Αντιφασιστική διαδήλωση στο Πόρτο Αλέγκρε, στη Νότια Βραζιλία στις 14 Ιουνίου. Φωτογραφία: Maia Rubim via Benedictas Fotocoletivo/Χρήση με άδεια.
Τον προηγούμενο μήνα, εκατοντάδες άνθρωποι στη Βραζιλία βρέθηκαν επώνυμοι — χωρίς τη συγκατάθεσή τους — σε καταλόγους, που στόχευαν την αναγνώριση “αντιφασιστών”. Ένας από τους καταλόγους, ο οποίος κυκλοφορούσε στο WhatsApp, διέρρευσε τα προσωπικά στοιχεία εκατοντάδων ανθρώπων, όπως ονόματα, φωτογραφίες και διευθύνσεις. Ο άλλος κατάλογος συντάχθηκε από ένα μέλος του κοινοβουλίου της Δεξιάς με τη βοήθεια των ακόλουθών του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτός ο κατάλογος δε δημοσιεύτηκε και δεν είναι σίγουρο τι προσωπικά δεδομένα περιέχει.
Διαρροή πληροφοριών
Στις αρχές του Ιουνίου, ένας κατάλογος σε αρχείο [1] PDF 900 σελίδων κυκλοφόρησε στο WhatsApp. Όταν οι Βραζιλιάνοι πολίτες το άνοιξαν, εκατοντάδες από αυτούς βρήκαν τα ονόματά τους, φωτογραφίες τους, διάφορα προφίλ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διευθύνσεις και μερικοί ακόμα και το κινητό τους τηλέφωνο. Πέρα από τη διαρροή των προσωπικών τους δεδομένων, το αρχείο αυτό κατηγοριοποιούσε τους αναφερόμενους ως “αντιφασιστές”. Έως τώρα, δεν έχει επιβεβαιωθεί ποιος σύλλεξε αυτά τα δεδομένα ούτε ποια ήταν η αφορμή πίσω από αυτό.
Διαρροή είναι η πράξη, [2] κατά την οποία ένα άτομο δημοσιεύει τα προσωπικά δεδομένα ενός ανθρώπου χωρίς τη συγκατάθεσή του με στόχο τον εκφοβισμό ή την απειλή. Παρόλο που μέρος αυτών των πληροφοριών θα μπορούσε ήδη να βρεθεί εύκολα αναρτημένο στο Διαδίκτυο, όπως σε προσωπικές ιστοσελίδες ή σε προφίλ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο στόχος της διαρροής είναι η παρενόχληση και η απειλή του συγκεκριμένου ατόμου.
Κυκλοφορούσαν φήμες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης [3] ότι τα μαρκαρισμένα άτομα ήταν μέλη αριστερών κινημάτων, δεν υπήρξε ποτέ όμως κάποια επίσημη απόδειξη για αυτό. Η καθηγήτρια Lola Aronovich από το Τμήμα Ξένων Γλωσσών του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου της Τσεάρα, έγραψε στο Twitter [4] πως η προέλευση των περισσότερων ονομάτων ήταν από το Facebook. “Όποιος έφτιαξε αυτόν τον φάκελο βασίστηκε σε συγκεκριμένα ορατά χαρακτηριστικά (όπως τατουάζ, πίρσινγκ κτλ.)”.
Ο “νομοθέτης” συντάσσει δεύτερο κατάλογο
Μερικές μέρες αργότερα, αναρτήθηκε δεύτερος κατάλογος, παρόμοιος με τον πρώτο. Ο εκλεγμένος βουλευτής Douglas Garcia του τοπικού κοινοβουλίου της πολιτείας Σάο Πάολο από το υπερσυντηρητικό Κοινωνικό Φιλελεύθερο Κόμμα (PSL) της Βραζιλίας, είπε πως εκείνος έφτιαξε τον δεύτερο κατάλογο.
Ο Garcia, βουλευτής υπέρ του Μπολσονάρου, φαίνεται στο βίντεο [5], που ανάρτησε στο Twitter, να ανατρέχει στις στοίβες από τα έγγραφά του. Δήλωσε ότι έλαβε περίπου 700 έως 1.000 ονόματα από τους ακολούθους του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Garcia αναφέρθηκε στην πρόσφατη αναγγελία του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, για το σχέδιό του να ορίσει [6] την Αντίφα, έναν γενικευμένο όρο [7], που χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει τα αριστερά αντιφασιστικά κόμματα και κινήματα, ως τρομοκρατική οργάνωση. Ο όρος [8] είναι σύντμηση της λέξης “αντιφασισμός” και οι ακτιβιστές της Αντίφα έχουν εμπλακεί [9] σε πολλές αντιρατσιστικές διαμαρτυρίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο βουλευτής υποσχέθηκε πως θα στείλει τον κατάλογό του στην πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών και στην αστυνομία για να διερευνήσουν τους αναγραφόμενους και τις σχέσεις τους με “τρομοκρατικές δραστηριότητες”.
Και οι δύο κατάλογοι – αυτός που κυκλοφόρησε στο WhatsApp και του Garcia – χαρακτηρίστηκαν “τα αρχεία των αντιφασιστών”.
Πολλοί άνθρωποι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να πιστεύουν [10] πως ο πρώτος και ο δεύτερος κατάλογος ήταν στην πραγματικότητα ένας και μοναδικός. Αριστερόφρονες νομοθέτες κατηγόρησαν [11] τον Garcia για συκοφαντία και παραβίαση της ιδιωτικότητας αυτών των ανθρώπων και τους συμβούλεψαν να ετοιμάσουν την νομική προστασία τους.
Σε μία συνομιλία μέσω του WhatsApp με το Global Voices, ο Garcia μίλησε με σιγουριά πως ο δικός του κατάλογος ήταν διαφορετικός. “Ο δικός μου κατάλογος δεν έχει ονόματα γυναικών και αφορά ανθρώπους μόνο από το Σάο Πάολο”. Ξεκαθάρισε επίσης πως τα ονόματα, που συνέλεξε, δεν αναρτήθηκαν πουθενά. Αντιθέτως, επιβεβαίωσε πως ο κατάλογός του εστάλη στην Ομοσπονδιακή και Δημόσια Αστυνομία. “Είναι δουλειά μου να δέχομαι διαμαρτυρίες και παράπονα στο γραφείο μου. Μόλις είδα ανθρώπους να σπάνε δημόσια και ιδιωτική περιουσία κατά τη διάρκεια αντιφασιστικών διαμαρτυριών, έπρεπε να δράσω. Αυτό είναι το έγκλημα”, είπε.
Ο Garcia συνέλεξε τα στοιχεία του από αντιφασιστικές οργανώσεις, οι οποίες προέρχονταν από ποδοσφαιρικούς συλλόγους και διαμαρτυρίες, [12] που έλαβαν χώρα σε τουλάχιστον 15 πόλεις σε όλη τη Βραζιλία. Την 1η Ιουνίου, χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν σε πορεία στη μεγαλύτερη οδό του Σάο Πάολο, ως αντίδραση στους διαδηλωτές κατά της καραντίνας και υπέρ του Μπολσονάρο, που γίνονταν στη Λεωφόρο Paulista κάθε εβδομάδα το Μάιο, παρά την παρουσία της πανδημίας Covid-19.
O νομοθέτης υπέρ του Μπολσονάρο, Garcia, είναι επισήμως υπό έρευνα από τις 8 Ιουνίου, κατηγορούμενος [13] για διοικητική ανικανότητα εξαιτίας του καταλόγου του. Εάν βρεθεί ένοχος, μπορεί να χάσει ακόμα και τη θέση του στο κοινοβούλιο. Οι υπερασπιζόμενοι νομοθέτες πιστεύουν πως ο Garcia έσπευσε να εκφοβίσει τους ακτιβιστές και γι’ αυτό ζήτησαν την έρευνα. Παρόλο που ο Garcia έφτιαξε το αρχείο, ο ίδιος ισχυρίζεται πως είναι αντιφασιστής.
Το εργαλείο που θα αποτρέψει την περαιτέρω διαρροή προσωπικών δεδομένων
Πολλοί άνθρωποι, που βρήκαν τα στοιχεία τους στον κατάλογο, δεν εξέφρασαν τα παράπονά τους στο διαδίκτυο, φοβούμενοι πως θα εκτεθούν περισσότερο. Ο Lucas Lago, προγραμματιστής στην πλατφόρμα δεδομένων Project7c0 [14], είδε πολλούς από τους φίλους του να ανησυχούν, όταν δημοσιεύτηκε και ο δεύτερος κατάλογος. “Διακινούσαν τον κατάλογο στο διαδίκτυο, έτσι ώστε κι άλλοι άνθρωποι να μπορέσουν να τον διαβάσουν, να δουν αν βρίσκονται κι αυτοί μέσα,” είπε από το Skype ο Lago στο Global Voices.
Έπειτα από αυτό, ήρθε σε επαφή με τον συν-προγραμματιστή του, Eduardo Cuducos, για τον βοηθήσει να φτιάξει ένα εργαλείο, [15] που θα αποτρέπει τα προσωπικά δεδομένα των ανθρώπων να διαμοιράζονται, ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέπει να έχουν πρόσβαση στον κατάλογο για να δουν εάν είναι εγγεγραμμένοι. Παρόλο που το PDF υπάρχει ακόμα αναρτημένο στο διαδίκτυο, με το εργαλείο τους ο Lago και ο Cuducos επιδίωξαν να ελαχιστοποιήσουν την εξάπλωση των προσωπικών πληροφοριών των ανθρώπων μέσα στον κατάλογο.
Qualquer maneira de compartilhar dados pessoais [online] que classifique as pessoas não é apenas complicada, mas ilegal. A situação no Brasil é tensa e polarizada, isso abre as portas para colocar toda a pessoa em risco. Me senti compelido a fazer algo para que as pessoas soubessem dos riscos se estivessem na lista. (…) [Compartilhar a lista on-line] pode acabar causando mais danos se for feito sem muita consideração. As pessoas têm que abordar tudo taticamente.
Οποιοσδήποτε τρόπος διαμοιρασμού προσωπικών δεδομένων (στο διαδίκτυο), που κατηγοριοποιεί ανθρώπους, δεν είναι μόνο περίπλοκος αλλά και παράνομος. Η κατάσταση στη Βραζιλία είναι έντονη και πολωμένη, αυτό αφήνει ανοιχτές τις πιθανότητες τα άτομα αυτά να βρίσκονται σε κίνδυνο. Ένιωσα υποχρεωμένος να κάνω κάτι, έτσι ώστε να γνωρίζουν τους κινδύνους οι άνθρωποι μέσα στον κατάλογο. (…) [Η εξάπλωση του καταλόγου] μπορεί να προκαλέσει μεγάλες ζημιές, εάν γίνει αναίσθητα. Οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζουν τα πάντα με τακτική.
Ο προγραμματιστής δήλωσε επίσης πως πολλοί χρήστες, που βρήκαν τα ονόματά τους στον κατάλογο, επικοινώνησαν μαζί του αναζητώντας νομικές συμβουλές. “Προωθήσαμε δικηγόρους και ΜΚΟ, που χειρίζονται διαρροές δεδομένων, για καλύτερη εξυπηρέτηση,” είπε. Δεν γνωρίζουν πόσοι άνθρωποι χρησιμοποίησαν το εργαλείο τους, γιατί δεν συλλέγουν τα δεδομένα των χρηστών, για την προστασία της ταυτότητάς τους.
Για τον Lago, το εργαλείο αυτό αποτέλεσε ένα σημείο καμπής, από την ημέρα που δημοσιεύτηκε ο πρώτος κατάλογος. “Επέτρεψε στους ανθρώπους να αποκτήσουν γνώση επί του θέματος”, είπε.