Ann Babe/PRI
“Αυτή η καφετέρια υπάρχει εξαιτίας ενός πολιτιστικοκοινωνικού κινήματος”, δήλωσε η Kim, η οποία είναι επίσης γνωστή και με το αγγλικό όνομα Liz. Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν για την Doing μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης.
Η 50χρονη Κιμ ελπίζει ότι το σημερινό κίνημα θα φέρει μεγαλύτερη αλλαγή από το πρώτο φεμινιστικό κύμα της δεκαετίας του 1990 — και λιγότερες αντιδράσεις. “Ο κόσμος δεν έχει γίνει καλύτερος”, είπε, κουνώντας το κεφάλι της. “Η σημερινή γενιά γυναικών στα 20 και 30 τους… δεν ζουν σε μια καλύτερη κοινωνία, από απ’ αυτή που έζησα εγώ”.
Πράγματι, παρά την παγκόσμια φήμη της Νότιας Κορέας για την προηγμένη τεχνολογία και τη μόδα της ποπ κουλτούρας, η χώρα υστερεί πολύ σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων. Κατέχει ένα από τα χειρότερα ρεκόρ στον κόσμο, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, κατατάσσοντάς την 118η από τα 144 έθνη [4], και μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ έρχεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την ισοτιμία των μισθών [5].
Οι σημειώσεις Post-it σε αυτή την εικόνα μέσα στην καφετέρια κοινοποιούν τις ευχές των πελατών για το μέλλον, καθώς και μηνύματα ευγνωμοσύνης. Εύσημα: Ann Babe/PRI
Οι κοινωνικοί αναλυτές λένε ότι η ανισότητα της Νότιας Κορέας πηγάζει, εν μέρει, από τον κομφουκιανικό πολιτισμό, που επιβάλλει άκαμπτους κοινωνικούς ρόλους και φυλετικούς κανόνες. Αυτή η ανισότητα γίνεται αισθητή, για την Ha, μέσα στην οικογένειά της, σύμφωνα με την οποία λέει ότι οι γονείς της αντιμετωπίζουν τον μικρότερο αδελφό της σαν “πρίγκιπα”, ενώ επικρίνουν τις φεμινιστικές πεποιθήσεις της ως “απόδραση από την πραγματικότητα” και “αυταπάτη”.
“Θεωρούσα τον εαυτό μου ως το μαύρο πρόβατο, επειδή η οικογένειά μου είναι πολύ συντηρητική και πολύ κομφουκιανιστική”, δήλωσε η Ha. “Ένιωθα μοναξιά”. Όπως και οι γονείς της Ha, ο μικρότερος αδελφός και η αδελφή της είδαν επίσης τον φεμινισμό ως μια “επικίνδυνη” μορφή “γυναικείου σοβινισμού” και της είπαν ότι δεν καταλαβαίνουν το ενδιαφέρον της γι’ αυτόν.
Αυτή η αντίδραση δεν είναι ασυνήθιστη στη Νότια Κορέα. “Οι φεμινιστικές ιδέες εξακολουθούν να είναι πολύ άγνωστες σε πολλούς ανθρώπους εδώ”, δήλωσε η Helen Noh, καθηγήτρια κοινωνικής πρόνοιας στο πανεπιστήμιο Soongsil. “Τα φεμινιστικά ζητήματα μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη δυσανασχέτηση”.
Μια επιγραφή στο ράφι αυτής της καφετέριας γράφει, «Πολιτιστικό Σπίτι του Φεμινισμού». Εύσημα: Ann Babe / PRI
Αυτό συμβαίνει, επειδή ο φεμινισμός εξακολουθεί να είναι ταμπού και από τους περισσότερους παρερμηνεύεται ως μίσος περί ανδρών ή ανωτερότητα των γυναικών. “Όταν οι άνθρωποι ακούν τη λέξη φεμινισμός, έχουν μια πολύ ακραία εικόνα στο μυαλό τους”, δήλωσε η Noh. “Δεν γνωρίζουν την πραγματική σημασία”.
Ακόμη και η Ha δεν ήταν απόλυτα σίγουρη για το τι σήμαινε ο όρος, παρά το γεγονός ότι συμφωνούσε εν αγνοία της με τις αξίες του. Έτσι, έγινε μέλος της Doing για να κατανοήσει καλύτερα — κυρίως τον εαυτό της. Όμως, κατέληξε να κατανοεί και τους ανθρώπους γύρω της.
“Η αντίληψή μου για τον φεμινισμό ήταν πολύ ασαφής. Ήθελα να εξηγήσω τον φεμινισμό, αλλά δεν μπορούσα γιατί δεν είχα ξεκάθαρες απόψεις”, είπε. “Τώρα μοιράζομαι τις απόψεις μου με τον μικρότερο αδελφό μου, που είναι πρόθυμος να μάθει για τον φεμινισμό και την ισότητα των φύλων”.
Η Ha Yoon-na πάντα πίστευε στον φεμινισμό, αλλά ήταν απρόθυμη να αποκαλεί τον εαυτό της “φεμινίστρια”, μέχρι που βρήκε την κοινότητα στην καφετέρια Doing. Εύσημα: Ann Babe/PRI
Πριν από δεκαπέντε χρόνια, όταν η Κιμ πήρε διαζύγιο και μεγάλωνε δύο παιδιά μόνη της, ονειρευόταν να ιδρύσει ένα φεμινιστικό χώρο, αλλά δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι κάποια μέρα θα γινόταν πραγματικότητα. Εκείνη την εποχή, αγωνιζόταν μόνο για να βγάζει τα προς το ζην.
Όλα άλλαξαν τον Μάιο του 2016. Τότε ήταν, που ένας άνδρας μαχαίρωσε και σκότωσε μια νεαρή γυναίκα [6], μια νύχτα σε μια τουαλέτα του Gangnam. Ο δράστης περίμενε περισσότερο από 50 λεπτά, καθώς έξι διαφορετικοί άνδρες χρησιμοποίησαν την τουαλέτα, και έπειτα έβαλε στόχο την πρώτη γυναίκα. που μπήκε. Αργότερα, ο άντρας ομολόγησε: “Το έκανα, επειδή οι γυναίκες πάντα με αγνοούσαν”. Ενώ η δολοφονία δεν καταλογίστηκε στον δράστη ως έγκλημα μίσους, αντ’ αυτού συνδέθηκε με τη ψυχική ασθένεια, η πράξη συγκλόνισε τη χώρα [7] και έδωσε το έναυσμα για διάλογο σχετικά με τον βαθιά ριζωμένο μισογυνισμό της.
Αυτό ώθησε την Kim να πάρει την απόφαση να ανοίξει την καφετέρια Doing.
Η Doing γέμισε ένα τεράστιο κενό. “Δεν υπάρχουν πολλά μέρη για να συζητήσει κανείς αυτά θέματα στην Κορέα”, δήλωσε η Ha. “Βοηθά τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τον φεμινισμό, αλλά φοβούνται να αποκαλέσουν τους εαυτούς τους φεμινιστές. Τους φέρνει σε επαφή και τους βοηθά να μοιραστούν τις ιδέες τους”. Η Ha πιστεύει ότι μπορεί να φέρει φεμινιστικές ιδέες στην ευρύτερη κοινότητα της Κορέας, με το να χρησιμεύει η καφετέρια ως σημείο εκκίνησης για να ευαισθητοποιείται και να ενημερώνεται ο κόσμος.
Ωστόσο, δεν καταλαβαίνουν όλοι οι πελάτες της Doing τον σκοπό της. “Οι περαστικοί δεν ξέρουν τι είναι αυτή η καφετέρια”, δήλωσε η Κιμ, η οποία έχει συναντήσει περιστασιακά ανθρώπους, που σταματούν τυχαία και καταλήγουν να έχουν αντιφεμινιστικές συνομιλίες, με το να εκφράζουν την ομοφοβία τους ή να καυχώνται για την αγορά φτηνού σεξ.
Επιπλέον, το πρώτο έτος είναι τόσο δύσκολο οικονομικά για την Κιμ, που συχνά σκέφτεται να κλείσει το κατάστημα, αλλά η ευγνωμοσύνη που λαμβάνει από τους πελάτες της με δακρυσμένα μάτια, την βοηθά να συνεχίζει. “Στο τέλος, ίσως μπορούμε πραγματικά να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο”, είπε. “Αυτό είναι το όνειρό μου”.
Ένας άλλος πελάτης, το 17χρονο Casey Kim, το οποίο αυτοχαρακτηρίζεται ως φυλοακαθόριστο (μια ταυτότητα φύλου ούτε εξ ολοκλήρου αρσενική ούτε εξ ολοκλήρου θηλυκή), λέει ότι άκουσε για πρώτη φορά για τον χώρο, όταν ζούσε στην ανατολική επαρχία του Gangwon-do, όπου διεξάγονται οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες Πιονγκτσάνγκ. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε το Casey Kim να πηγαίνει τακτικά στην καφετέρια, την οποία αισθάνθηκε σαν στο σπίτι του.
Πολλοί από τους τακτικούς πελάτες της φεμινιστικής καφετέριας εμφανίστηκαν για την επέτειο ενός έτους με ρολά kimbap, κρασί και μουσική. Η καφετέρια Doing της Σεούλ φιλοξενεί φεμινιστική βιβλιοθήκη, εκθέσεις τέχνης, διαλέξεις επισκεπτών, εμπορεύματα καταστημάτων, κοινωνικές συγκεντρώσεις και ατομική συμβουλευτική. Εύσημα: Ann Babe/PRI
Μια ψυχρή νύχτα του Φεβρουαρίου, το Casey Kim, η Ha και περίπου 50 άλλοι υποστηρικτές της καφετέριας Doing συγκεντρώθηκαν για τον εορτασμό των πρώτων γενεθλίων της. Η Doing γίνεται 1 έτους τον Μάρτιο. Η ατμόσφαιρα ήταν ζωηρή, με τα φώτα χαμηλωμένα και μια μπάλα ντίσκο να ρίχνει φωτεινές αντανακλάσεις στους τοίχους, που είναι διακοσμημένοι με έργα τέχνης και βιβλία. Οι παρευρισκόμενοι γνωρίζονταν μεταξύ τους, έτρωγαν ρολά kimbap και έπιναν κρασί με ηχητικό φόντο μια προσεκτικά επιμελημένη λίστα με μουσική για την εμψύχωση των γυναικών, με οικοδέσποινα την ιδιοκτήτρια της καφετέριας Kim Ryeo-il.
Ακτινοβολούσε καθώς κοιτούσε τους πελάτες της. Το πλήθος χειροκροτούσε και επευφημούσε.
“Η Doing με βοήθησε να βρω τη φωνή μου”, είπε η Ha. “Το να εκλείψει εντελώς ο μισογυνισμός δεν πρόκειται να συμβεί όσο ζω… αλλά αισθάνομαι ότι είναι καθήκον μου να πω ότι, “είναι λάθος”, και να εξηγήσω για ποιο λόγο”.