Ο Obonete Ubam (κέντρο) στη δημόσια παρουσίαση του βιβλίου του “Sedm let v Africe” (“Επτά Χρόνια Στην Αφρική”) σε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο στην Πράγα της Τσεχίας. Εικόνα από τον Filip Noubel και χρησιμοποιείται με άδεια.
Ο Obonete Ubam είναι Τσεχονιγηριανός πρώην ακτιβιστής και συγγραφέας, που κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα νέο βιβλίο, το “Sedm let v Africe”, ή “Επτά Χρόνια Στην Αφρική”, το οποίο αφηγείται τα χρόνια, που πέρασε στη Νιγηρία.
Ο Ubam γεννήθηκε από Τσέχα μητέρα και Νιγηριανό πατέρα και έζησε, μέχρι την ηλικία των 15 ετών, με τη μητέρα του στο Μπρουντάλ, μια επαρχιακή πόλη της τότε Τσεχοσλοβακίας, ως το μόνο παιδί μικτής φυλής στην κοινότητα. Οι γονείς του συναντήθηκαν ως ξένοι φοιτητές στο Σοβιετικό Κίεβο, αλλά η μητέρα του επέστρεψε τελικά στην Τσεχοσλοβακία και ο πατέρας του επέστρεψε στη Νιγηρία μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Ο Ubam πέρασε ένα εξάμηνο στο Λάγος της Νιγηρίας, σε μια στρατιωτική σχολή και θεωρήθηκε στη Νιγηρία ως oyibo — ξένος ή μικτής φυλής. Υπηρέτησε επίσης ως ο πρώτος Αφροτσέχος στρατιωτικός στον τσεχικό Στρατό και επίσης εργάστηκε για αρκετά χρόνια ως επικεφαλής του Συνδέσμου Εθνικών Μειονοτήτων.
Στην ηλικία των 28 ετών, ο Ubam έχασε τον πατέρα του και ήταν ευθύνη του ως ο μεγαλύτερος γιος να ηγηθεί της οικογένειάς του και να φροντίσει την επιχείρηση του πατέρα του. Πέρασε επτά χρόνια εκεί και στο βιβλίο του αφηγείται πώς ανακάλυψε και αγκάλιασε τη νιγηριανή κληρονομιά του και τελικά έγινε αρχηγός της τοπικής του εθνοτικής ομάδας αναάνγκ [1].
Η Τσεχική Δημοκρατία, ιδιαίτερα εκτός της Πράγας, παραμένει κατά κύριο λόγο λευκή κοινωνία με πολύ λίγες εθνοτικές μειονότητες, εκτός από τις κοινότητες των Ρομά και των Βιετναμέζων, οι οποίες συχνά βιώνουν καθημερινό ρατσισμό και διακρίσεις. Ενώ ορισμένα πολιτικά κόμματα έχουν μια ανοιχτά αντιμουσουλμανική και αντιπροσφυγική ατζέντα, το ζήτημα της φυλής σπάνια αντιμετωπίζεται στο δημόσιο χώρο.
Μετά από επτά χρόνια στη Νιγηρία, ο Ubam μετακόμισε στην Ισπανία για να απολαύσει πιο ηλιόλουστες μέρες και επίσης επειδή ένιωθε ότι μπορούσε να ταιριάξει καλύτερα στην Ισπανία παρά στην Τσεχική Δημοκρατία.
Το βιβλίο του Ubam δημιούργησε αίσθηση στα μίντια στην Τσεχική Δημοκρατία με σημαντικές συνεντεύξεις σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς [2].
Ο αρχισυντάκτης του Global Voices, Filip Noubel, πήρε συνέντευξη από τον Ubam στην Πράγα κατά τη δημοσίευση του βιβλίου του.
Ο Obonete Ubam κατά τη διάρκεια της συνέντευξης στην Πράγα. Εικόνα από τον Filip Noubel που χρησιμοποιείται με άδεια.
Filip Noubel (FN): Συχνά αναφέρετε στο βιβλίο σας και στις συνεντεύξεις [3] σας το τεράστιο χάσμα μεταξύ του πολιτισμού και της νοοτροπίας της Τσεχίας και της Νιγηρίας. Είναι η ταυτότητα ένα σημαντικό ζήτημα για εσάς; Έχει αλλάξει η σημασία του με τα χρόνια;
Obonete Ubam (OU): Η ταυτότητα ήταν το βασικό πράγμα, γιατί μεγάλωνα σε μια μικρή ορεινή πόλη στα τότε τσεχοσλοβακικά-πολωνικά σύνορα. Υπήρχαν μερικά παιδιά μικτής φυλής στην επαρχία, αλλά τότε, δεν γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον και θα ήταν πέντε τέτοια παιδιά σε πληθυσμό 70.000. Μεγάλωσα σε ένα πολύ τσεχικό περιβάλλον και αντιμετώπισα κάποια προβλήματα. Διότι όταν βγαίνεις, ο κόσμος σε ενημερώνει ότι είσαι οπτικά διαφορετικός. Όταν επιστρέφεις στο σπίτι, η οικογένειά σου αποτελείται από άτομα, με τα οποία είσαι επίσης οπτικά διαφορετικός. Αυτό σε αφήνει μόνο, χωρίς να σχετίζεσαι με τίποτα. Και έρχεται μια στιγμή, που συνειδητοποιείς ότι κάτι σου λείπει.
Έχω ζήσει στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Νιγηρία, τώρα ζω στην Ισπανία. Σε κάθε μέρος του κόσμου, έχεις διαφορετική κοινωνική κατάσταση και πρέπει να προσαρμόσεις τη συμπεριφορά σου. Αυτή η διαδικασία σε αλλάζει. Στο τέλος, ανέπτυξα μια διαφορετική ταυτότητα για κάθε μέρος όπου ζω. Φυσικά, αυτές οι ταυτότητες αλληλεπικαλύπτονται σε κάποιο σημείο, και εκεί είμαι πραγματικά εγώ: δεν είμαι ο συγγραφέας από την Τσεχική Δημοκρατία, δεν είμαι ο αρχηγός από τη Νιγηρία, δεν είμαι ο άνετος τύπος από την Ισπανία, είμαι μόνο εγώ .
FN: Ποια είναι η εμπειρία σας από τον ρατσισμό; Πιστεύετε ότι οι στάσεις αλλάζουν και αν ναι, προς ποια κατεύθυνση;
OU: Εγώ, βασικά εφηύρα τον όρο Αφροτσέχος, γιατί καθορίζει με ακρίβεια ανθρώπους σαν κι εμένα. Το 2000, ίδρυσα τον Σύνδεσμο Εθνικών Μειονοτήτων [4] και εφηύρα αυτή τη λέξη. Στα τέλη της δεκαετίας του '90, η Τσεχική Δημοκρατία έγινε δεκτή με υπερηφάνεια στο ΝΑΤΟ και ετοιμάζεται να ενταχθεί στην ΕΕ. Άρχισαν να συζητούνται ορισμένα κοινωνικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του ρατσισμού. (…) Με μερικούς φίλους, δημιουργήσαμε ένα [ψηφιακό] σύστημα πληροφοριών σχετικά με τις εθνοτικές μειονότητες και στη συνέχεια επεκτείναμε τη δουλειά μας για να ξεκινήσουμε εθνικές εκστρατείες στα μίντια. Η μεγαλύτερη συνεισφορά μας ήταν να πούμε δημόσια ότι το να είσαι Τσέχος δεν ισοδυναμεί με το να είσαι λευκός.
Όσον αφορά το ζήτημα του αγώνα, η Τσεχική Δημοκρατία πηγαίνει προς τα πίσω. Η ρητορική, που χρησιμοποιούν ορισμένοι Τσέχοι πολιτικοί τώρα, θα ήταν αδιανόητη πριν από δέκα χρόνια. … Ορισμένοι πολιτικοί διοχετεύουν την απογοήτευση [5] των ανθρώπων σε διακρίσεις και επιθέσεις. Το είδα αυτό στα τέλη της δεκαετίας του '90 με την εμφάνιση ενός ακροδεξιού κινήματος. Ως αποτέλεσμα πέθαναν Ρομά [6]. Παρακολούθησα τις κηδείες τους και γι’ αυτό δημιουργήσαμε τον Σύνδεσμο. Στη συνέχεια, έλαβα προσωπικά απειλές θανάτου στο τηλέφωνό μου. Τώρα επιστρέφουμε σε αυτό και είναι τρομακτικό.
FN: Καθώς η Τσεχική Δημοκρατία γίνεται μια πιο πολυπολιτισμική κοινωνία, βλέπετε την εμφάνιση μιας αφροτσεχικής κοινότητας ή/και ταυτότητας; Μετά τη δημοσίευση του βιβλίου σας, έχετε γίνει σύμβολο αυτής της μικτής ταυτότητας. Ποιες είναι οι ελπίδες σας για αυτήν την κοινότητα;
OU: Υπάρχουν πιθανώς αρκετές εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες Αφροτσέχοι, αλλά δεν αναγνωριζόμαστε ως εθνοτική μειονότητα [7]. Η πλειοψηφία των Αφροτσέχων, που γνωρίζω, θεωρούν τους εαυτούς τους Τσέχους, και αυτό είναι. Δεν έχει γίνει προσπάθεια δημιουργίας ομάδας, απογραφής. Υπάρχει πράγματι μια αίσθηση του “εμείς”, αλλά όχι μιας κοινότητας. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν τόσο λίγοι από εμάς, που όλοι γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον. Λαμβάνοντας υπόψη πόσο λίγοι είναι οι Αφροτσέχοι, είναι εκπληκτικό να βλέπουμε τι μπόρεσαν να πετύχουν. Ωστόσο, υπάρχει σαφώς μια γυάλινη οροφή: για παράδειγμα, δεν μπορώ να φανταστώ έναν Αφροτσέχο πρόεδρο.
FN: Στο βιβλίο σας, περιγράφετε πώς, σε ηλικία 28 ετών, η ζωή σας άλλαξε ξαφνικά, όταν αναλάβατε να φροντίσετε την οικογένεια του πατέρα σας στο ρόλο σας ως akpan — ή μεγαλύτερος γιος — και αγκαλιάσατε την κληρονομιά της Νιγηρίας και της εθνοτικής ομάδας αναάνγκ. Τι παρακίνησε μια τέτοια δέσμευση;
Το νέο βιβλίο του Obonete Ubam, που περιγράφει τα επτά χρόνια που πέρασε στη Νιγηρία. Εικόνα από τον Filip Noubel που χρησιμοποιείται με άδεια.
OU: Ξαφνικά, ο πατέρας μου δεν υπήρχε πια, και σύμφωνα με την παράδοση, ως ο μεγαλύτερος γιος, έπρεπε να αναλάβω αυτόν τον ρόλο. Φυσικά, κανείς δεν πίστευε ότι θα το έκανα — να αφήσω τη ζωή μου στην Πράγα μου και να πάω στην άλλη άκρη — όταν τόσοι Αφρικανοί προσπαθούν να μετακινηθούν στην Ευρώπη.
…Ήταν βαρύ, αλλά και το καλύτερο που συνέβη στη ζωή μου. Ανακάλυψα ποιος ήμουν και μπόρεσα να βοηθήσω την οικογένειά μου να ξεπεράσει δύσκολες καταστάσεις. Αρχικά, είχα προγραμματίσει να μείνω ένα ή δύο χρόνια το πολύ στη Νιγηρία, αλλά συνειδητοποίησα ότι χρειαζόμουν ακόμα κι άλλο. Δεν μπορούσα να φύγω μέχρι να τελειώσει. … Έχτισα ξανά την προσωπικότητά μου: Πήγα στην Αφρική για να την εξευρωπαΐσω και επέστρεψα έχοντας γίνει Αφρικανός.
…Ελπίζω ότι αυτό το βιβλίο μπορεί να αλλάξει γνώμη για τους μετανάστες από την Υποσαχάρια Αφρική: Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συχνά δείχνουν μετανάστες, που είναι καλά ντυμένοι, με iPhone, που φέρεται να έρχονται “για να εισβάλουν στον πολιτισμό μας”.
Όταν οι άνθρωποι διαβάζουν το βιβλίο μου, θα πρέπει να μπορούν να καταλάβουν γιατί φεύγουν.